1.3 De kerk valt uiteen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Welkom in de geschiedenisles!

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling
• De kerk valt uiteen
• Opdrachten
  
• Afsluiting  
  

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling
• Film: Luther
  
• Opdrachten
  
• Afsluiting  
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Kun je uitleggen wat een humanist is en hier een voorbeeld van noemen

• Kun je de kritiekpunten benoemen van Luther en Calvijn.

• Kun je toelichten hoe de strijd tussen protestanten en katholieken was vormgegeven.

Leg uit wat een homo universalis is en verklaar waarom deze goed past bij de Renaissance

Welke kritiek heeft Erasmus op de kerk?

Benoem een verschil tussen het calvinisme en het lutheranisme

Erasmus

• Desiderius Erasmus van Rotterdam (1466 - 1536)
  
• Hij hield zich bezig met de studie van de Bijbel. Hij maakte zelfs een nieuwe vertaling van het nieuwe Testament vanuit het Grieks, de vertaling van de Middeleeuwen was niet betrouwbaar. 
• Humanisten --> geleerden die de klassieke cultuur en literatuur bestudeerden en imiteerde.
  
• Hoe noemen we de tijdsperiode waarin humanisten ontstaan ook wel?
  

Desiderius Erasmus (1466 - 1536) door Hans Holbein de Jonge, 1523.

Kritiek op de kerk

• Erasmus was een geestelijke, maar had wel kritiek op de kerk
• Welke kritiek heeft Erasmus in de bronnen?

• Veel mensen verloren hun vertrouwen in de Rooms-katholieke kerk.

De Hervorming

• Niet alleen Erasmus had kritiek:

1. Maarten Luther (Duitsland)
2. Johannes Calvijn (Frankrijk)
3. Huldrych Zwingli (Zwitserland)
   

Maarten Luther (1483 - 1546)  geschilderd door Lucas Cranach de Oude, 1529.

Johannes Calvijn (1509 - 1564) door onbekende schilder, ca. 1550.

Huldrych Zwingli (1484-1531) door Hans Asper, ca. 1531.

Waar liggen de landen waar de heren vandaan komen?

Onder welk domein kunnen we het voorgaande plaatsen?

1. Politiek
2. Religieus
3. Economisch
4. Cultureel/mentaal

De Hervorming

• De kerk zamelde geld in voor de bouw van de Sint-Pieterskerk: door de verkoop van aflaten.
• Luther zag zaken die volgens hem niet bij het christendom hoorde: het vereren van heiligen, liegen tegen mensen, grote luxe onder de geestelijken, priesters die zich niet aan het celibaat hielden, 
• Volgens Luther had je alleen de Bijbel nodig om god te eren en een goed christen te zijn. 
• In 1517 publiceerde hij de 95 stellingen te Wittenberg. --> begin van de Hervorming ofwel Reformatie.
• In 1521 werd Luther verbannen uit de kerk. 

Oorkonde uit 1418 waarin kardinalen 100 dagen aflaat verlenen aan de bezoekers van het klooster van de Grand-Saint-Bernardpas.

Verkoop van aflaten. Jörg Breu de Oude van Augsburg. Houtsnede, ca. 1530.

Je gaat alleen naar de hemel als je echt geloofd

Er wordt van te voren door god besloten of je naar de hemel gaat

Vorsten moeten worden gehoorzaamd!

het volk mag een vorst afzetten als hij zijn werk niet goed doet

Strijd tussen godsdiensten

• Voor vorsten had de overgang van katholicisme naar protestantisme bepaalde voordelen (rijkdom, vrijheid) 
• Europese landen namen allemaal een andere benadering tot dit ''nieuwe'' geloof.
• Voorbeelden: Karel V van het Duitse rijk strijd jaren lang met de protestanten om in 1555 godsdienstvrijheid te gunnen (Godsdienstvrede van Augsburg) of bijvoorbeeld in Frankrijk de Hugenotenoorlogen
• In de Nederlanden liet Karel V de inquisitie invoeren.

Verbranding van protestanten en protestantse boeken in Haarlem, 1557 (Luyken, 1685)

Luther kijkopdracht

https://www.youtube.com/watch?v=WIx82PuGfTk&t=1294s

08:12 - 13:08 (Rome )

32:26 - 41:26 (aflaten verkoop John Tetzel)

Welke punten van kritiek van Luther zie je terug in de film?

Aan deze kant van de weegschaal liggen gouden kandelaren en andere dure altaarstukken die in een katholieke kerk staan.

Aan deze kant van de weegschaal ligt een protestantse Bijbel.

Schilderij: 'De weegschaal van het ware geloof'

Links op de afbeelding staan de katholieken.

Rechts op de afbeelding staan de protestanten.

Opdrachten

• 1,3 - de kerk valt uiteen
  
• Opdrachten: 1, 2, 3, 4, 6, 7
  
• Informatieboek blz: 15 t/m 17
• Werkboek blz: 14 t/m 16
  

Klaar? Steek je hand op!
Schrijf deze opdrachten in je planner!

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Kun je uitleggen wat een humanist is en hier een voorbeeld van noemen

• Kun je de kritiekpunten benoemen van Luther en Calvijn.

• Kun je toelichten hoe de strijd tussen protestanten en katholieken was vormgegeven.

Fijne dag!