5.3 Aandoeningen aan de longen + 5.4 Gaswisseling bij dieren

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Thema 5 Gaswisseling

5.3 Aandoeningen aan longen en luchtwegen

5.4 Gaswisseling bij dieren

Lesdoelen

Je kunt omschrijven wat er aan de hand is bij astma, bronchitis en longemfyseem

Je kunt omschrijven hoe stoffen in de lucht een allergische reactie kunnen veroorzaken

Waarom gaat de gaswisseling in de longen snel?

1. Groot oppervlak van de longblaasjes
2. Dunne wand van de longblaasjes
3. Groot oppervlak van de longblaasjes en een dunne wand longblaasjes
4. Dunnen wand longblaasjes en snel in en uit ademen

Wanneer de binnenkant van de longblaasjes bedekt is met een laagje teer, gaat de gaswisseling sneller of langzamer

1. Sneller
2. Gelijk
3. Langzamer

Wanneer de bronchiën nauwer zijn, gaat de gaswisseling dan sneller of langzamer?

1. Sneller
2. Gelijk
3. Langzamer

Roken

Astma

• Symptoom: benauwdheid, hoesten
• spiertjes in de luchtwegen trekken samen, ademhaling gaat moeilijker
• Risico's: benauwdheid, niet levensbedreigend
• Veroorzaker: inspanning, roken, erfelijke aanleg
• Wat kun je eraan doen: medicijnen
  

COPD

• Chronische ontsteking van de luchtwegen die meestal door roken wordt veroorzaakt, geneest niet
• Bronchitis: bronchiën zijn ontstoken waardoor meer slijm ontstaat,
  
• Longemfyseem: de wanden van de longblaasjes zijn beschadigd

Chronische bronchitis

Longemfyseem

Allergie

• Een sterke reactie op een stof die niet in je lichaam thuishoort., maar bijvoorbeeld inademt.
• Huisstofmijt, haren van dieren, bepaalde stoffen 
• Je kan last hebben van: huiduitslag, branderig gevoel, jeuk, ontstekingen
  

Hooikoorts

• Allergie voor stuifmeelkorrels
• Symptomen: tranende ogen, ontstoken slijmvliezen, loopneus, niesbuien

Zelfstandig werken

Lees 5.3 door

Maak de opgaven bij 5.3 (bij voorkeur digitaal)

5.4 Gaswisseling dieren

Bedenk voor jezelf:

1. Wat bedoelen we ook al weer met de term gaswisseling binnen de biologie?

2. Zullen alle dieren net als mensen ademhalen met behulp van longen? waarom wel/niet?

Longen

• Zoogdieren (warmbloedig)
• Reptielen (koudbloedig, dus kleiner longoppervlak)
• Vogels (warmbloedig)

Waarom hebben reptielen een kleiner longoppervlak nodig?

Antwoord:

Waarom hebben reptielen een kleiner longoppervlak nodig?

• Reptielen zijn koudbloedig en hoeven minder te verbranden, omdat ze hun lichaamstemperatuur niet op peil hoeven te houden.

Amfibiën

Kenmerken:

• ademhaling door kieuwen/huid, later door longen/huid
• Koudbloedig
• Huid met slijm
• water en land

Amfibiën

Kenmerken:

    ademhaling door kieuwen/huid, later door longen/huid
    Koudbloedig
    Huid met slijm
    water en land

Ademhaling vis

Ademhaling bij vissen

• Ademhaling met kieuwen
  
• Kieuwen liggen in kieuwholte
• Kieuw: kieuwboog + kieuwplaatjes
• Gaswisseling via kieuwplaatjes en water (Opnemen O2 afgeven CO2)
• Kieuwplaatjes: groot oppervlak(meer gaswisseling)

Ademhaling insect

• Geen longen maar buisjes in het lichaam
  - Die heten tracheeën
  
  
• In (vaak het) achterlijf zitten kleine openingen 
  - Die heten stigmata
  
  
• Zuurstof komt binnen via de stigma en verspreid zich via de tracheeën. 
  Koolstofdioxide verlaat zo ook het lichaam 
  
  
• Komt door het aanspannen of ontspannen van het achterlijf van de insect 

Ademhaling bij eencelligen

• Amoeben zijn eencellige organismen
• Eencelligen halen adem via het celmembraan
• Het oppervlak is groot genoeg om voldoende O₂ op te nemen en CO₂ af te geven
• Er zijn dus geen speciale organen nodig voor ademhaling

Zelfstandig werken

Lees de tekst bij 5.3 en 5.4

Maak de opgaven (bij voorkeur digitaal) bij de paragrafen