2.3 Ruimte voor de rivier (toepassing Vecht)_2.4omgangsregeling water

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

2.3 Ruimte voor de rivier

Sleep de oplossingen om de rivier de ruimte te geven op de juiste plaats

Dijkverhoging

Dijkverlegging

Nevengeul

Uiterwaardverlaging

Kribverlaging

Wat is geen maatregel in
het kader van Ruimte voor
de Rivier?

1. kribverlaging
2. aanleg nevengeul
3. kanaliseren
4. dijkverlegging

Welke maatregel zie je op de foto?

1. hoogwatergeul
2. nevengeul
3. dijkverbreding
4. noodoverloopgebied

Waarom wordt er vandaag de dag anders gekeken naar
rivierbeheer dan vroeger?

1. Omdat door klimaatverandering de kans op overstroming groter is.
2. Omdat rivieren vroeger niet zo belangrijk waren als nu
3. Omdat men tegenwoordig kijkt naar zowel natuur, scheepvaart als veiligheid
4. Omdat men scheepvaart tegenwoordig belangrijker vindt dan natuur en bescherming.

1. kribverlaging
2. dijkverlegging
3. dijkverhoging
4. nevengeul

zorgt vooral voor extra ruimte voor rivier water = "bergen"

zorgt vooral voor versnelde afvoer van het rivierwater richting de zee = "afvoer"

kribverlaging

uiterwaard vergraven

hoogwatergeul

obstakels verwijderen

zomerbed verdiepen

Leerdoelen 2.4

- Je kan benoemen op welke manieren de overheid het teveel of het tekort aan zoet water regelt.

- Je kan uitleggen welke rol het IJsselmeer en de Zuidwestelijke Delta spelen in de waterhuishouding van Nederland.

- Je kan uitleggen hoe het internationale rivierenbeleid werkt.

www.vechtstromen.nl

Doelstellingen Ruimte voor de Rivier (nationaal schaalniveau)

1. Verlagen overstromingsrisico

2. Verbeteren leefbaarheid

3. Versterken van de landbouw

4. Verbeteren natuur

welke overeenkomsten en verschillen zie je? 

Doelstellingen Ruimte voor de Vecht 

1. Klimaatadaptatie en waterveiligheid 

2. Natuurontwikkeling en biodiversiteit

3. Verduurzaming landbouw en sociaal-economische ontwikkeling

4. Duurzaam gastheerschap en aantrekkelijke leefomgeving 

https://www.ruimtevoordevecht.nl/wp-content/uploads/2020/12/200514_Masterplan-Rvd-Vecht.pdf 

Herhaling: Binnen- en buitendijkse gebieden

Buitendijkse maatregelen

1. Rivierbedverruiming

2. Rivierbedverdieping

3. Uiterwaardvergraving

4. Nevengeul

5. Kribverlaging

6. Dijkverlegging

7. Obstakelverwijdering

Binnendijkse maatregelen

8. Retentiebekken

9. Noodoverloopgebied

Buitendijkse maatregelen

Uiterwaardvergraving

Het geheel of gedeeltelijk afgraven van de uiterwaard zodat er meer water in het winterbed past.

Nevengeul

Relatief kleine geul die min of meer evenwijdig aan de hoofdgeul loopt en die bij een gemiddelde waterstand en bij laagwater niet of nauwelijks water afvoert, maar die bij hoogwater de afvoercapaciteit van de rivier vergroot.

Verdieping

Het uitbaggeren van het zomerbed is duur en doordat de rivier steeds nieuw slib aanvoert, helpt deze maatregel maar voor korte tijd.

Kribverlaging

Het verlagen van de kribben om bij hoogwater de opstuwing te verminderen.

Rivierbedverruiming

Het landinwaarts verplaatsen van de winterdijk om een grotere waterafvoer mogelijk te maken. Heet ook rivierbedverbreding.

Obstakelverwijdering

Verwijdering van een obstakel of begroeiing uit het rivierbed dat de waterafvoer belemmert.

Binnendijkse maatregelen

Retentiebekken

Een binnendijks omdijkt gebied waarin bij hoogwater tijdelijk water opgeslagen kan worden

Noodoverloopgebied: Polder Noordwaard in de Biesbosch

Aan het Nationaal Park De Biesbosch grenst de polder Noordwaard. Dit landbouwgebied is in de afgelopen jaren deels ontpolderd (figuur 2.28). Delen van dijken zijn afgegraven waardoor het gebied enkele keren per jaar onder water staat, vooral in de wintermaanden.

