Bi-4M-examentraining H3 Organismen leven samen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Thema 3: Organismen leven samen

Leerdoelen

3.1

Welke factoren hebben invloed op organismen?
Hoe zijn planten/dieren aangepast aan hun ecosysteem en leefwijze.

Eindtermen 3.1

Biotische en abiotische factoren

Abiotische en biotische factoren= Ecosysteem

Voorjaarsbloeiers

Bloeien voordat de bomen er boven  bladeren krijgen!

Klimplanten

Naar het licht toe klimmen

Rozetvormende planten 

Door wortelrozet ruimte voor jezelf maken

Woestijnplanten

Waterverlies tegen gaan met stekels en opslag water

Gaswisseling

Voedingsstoffen

• Eiwitten en cellulose zijn bouwstoffen.
• Vitaminen zijn beschermende stoffen.
• Zetmeel, suiker en vetten worden gebruikt als reservevoedsel.

• Reservevoedsel wordt opgeslagen in:

1. Knollen
2. Bollen
3. Zaden

Verschillende soorten korrels

Vogels

Steltpoten-grijppoten-zwempoten enz.

sv 29

Aangepast aan land

zoolgangers-teengangers-hoefgangers

sv 30

Vogels

Haaksnavel(vlees)-kegelsnavel(zaad)-pincetsnavel(insect)-zeefsnavel(waterplanten)

sv 29

Kiezen van zoogdieren

plooikiezen(planten)-knobbelkiezen(alleseters)-knipkiezen (vlees)

sv 28/29

 Leerdoelen

3.2

Welke functies hebben de organen van planten?

Welk weefsel heeft een blad

Hoe neemt een plant stoffen op?

Hoe vervoeren planten stoffen?

Eindtermen 3.2 en 3.3

Eindtermen 3.2 en 3.3

Functies van plantenorganen

• Wortels: Opzuigen van water met mineralen en opslag
• Stengel: – stengels: transport , opslag en stevigheid

• Bladeren: Fotosynthese (voedingsstoffen maken).
• Bloem: Zorgt voor de voortplanting.

Weefsels in een blad

Opnemen van stoffen

• Via de huidmondjes in de bladeren komt koolstofdioxide de plant binnen. Wordt gebruikt voor fotosynthese.
• Via de wortelharen neemt de plant water en mineralen op. (worteldruk en zuigkracht van de bladeren)

Huidmondjes

Hierdoor ademt de plant

wortelharen

Hoe vervoeren planten stoffen?

• De stoffen gaan via vaten door de plant heen.
• De vaten in een plant lopen vanaf de wortels tot in de nerven van de bladeren.

• Vaten liggen in groepen bij elkaar; de vaatbundels.

• Een vaatbundel bestaat uit 2 soorten vaten:

1. Houtvaten (water en mineralen)
2. Bastvaten (water en glucose)

Vaatbundels in een plakje stengel

Bastvaten en houtvaten 

In de vaatbundels zitten:

Houtvaten:

Vervoeren water en mineralen

Omhoog.

Bastvaten:

Vervoeren water en glucose

naar beneden

Leerdoelen

3.3

Hoe een plant glucose maakt en hier energie uithaalt.

Hoe de gassen in en uit het blad gaan.

Waar de plant voeding opslaat.

Wat wij eten van een plant

Fotosynthese

• Fotosynthese is het proces waarbij de plant glucose maakt.

• Nodig: Zonlicht, water en koolstofdioxide.
• Maakt: Glucose en zuurstof.

• Glucose bevat energie en is dus een energierijke stof.

Verbranding

• Verbranding is het proces waarbij energie wordt vrijgemaakt uit glucose.

• Cellen breken glucose af met behulp van zuurstof (energie komt vrij).

• Er onstaan 2 afvalstoffen: Koolstofdioxide en water.

Gaswisseling

• Gassen gaan in en uit het blad via de huidmondjes, dit heet gaswisseling.

