Fictie en Poëzie les 2: rijmschema's

1 / 30
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 3

This lesson contains 30 slides, with interactive quizzes and text slides.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

Slide 1 - Slide

Lezen
timer
6:00

Slide 2 - Slide

Leerdoelen vorige les
  • Wat is poëzie
  • Poëzie vs Proza
  • Kenmerken van een gedicht
  • Strofes
  • eindrijm / alliteratie & assonantie


Slide 3 - Slide

Eindrijm
Op twee slakken
 
Twee slakken waren al sinds jaren 
op weg van Groningen naar Haren. 
Ten slotte kwam geheel ontdaan 
de oudste aan het eindpunt aan. 
Hij slikte en sprak diep bewogen: 
'Mijn broer is uit de bocht gevlogen.' 

 
uit: 'De peperbek', 1966.

Slide 4 - Slide

Beginrijm -> alliteratie
Alliteratie:



Wij weten wat we willen!

De kat krabt de krullen van de trap.

Berend Botje, Donald Duck, Guus Geluk, Mickey Mouse

Witte winter,
wollen wanten,
warme jas
waar gisteren nog gras was
zie ik pijltjes in de sneeuw
poes volgt de pootjes
van een spreeuw


Wanneer verschillende woorden met dezelfde letter beginnen

Slide 5 - Slide

Klinkerrijm -> assonantie
Assonantie:



Let op de klank van de klinkers als je half wilt rijmen.


Herhaling van de klank van de klinkers in het midden van woorden, 
zonder verder te rijmen

Slide 6 - Slide

Leerdoelen van deze les
  • Voorrijm
  • Repetitie
  • Enjambement
  • Rijmschema's

Slide 7 - Slide

Soorten rijm benoemen
AABB - GEPAARD RIJM
ABAB - GEKRUIST RIJM
ABBA - OMARMEND RIJM
Waarom deze benamingen?

Slide 8 - Slide

Bang in het donker

Mama, papa, blijf je thuis?
Er lopen dieven door het huis.
Er lopen boeven op de gang.
In het donker ben ik bang.


Er zit een kater in de kast,
die daar met zijn nagels krast.
Moet ik ’s nachts naar de wc,
lopen spoken met me mee.


Op de zolder zit een beest.
Ik ben er weken niet geweest.
Hoor ik ’s nachts een harde klap,
dan is het oorlog op de trap.


Dan loopt een vent met een geweer
in het donker op en neer
en loert-ie naar me door een kier.
Blijf liever hier. Blijf liever hier.

Slide 9 - Slide

Rijm
Bang in het donker

Mama, papa, blijf je thuis?
Er lopen dieven door het huis.
Er lopen boeven op de gang.
In het donker ben ik bang.

Er zit een kater in de kast,
die daar met zijn nagels krast.
Moet ik ’s nachts naar de wc,
lopen spoken met me mee.

Op de zolder zit een beest.
Ik ben er weken niet geweest.
Hoor ik ’s nachts een harde klap,
dan is het oorlog op de trap.

Dan loopt een vent met een geweer
in het donker op en neer
en loert-ie naar me door een kier.
Blijf liever hier. Blijf liever hier.

Joke van Leeuwen
Uit: O zo heppie en andere versjes
Bang in het donker

Mama, papa, blijf je thuis? A
Er lopen dieven door het huis. A
Er lopen boeven op de gang. B
In het donker ben ik bang. B


Er zit een kater in de kast, C
die daar met zijn nagels krast. C
Moet ik ’s nachts naar de wc, D
lopen spoken met me mee. D


Op de zolder zit een beest. E
Ik ben er weken niet geweest. E
Hoor ik ’s nachts een harde klap, F
dan is het oorlog op de trap. F


Dan loopt een vent met een geweer G
in het donker op en neer G
en loert-ie naar me door een kier. H
Blijf liever hier. Blijf liever hier. H

Slide 10 - Slide

Rijmschema
Een dichter hanteert vaak een volgorde voor zijn rijmwoorden binnen een strofe, dit wordt een rijmschema genoemd.


aabb cc
Elke rijmklank heeft een letter als symbool.
De klank in de eerste regel krijgt de letter a
als symbool, de volgende rijmklank krijgt b
als symbool. Et cetera.

Slide 11 - Slide

Slide 12 - Slide

Slide 13 - Slide

Slide 14 - Slide

Slide 15 - Slide

Valentijn is fijn
maar elke dag
bij het zien van je glimlach
is gelukkig zijn
Valentijn is fijn
ik wil elke dag
gelukkig zijn
bij het zien van je glimlach

Valentijn is fijn
is gelukkig zijn
bij het zien van je glimlach
elke dag
abba
aabb
abab
gekruist rijm
omarmend rijm
gepaard rijm

Slide 16 - Drag question

Repetitio (herhaling)
  • Repetitio is een opsomming waarbij een woord of delen van woorden steeds herhaald worden
  • Voorbeelden van repetitio zijn: Drommels, drommels en nog eens drommels. Uur na uur na uur zaten we bij meneer Möring in het lokaal.

Slide 17 - Slide

Voorrijm
  • Rijm aan het begin van de zin, klanken komen overeen

Blinkende toortsen en flonkrend kristal
Klinkende kelken en jubelgeschal”
                                                  (P.A. de Génestet)

Slide 18 - Slide

enjambement
  • De zin loopt gewoon door op de volgende regel.

“Gezegend zij de Heer, die t’ allen tijde
mijn toevlucht is, mijn hand leert hoe te strijden,
die voor ’t gevecht mijn vingers vaardig maakt!”
(psalm 144, berijmd)

Let op! Geen enjambement.
“Gezegend zij de Heer die mij behoedt
en die de volken brengt onder mijn voet.


Slide 19 - Slide

"Ik kan sparen, wat bewaren, kan vergaren en naar waren-
Huizen. Geld uitgeven voor het leven, maar nu kom ik tot bedaren
Ik wil geven, leuker leven, meer beleven en ik streef ernaar
Om meer en meer te zorgen dat jij dan die dingen mee ervaart.”
(Kerstrap 2008)

Slide 20 - Slide

Het rijmschema abab - cdcd noemen we ook wel:
A
gepaard rijm
B
gekruist rijm
C
omarmend rijm
D
slagrijm

Slide 21 - Quiz

Medeklinkerrijm noemen we ook wel
A
Alliteratie
B
Assonantie
C
Rime riche

Slide 22 - Quiz

Geef een voorbeeld van voorrijm

Slide 23 - Mind map


Slide 24 - Open question

Wat weet jij nog over een enjambement

Slide 25 - Mind map

Wat weet jij nog over repetitie

Slide 26 - Mind map

Opdracht
Je hebt het huisdier van je klasgenoot ontvoerd. Schrijf nu een 'dreigbrief' waarin je de volgende theorie verwerkt.
alliteratie, assonantie, eindrijm, repetitie, voorrijm en een enjambement toe, 



timer
20:00

Slide 27 - Slide

Wat ging goed?

Slide 28 - Slide

Ik weet het verschil tussen repetitie, voorrijm en enjambement

Ja
Nee
Een beetje

Slide 29 - Poll

Ik kan de verschillende soorten rijmschema's herkennen

Ja
Nee
Een beetje

Slide 30 - Poll