qui - quae - quod

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1,3

Betrekkelijk voornaamwoord :

- verwijst terug naar een 
 eerder woord in de zin:  antecedent

- je vertaalt het als : die, dat,
van wie/wat (wiens), aan wie/wat, met wie/wat (waarmee)

- vormt het begin van een 
   betrekkelijke bijzin

 - Ik vind het huis, dat te koop staat, erg duur.

- De kat, die in de venterbank lag, was aan het spinnen.

- De vrouw, aan wie ik de weg vroeg, was behulpzaam.

- De voetbal, waarmee wij speelden, vloog de sloot in.

In het Latijn :

Mannelijk:                                Vrouwelijk:                                   Onzijdig:

qui              qui                           quae          quae                           quod                     quae

cuius         quorum                 cuius         quarum                     cuius                     quorum

cui              quibus                   cui              quibus                       cui                          quibus

quem        quos                       quam         quas                           quod                     quae

quo            quibus                    qua            quibus                       quo                        quibus

Uitleg :

- Het relativum levert een bijzin op, 
   met een eigen PV, OW, LV enz.

- Het relativum heeft een
  antecedent

- Het relativum heeft hetzelfde    

   getal en geslacht als het 

   antecedent  (ev/mv, M/V/O)

- Het relativum heeft de naamval 
   die nodig is in de bijzin

Deus, qui puellam amat, Mars est.

(De god, die van het meisje houdt, is Mars.)

qui = relativum 

       = M. ev. => antecedent deus = M. ev.
       = nom. => OW bij amat

Uitleg :

- Het relativum levert een bijzin op, 
   met een eigen PV, OW, LV enz.

- Het relativum heeft een
  antecedent

- Het relativum heeft hetzelfde    

   getal en geslacht als het 

   antecedent  (ev/mv, M/V/O)

- Het relativum heeft de naamval 
   die nodig is in de bijzin

Deus, quem puella amat, Mars est.

(De god, waar het meisje van houdt /
                   die het meisje bemint, is Mars.)

quem = relativum 

       = M. ev. => antecedent deus = M. ev.
       = acc. => LV bij amat,
                           OW = puella

Uitleg :

- Het relativum levert een bijzin op, 
   met een eigen PV, OW, LV enz.

- Het relativum heeft een
  antecedent

- Het relativum heeft hetzelfde    

   getal en geslacht als het 

   antecedent  (ev/mv, M/V/O)

- Het relativum heeft de naamval 
   die nodig is in de bijzin

Deus, cui puella oscula dat, Mars est.

(De god, aan wie het meisje kusjes geeft,
is Mars.)

cui = relativum 

       = M. ev. => antecedent deus = M. ev.
       = dat. => MW VW bij dat,
                           OW = puella

Uitleg :

- Het relativum levert een bijzin op, 
   met een eigen PV, OW, LV enz.

- Het relativum heeft een
  antecedent

- Het relativum heeft hetzelfde    

   getal en geslacht als het 

   antecedent  (ev/mv, M/V/O)

- Het relativum heeft de naamval 
   die nodig is in de bijzin

Dei, qui hospitium petebant, Mercurius et Iupiter erant. (De goden, die onderdak zochten, waren Mercurius en Jupiter.)

qui = relativum 

       = M. mv. => antecedent dei = M. mv.
       = nom. => OW bij petebant

Deae, quae Aeneam iuvabant, Venus et Iuno erant. (De godinnen, die Aeneas hielpen, waren Venus en Juno.)

quae = relativum

       = V. mv. => antecedent deae = V. mv.

       = nom. => OW bij iuvabant

Leer als woordjes:

enkelvoud

qui, quae, quod

cuius

cui

quem, quam, quod

quo, qua

Leer als woordjes:

enkelvoud

..., die / dat  (OW)

van wie / waarvan

aan wie / waaraan

die / dat  (LV)

met wie / waarmee,
door wie / waardoor

Kies de juiste vertaling:
Amulius Rheam, cuius patrem necavit, non timet.