• Overdag  in plant: zuurstof gaat uit het blad en koolstofdioxide naar binnen (via de huidmondjes).

• 's nachts in plant: koolstofdioxide gaat uit het blad en zuurstof naar binnen (via de huidmondjes).

Verschillende soorten korrels

Planten maken uit glucose andere voedingsstoffen

(Huis)werk

eindexamensite.nl

Kies het onderwerp en maak per onderwerp 5 open en
5 gesloten examenvragen :

-Planten 

-Vorm bouw en levenswijze

Leerdoelen

3.4

Hoe zit een ecosysteem in elkaar?

Hoe noteer je een voedselrelatie?

Waardoor verdwijnt er energie uit een voedselketen?

Eindtermen 3.4 en 3.5

niveaus van de ecologie

- Individu

- Populatie

- Levensgemeenschap

- Ecosysteem

Voedselketen

organisme---(wordt gegeten door)---> ander organisme

Let op: De pijlen moeten de goede richting op!

Pijl betekent------> wordt gegeten door

Waar begint de voedselketen mee?

Een voedselketen begint altijd met een plant!

Kan ook met algen beginnen, algen zijn planten!

voedselketen

Een plant noemen we producent

Een dier noemen we consument

Produceren betekent maken.

Plant maakt glucose.

Consumeren betekent opeten

Voedselweb

Voedselweb= meerdere voedselketens in een gebied

De veldmuis wordt bijvoorbeeld gegeten door zowel de buizerd als de vos

Piramides

In de biologie kennen we 2 piramides:

- Piramide van aantallen

-Piramide van biomassa

Je moet ze goed uitelkaar kunnen houden!

In een piramide staat een voedselketen van onder naar boven

Verschil tussen de piramides

Deze is altijd piramidevorm!

Elke stap naar boven gaat er energie verloren aan verbranding (energieverlies) en poep/onverteerbare stoffen (afgegeven afvalstoffen)

Piramide van Biomassa

piramide van biomassa

Energieverlies

Hoe meer schakels in de voedselketen hoe meer energieverlies!

Leerdoelen

3.5
Je kunt uitleggen hoe voedselketens een voedselkringloop worden

 Je kunt uitleggen hoe de kringloop van fotosynthese en verbranding;
Je kunt de koolstofkringloop uitleggen;
 Je kunt de stikstofkringloop uitleggen.

Voedselkringloop

Producenten --> Planten

Consumenten --> Dieren

Afvaleter  (consument)--> Maden/vliegen etc.

Reducenten --> Schimmels  en Bacteriën

Fotosynthese en verbranding=

Koolstofkringloop

Fotosynthese :

Koolstofdioxide + water --> Glucose + zuurstof

Verbranding = 

Glucose + zuurstof --> Koolstofdioxide + water

Koolstofkringloop

Bij de koolstofkringloop kijk je alleen naar het atoom koolstof --> dus de C

Tijdens fotosynthese en verbranding gaan de koolstofatomen van de ene stof over in de andere.

Dus van CO2, naar glucose, naar CO2

Stikstofkringloop

Bij de stikstofkringloop volg je het atoom stikstof --> aangegeven met een N

Het atoom N gaat van stikstof naar eiwit naar nitraat naar stikstof

Stikstofkringloop

1. Planten nemen nitraat op uit de bodem --> bouwen stikstof uit het nitraat in eiwitten in. 

2. Mensen en dieren eten planten of dieren en krijgen zo eiwitten binnen. 

3. Produceren van natuurlijk afval, daar zitten ook eiwitten in. 

4. Bacteriën zetten natuurlijk afval met stikstof om in nitraat.

(Huis)werk

eindexamensite.nl

Kies het onderwerp en maak per onderwerp 5 open en
5 gesloten examenvragen :

-Planten 

-Ecosysteem

-Biotisch en abiotisch

-Vorm bouw en levenswijze