Literatuurgeschiedenis Middeleeuwen, Renaissance

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Literatuurgeschiedenis les 1

Literatuurgeschiedenis

• Achtergrondinformatie over de middeleeuwen en de renaissance
• Uitgangspunt is Karel ende Elegast 

Lesdoelen

• Aan het eind van de les heb je een beknopt overzicht van de Nederlandse literatuurgeschiedenis. 

Overzicht

 Romeinse tijd 

0 - 500 

Middeleeuwen

500 - 1550

Renaissance 

1550 - 1660

Waar denken jullie aan bij 'de middeleeuwen?'

Het verleden als basis voor het heden

• 'In dat land heersen middeleeuwse praktijken' 
• De middeleeuwen in een woord: GELOOF 
• De macht van de kerk 

Indeling in gewesten

Nederland als zelfstandige natie bestond nog niet. 

Karel de Grote (742-814)

• Belangrijkste vorst vroege middeleeuwen
• 771: koning van het rijk der Franken (omvatte ook de latere Nederlanden)
• Ten strijde: het Frankische rijk werd uitgebreid tot een rijk dat grote delen van Europa omvatte 
• 800: kroning tot keizer van het westen
• feodaal systeem

De middeleeuwen: literatuur/maatschappij

• Hoofsheid
• Een geordende maatschappij waarin iedereen zijn plaats kende.

1. De geestelijkheid
2. De adel / ridders (leefde aan het hof: een kasteel)
3. De boeren 

• 'Op aarde zijn er sommigen die bidden, sommigen die strijden en sommigen die werken (...)' 
• De avonturen van Karel de Grote (of vazallen) staan centraal
  
• Chansons de geste = verhalende gedichten over al dan niet verzonnen gebeurtenissen uit de tijd van Karel de Grote
• mensen konden niet schrijven/lezen

Een pennenproef als begin

• 'Hebban olla vogala...' als romantisch begin
  
• Karig in vergelijking met buurlanden
  

1. Hildebrandslied, Beowulf, Chanson de Roland 

• ... maar de literatuur is ouder!

1. De taal van het volk
2. Mondelinge overlevering

• Na 1100 groeien boek en literatuur meer naar elkaar toe

1. ...maar de orale overlevering van literatuur blijft voortleven 

Hoofsheid en literatuur 

• Schrijven en voordragen... de LIEFDE
• Ridderverhalen

1. Helden en schurken
   

• Arturromans 

1. hoofse ridderwereld
2. vechters en minnaars

Renaissance 

1550 - 1650

aansluitend

Gouden eeuw

Literatuur renaissance 

vertalen

imiteren

overtreffen

de wereld/geluk/rijkdom is maakbaar - minder gericht op het geloof

Klassieke oudheid = hip

Gouden eeuw

Van klassensysteem naar 

Verlichting 

Alles is maakbaar

Toneel in opkomst:

ter vermaak en lering

Gouden eeuw

reisverhalen 

VOC

Avontuur 

18e eeuw

Kinderliteratuur

Kinderliteratuur 

18e eeuw

De Engelse filosoof John Locke pleitte er eind zeventiende eeuw voor om kinderen spelenderwijs te laten leren en om hen niet te slaan

Kinderliteratuur

doel = kinderen moeten goede burgers worden

Hieronymous van Alphen

leer- en leesboeken voor kinderen 

En nu:

Maak de opdracht - volgende week gesprekken voeren