zintuigen 5 het netvlies

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Thema ZINTUIGEN

Basisstof 5 Het netvlies

Leerjaar 3

Mevrouw Rottier & Mevrouw van Brakel

Leerdoelen

11.5.1 Je kunt de bouw en de werking van het netvlies beschrijven.

Kennisvragen

                           is een  prikkel voor het oog.

Geluid is de prikkel voor je                   .  

 

In een zintuigcel wordt de                       omgezet in een 

 oor 

licht

impuls 

prikkel

Harde oogvlies

Netvlies

Vaatvlies

Vangt lichtprikkels op

Beschermt alles wat binnenin het oog zit

Hierin zitten de bloedvaatjes die stoffen vervoeren die het oog nodig heeft

Gezichtszintuigen 

Gehoorzintuigen

Evenwichtszintuigen

Reukzintuigen

Tastzintuigen

Licht

Geluid

Zwaartekracht

Geur

Aanraking

Het OOG: zet onderdelen op de juiste plaats

netvlies

oogzenuw

lens

Glasachtig lichaam

Lengtespieren

Kringspieren

Als de pupil groot is, zijn de kringspieren

1. gespannen
2. ontspannen

Pupilreflex

Wanneer accommoderen je ooglenzen?
Je ooglenzen accommoderen:

1. Als je eerst iets van dichtbij en direct erna iets van veraf bekijkt.
2. Als je pupillen van groot naar klein gaan en andersom.
3. Als je lang naar één punt in de verte kijkt.
4. Als je van een donkere ruimte in een verlichte ruimte komt.

accommoderen = continu scherp stellen

In welke situatie trekken de lengtespieren (straalsgewijs lopende spieren) in je oog samen?

1. Als je een donkere ruimte in komt lopen.
2. Als je in de zon zit en een boek aan het lezen bent.
3. Als iemand een bal naar je hoofd gooit.
4. Als je in een lamp kijkt

De zwakste prikkel die een impuls veroorzaakt heet de ...

1. Adequate prikkel
2. Gewenning
3. Drempelwaarde
4. Zintuig

Wat veroorzaakt de smaak van eten?

1. Prikkel op de mond zintuig
2. Zowel de mondprikkel als de geurprikkel
3. Geurprikkel

Thema zintuigen

basisstof 5: het netvlies

Lichtstralen

Lichtstralen die in je oog aankomen worden gebroken: ze worden in een andere richting omgebogen

Lichtbreking in je oog gebeurt vooral door je hoornvlies en de ooglens

De ooglens in je oog is een bolle lens: lichtstralen worden naar elkaar toe gebogen.

Dichtbij zien

Als de kringspieren samentrekken,  opening waar lens hangt kleiner . De lensbandjes verslappen. De lens wordt daardoor minder ‘uitgerekt’ en wordt door de elasticiteit boller.

Een bolle lens buigt de lichtstralen sterker af. Daardoor kun je een voorwerp dat dichtbij is (minder dan ongeveer 5 m) scherp zien.

accommoderen = continu scherp stellen

Netvlies 

Hier zitten de zintuigcellen in om te waarnemen

Zintuigcellen

Laag van zintuigcellen liggen tegen het glasachtig lichaam aan

Gele vlek = loodrecht op lens

Blinde vlek = waar zenuw oog verlaat (geen zintuigcellen)

Kegeltjes

Kegeltjes zijn voor het waarnemen van kleuren. 

(Ezelsbruggetje: K van Kegeltjes is de K van ... juist kleur!)

Kegeltjes werken alleen bij veel licht. In de gele vlek liggen de meeste kegeltjes!

Kegeltjes

Kegeltjes zijn voor het waarnemen van kleuren. 

K van Kegeltjes is de K van  kleur!)

Staafjes

Het netvlies

Het licht gaat door je oog en komt op het netvlies.

In het netvlies liggen zintuigcellen.  
Licht prikkelt deze zintuigcellen waardoor ze impulsen afgeven die via de oogzenuw naar de hersenen gaan.

Het netvlies bestaat uit 2 lagen:

De zintuigcellen en de zenuwcellen

Zintuigcellen

In het netvlies liggen 2 soorten zintuigcellen: Kegeltjes en staafjes

Kegeltjes werken als er veel licht is. 
    - je ziet kleuren (rood, groen of 

       blauw licht)

    - je ziet details

    - meeste liggen in gele vlek

Zintuigcellen

Staafjes werken ook goed bij weinig licht

   - je ziet voorwerpen in Schemering

   - je ziet contrasten, grijs en zwart-

     wit. (Geen kleuren!)