Amulius is niet bang voor Rhea, ...

1. die haar vader heeft gedood
2. van wie hij de vader heeft gedood
3. voor wie hij de vader heeft gedood

Kies de juiste vertaling:
Rhea Amulium, qui patrem necavit, timet.

Rhea is bang voor Amulius, ...

1. die haar vader heeft gedood
2. door wie haar vader is gedood
3. van wie de vader is gedood

Kies de juiste vertaling:
Rhea Vestam deam, cui Romani sacra facebant, semper colebat.
Rhea vereerde altijd de godin Vesta, ...

1. die de Romeinen vereerden
2. van wie de Romeinen offers droegen
3. aan wie de Romeinen offers brachten
4. die de Romeinen vereerde

Kies de juiste vertaling:
Saxum, quo Romulus fratrem necabat, magnum erat.
De steen, .... , was groot

1. die Romulus zijn broer doodde
2. waarvan Romulus de broer doodde
3. waaraan Romulus zijn broer doodde
4. waarmee Romulus zijn broer doodde

Leer als woordjes:

meervoud

qui, quae, quae

quorum, quarum, quorum

quibus

quos, quas, quae

quibus

Leer als woordjes:

meervoud

..., die  (OW)

van wie / waarvan

aan wie / waaraan

die (LV)

met wie / waarmee,

door wie / waardoor

Kies de juiste vertaling:
Amulius pueros, quos Rhea pepererat, timuit.

Amulius vreesde de jongens, ...

1. die Rhea had gebaard
2. van wie Rhea had gebaard
3. die Rhea hadden gebaard
4. met wie Rhea had gebaard

Kies de juiste vertaling:
Pastor Romulum et Remum, quorum Mars pater est, invenit in ripa.
Een herder vond Romulus en Remus, ...

1. die vader Mars is
2. van wie Mars de vader is
3. waarvoor Mars de vader is
4. waarmee Mars de vader is

Troiani, qui de muros urbis spectabant, equum ligneum videbant : citeer het relativum.

De Trojanen, die vanaf de muren van de stad keken, zagen een houten paard.

Goed of fout vertaald?
Mars Rheam, cui multa oscula dabat, amavit
=
Mars hield van Rhea, aan wie hij veel kusjes gaf.

1. Goed vertaald
2. Fout vertaald

Goed of fout vertaald?
Amulius fratrem, quem pepulerat, timuit
=
Amulius vreesde zijn broer, die hem had verdreven

1. Goed vertaald
2. Fout vertaald

Relativum

heeft hetzelfde geslacht en getal als het antecedent

heeft naamval die nodig is in de bijzin

antecedent = waar het iets over zegt

Wat is de juiste vorm van het relativum?
Amulius, ... deos valde timebat, multa sacra fecit.
Amulius, DIE de goden zeer vreesde, heeft veel offers gebracht.

1. qui
2. cuius
3. cui
4. quem

Wat is de juiste vorm van het relativum?
Servi pueros , ... Rhea mater est, necare nolunt.
De slaven willen de jongens, WAARVAN Rhea de moeder is, niet doden.

1. qui
2. quorum
3. quibus
4. quos

Wat is de juiste vorm van het relativum?
Romulus rex urbis, ... cum fratre aedificaverat, erat.
Romulus was koning van de stad, DIE hij samen met zijn broer had gebouwd.

1. quae
2. cui
3. quam
4. qua

Aanpak

Bekijk getal en geslacht van het relativum =>

zoek het antecedent => 

bekijk de bijzin en de vorm van het relativum=> 

bepaal de naamval van het relativum.

Vertaal met een vorm van die/dat,

denk aan de hulpwoorden bij de genitivus, dativus & ablativus

Troiani, qui de muros urbis spectabant, equum ligneum videbant : noem getal, geslacht én naamval van het relativum.