Hoogwatergeul

Zeer ingrijpend is de aanleg van een nieuwe rivierloop buiten het winterbed, dus in het binnendijkse land. Zo’n hoogwatergeul ligt tussen twee speciaal voor dit doel gebouwde hoge dijken of hogere gronden in en maakt alleen bij hoogwater deel uit van de rivier

https://www.ruimtevoordevecht.nl/wp-content/uploads/2020/12/Beeldmanifest-2050_Ruimte_voor_de_Vecht_2009.pdf

Bovenloop Vecht: Waterberging en landbouw

in grootschalig landschap

https://www.ruimtevoordevecht.nl/wp-content/uploads/2020/12/200514_Masterplan-Rvd-Vecht.pdf 

Welke doelstellingen uit het nationale programma RvdR herken je in de projecten in de bovenloop van de Vecht?

Middenloop Vecht: Natuurontwikkeling

en toerisme & recreatie

Welke doelstellingen uit het nationale programma RvdR herken je in de projecten in de middenloop van de Vecht?

Benedenloop Vecht: waterveiligheid en een

groenblauwraamwerk in de stad 

Voorbeeld: Rheezermaten 

www.vechtstromen.nl

earth.google.com

2.4 Een omgangsregeling met het water

Waarom wordt er vandaag de dag anders gekeken naar
rivierbeheer dan vroeger?

1. Omdat door klimaatverandering de kans op overstroming groter is.
2. Omdat rivieren vroeger niet zo belangrijk waren als nu
3. Omdat men tegenwoordig kijkt naar zowel natuur, scheepvaart als veiligheid
4. Omdat men scheepvaart tegenwoordig belangrijker vindt dan natuur en bescherming.

https:

Internationale oplossing

Rijnconferentie -> actieplan hoogwater

1. water vasthouden en bergen -> drietrapsstrategie
2. rivier meer ruimte geven
3. verbetering waarschuwingssystemen

De watertoets

•  Aanpassingen nodig zodat we om kunnen blijven gaan met overstromingen en wateroverlast door klimaatverandering. 
• Watertoets - sinds 2003 verplicht 

Gevolgen van ruimtelijke plannen voor waterveiligheid, wateroverlast, waterkwaliteit en watertekorten beoordeeld. 

Plannen mogen drietrapsstrategie niet in de weg staan. 

Integraal waterbeleid

Alle zaken die met waterveiligheid en watervoorziening te maken hebben beschrijven > Nationaal Waterplan 

Nationaal waterplan 

Hierin staat onder andere dat er een aanpak in drie stappen moet worden gevolgd om het teveel of tekort aan water in de hand te houden. 

Drietrapsstrategie 

Vasthouden > bergen  >afvoeren >

Drietrapsstrategie

Vasthouden

Water kun je tijdelijk opslaan of bergen in een retentiebekken

Spaarbekkens bij de Biesbosch. Het beste  Maaswater wordt doorgelaten en ondergaat voorfiltratie. 80.000 wedstrijdbaden aan water.

Waterplein

Waterplein, bescherming hevige regenval

https://www.rijnmond.nl/nieuws/109856/Groot-waterplein-in-Rotterdam-Noord#

Afvoeren - alleen als het niet anders kan 

Afwentelen op andere gebieden 

- Bedreiging veiligheid voor gebieden stroomafwaarts

- Bedreiging natuurwaarden 

Te veel? of te weinig? 

https:

Oorzaken verdroging 

1. ontwatering en versnelde afwatering (drainage) voor de landbouw. 

2. Winnen van grondwater voor drink- en industriewater en beregening.

3. Andere oorzaken. Bijv. verstening, bebossing, zandwinning. 

Kwel - verzilting 

Toepassing: IJsselmeer als zoetwaterbuffer & Zuidwestelijke delta 

Het IJsselmeer als zoetwaterbuffer

Het IJsselmeergebied voorziet noordelijk Nederland van zoet water. Het verhogen van het waterpeil in het Markermeer en de Randmeren helpt de waterbuffer te vergroten. Daarvoor is dijkverhoging nodig.

De rivierafvoer van de IJssel wordt in natte perioden tegengehouden door een hoger IJsselmeerpeil. Opstuwing in het Ketelmeer verergert dit probleem.

Het spuien op de Waddenzee wordt moeilijker, vooral bij noordwestenwind. Voorlopig plaatst men pompen op de Afsluitdijk.

Het IJsselmeer als zoetwaterbuffer

De dijken rond het Ketelmeer zijn verhoogd. Bij Ramspol is een opblaasbare dam aangelegd om Noordwest-Overijssel te beschermen.

Huiswerk

Maken opdracht 2 t/m 5, 7 en 10 (blz. 78-80).