   - je ziet geen details

   - staafjes liggen over gehele 

      netvlies .

Staafjes

• Met de staafjes zie je zwart, wit en grijstinten. Staafjes werken bij weinig licht, dus ‘s avonds en ‘s nachts. 

• Staafjes liggen niet in de gele vlek

De zintuigcellen in een oog worden gevoeliger voor lichtprikkels als er bijna geen licht meer is.

• 0-10 min = in het donker zien neemt langzaam toe. 
• 20 min = in het donker kun je al goed zien. 
• 60 min =ogen helemaal aangepast aan de geringe hoeveelheid licht.

Staafjes

Staafjes zie je alleen zwart en wit

S van staafjes is de S van  Snachts!)

Met staafjes

Met kegeltjes

Kleurenblind

• Werken de kegeltjes niet goed
• Veel voorkomende: Roodgroen kleurenblindheid

• Dan zie je geen getallen in de afbeelding

Kleurenblind

Kleurenblindheid

Linksonder; rood kleurenblind

Rechtsonder; groen kleurenblind

Zenuwcellen

De laag zenuwcellen ligt tegen het glasachtig lichaam aan. 

• geleiden impulsen vanaf staafjes/kegeltjes naar de hersenen. 
• Uitlopers verlaten oog via de oogzenuw. 

    - op deze plek liggen geen zintuigcellen
         --> blinde vlek

Kennisvragen

Wat is waar voor je kegeltjes?

1. Kleur zien. Hoge drempelwaarde
2. Grijstinten zien. Hoge drempelwaarde.
3. Kleur zien. Lage drempelwaarde
4. Grijstinten zien. Lage drempelwaarde

In de gele vlek zitten...?

1. Veel staafjes
2. Veel kegeltjes
3. Even veel staafjes als kegeltjes
4. Geen staafjes en kegeltjes

De gele vlek:

1. Een plek met zintuigcellen waar je het scherpst ziet
2. Regelt de hoeveelheid licht die in het oog valt
3. Stuurt impulsen naar de hersenen
4. is een lichtdoorlatende beschermlaag

Met de kegeltjes zie je?

1. Contouren en grijsstinten
2. Scherp en grijsstinten
3. Scherp en kleuren
4. Contouren en kleuren

Gele vlek

1. Het deel van het oog waar de oogzenuw het oog verlaat en waarmee men niets kan zien.
2. Gedeelte van het netvlies, waarop voornamelijk kegeltjes zijn geconcentreerd.
3. Het doorzichtige deel van het oog dat tussen de lens en het netvlies ligt.
4. Het grootste deel van de menselijke hersenen, dat bestaat uit de linker- en rechter hersenhelft.

De blinde vlek heeft zintuigcellen

1. Waar
2. Niet waar

Kegeltjes en staafjes

1. Kegeltjes: waarnemen grijstinten Staafjes: waarnemen kleuren
2. Kegeltjes: waarnemen grijstinten, wit en grijstinten Staafjes: waarnemen kleuren
3. Kegeltjes: waarnemen kleuren en wit Staafjes: waarnemen kleuren. grijs en zwart
4. Kegeltjes: waarnemen kleuren Staafjes: waarnemen zwart, wit en grijstinten

Met welk nummer is de blinde vlek aangegeven?

1. 10
2. 11
3. 12
4. 5

Wat is de blinde vlek?

1. De plek in het oog waar de meeste kegeltjes zitten
2. De plek in het oog waar de meeste staafjes zitten
3. De plek waar de oogzenuw naar de hersenen gaat
4. Alles wat je niet kan zien in het universum

Wat vind je niet in de blinde vlek?

1. Zintuigcellen
2. Netvlies
3. Bloed
4. Aanhechting oogzenuw

Met welke zintuigcel zie je wat?

Staafjes

Kegeltjes

Zelfstandig werken

Thema zintuigen

- Opdrachten maken

- Basisstof 5 

Klaar?

- Test jezelf

- Blooket spelen

Zelfstandig werken in stilte

Zelfstandig werken en fluisteren

Zelfstandig werken en overleggen