De Trojanen, die vanaf de muren van de stad keken, zagen een houten paard.

Uitleg :

- Het relativum levert een bijzin op,

   met een eigen PV, OW, LV enz.

- Het relativum heeft een

  antecedent

- Het relativum heeft hetzelfde

   getal en geslacht als het

   antecedent (ev/mv, M/V/O)

- Het relativum heeft de naamval

   die nodig is in de bijzin

Amici, quibus Aeneas ad Italiam fugit, valde territi erant.

amicus = vriend

ad = naar

fugere = vluchten (fugi = pf.)

valde = erg

territus = bang

esse = zijn

Amici, quibus Aeneas ad Italiam fugit, valde territi erant.

Citeer het relativum uit deze zin.

Amici, quibus Aeneas ad Italiam fugit, valde territi erant.

Wat is het getal, geslacht én de naamval van het relativum?

Uitleg :

- Het relativum levert een bijzin op,

   met een eigen PV, OW, LV enz.

- Het relativum heeft een

  antecedent

- Het relativum heeft hetzelfde

   getal en geslacht als het

   antecedent (ev/mv, M/V/O)

- Het relativum heeft de naamval

   die nodig is in de bijzin

Amici, quibus Aeneas ad Italiam fugit, valde territi erant.

quibus = relativum
              = M/V/O mv. => antecedent amici = M mv

              = abl. = met welke/waarmee

De vrienden, waarmee Aeneas naar Italië vluchtte, waren erg bang.

Relativum

in 14A

Bestudeer regel 4, 5, 6, 7, 10, 11 en 12.

Wat is geslacht, getal en naamval van:
Interea Romulus, QUI in Palatino sedebat, Iovem orabat:

1. M, ev, nom
2. V, ev, nom
3. M, ev, acc
4. V, ev, acc

'Iupiter magne, CUI semper multa sacra feci, me nunc iuva.'

1. M, ev, nom
2. M, ev, gen
3. M, ev, dat
4. M, ev, acc

'Iupiter, QUEM semper colui, te oro..'

1. M, ev, nom
2. M, ev, acc
3. V, ev, nom
4. V, ev, acc

Wat is geslacht, getal en naamval van:
muri, QUOS Romulus aedificabat, nondum alti erant.

1. M, mv, nom
2. V, mv, acc
3. M, mv, acc
4. V, ev, acc

Wat is geslacht, getal en naamval van:
Deinde Romulus Remum, QUI muros transilurerat, iratus necavit.

1. M, ev, nom
2. M, mv, nom
3. M, ev, acc
4. M, ev, abl

Wat is geslacht, getal en naamval van:
Mox multae gentes, QUAE urbem videre cupiebant, Romam convenerunt.

1. V, ev, nom
2. V, mv, nom
3. O, mv, nom
4. O, mv, acc

Wat is geslacht, getal en naamval van:
'Iupiter, CUIUS templum aedivicavi, audi!'

(Jupiter, wiens tempel ik heb gebouwd, luister!'

1. M, ev, gen
2. V, ev, gen
3. M, ev, dat
4. V, ev, dat

Wat is geslacht, getal en naamval van:
'Venus, CUIUS filius ego sum, audi!'

(Venus, wiens zoon ik ben, luister!'

1. M, ev, nom
2. V, ev, acc
3. O, ev, gen
4. V, ev, gen

Wat is geslacht, getal en naamval van:
Dei, QUIBUS Romani sacra faciunt, in Olympo habitant.

(De goden, aan wie de Romeinen offers brengen, wonen op de Olympus)

1. nom, mv, M
2. nom, mv, V
3. dat, mv, M
4. abl, mv, M

Aanpak

Bekijk getal en geslacht van het relativum =>

zoek het antecedent => 

bekijk de bijzin en de vorm van het relativum=> 

bepaal de naamval van het relativum.

Vertaal met een vorm van die/dat,

denk aan de hulpwoorden bij de genitivus, dativus & ablativus