Grammatica - zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1-4

Wat weten jullie nog van grammatica?

Lesdoelen

• Ik kan de persoonsvorm aanwijzen in een zin;
  
• Ik kan een zin in zinsdelen verdelen;
• Ik kan het werkwoordelijk gezegde benoemen in een zin;
• Ik kan het onderwerp benoemen in een zin;
• Ik kan het lijdend voorwerp benoemen in een zin;
• Ik kan het meewerkend voorwerp benoemen in een zin;
• Ik kan de bijwoordelijke bepaling benoemen in een zin.

Persoonsvorm in enkelvoudige zin

Maak de zin vragend.

Het werkwoord dat vooraan komt te staan, is de persoonsvorm.

De persoonsvorm is altijd een werkwoord.

Het werkwoord is = altijd persoonsvorm ;-)

Wat is de persoonsvorm van de volgende zin?
De wandelaars hebben voldoende rust genomen.

1. De wandelaars
2. hebben
3. voldoende rust
4. genomen

Wat is de persoonsvorm?
Jip en Janneke spelen verstoppertje op straat.

1. Jip en Janneke
2. verstoppertje
3. op straat
4. spelen

GRAMMATICA ZINSDELEN

zinsdelen

Een zin kun je in verschillende stukjes verdelen. Deze stukjes noemen we zinsdelen. Een persoonsvorm is zo'n zinsdeel.

Wat zijn zinsdelen?

1. Stukjes van een zin
2. stukjes van een woord
3. één woord

Het onderwerp

Het onderwerp vind je door te vragen:

Wie/wat + WG + er?

Voorbeeld 

Hebben/ zij /de honden/ alleen in huis /gelaten?

 PV (wg)                                                                       wg

Wie hebben er gelaten?

Korte en lange onderwerpen

Zin met een kort onderwerp:

Peter | koopt | een nieuwe laptop voor zijn vader.

Zin met een lang onderwerp:

De dikke grizzlybeer die uit de prullenbak staat te eten | kijkt | naar mij.

Wat is het onderwerp?

Marina legt het onderwerp uit.

1. Marina
2. legt
3. het onderwerp
4. uit

Wat is het onderwerp?

Ik leer het onderwerp te vinden.

1. Ik
2. leer
3. het onderwerp
4. vinden

Wat is het onderwerp?
Als onderwerp kozen ze pooldieren.

1. Onderwerp
2. Pooldieren
3. Kozen
4. Ze

Lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp vind je door te vragen: 

WIE (OF WAT) + WERKWOORDELIJK GEZEGDE + ONDERWERP

Let op: 

• niet elke zin heeft een lijdend voorwerp: geen goed antwoord op de vraag? Geen lijdend voorwerp!
  
• Lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel!

Het lijdend voorwerp

Mijn broertje heeft het glas omgestoten. 

Een lijdend voorwerp ...

1. ... kan met een voorzetsel beginnen.
2. ... begint nooit met een voorzetsel.

Wat is het lijdend voorwerp?

Deze klas kan het lijdend voorwerp vinden.

1. Deze klas
2. kan
3. het lijdend voorwerp
4. vinden

Meewerkend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp in de volgende zin?
Hij geeft haar een bos bloemen.

1. Hij
2. geeft
3. haar
4. een bos bloemen

Welke zin heeft geen meewerkend voorwerp?

1. Je moet je slippers aan de waterkant laten staan.
2. Marlies heeft voor haar moeder bloemen meegenomen.
3. Neem je een glaasje water voor me mee?
4. Ik heb na afloop iets lekkers voor de kinderen

Bijwoordelijke bepaling

waar= bijwoordelijke bepaling van plaats

wanneer= bijwoordelijke bepaling van tijd

hoe = bijwoordelijke bepaling van reden

Wat is de bijwoordelijke bepaling?

Vandaag hebben we de bijwoordelijke bepaling behandeld.

1. Vandaag
2. we
3. de bijwoordelijke bepaling
4. hebben behandeld

Aan de slag