school vroeger gr 78

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 8

school vroeger gr 78

leestekst extra https://isgeschiedenis.nl/nieuws/onderwijs-tijdens-de-tweede-wereldoorlog

De eerste scholen

De eerste scholen Over de eerste scholen in Nederland is vrij weinig bekend. Waarschijnlijk zijn deze in de middeleeuwen opgezet naar het voorbeeld van de Engelse kloosterscholen die al in de zevende en achtste eeuw bestonden. Twee missionarissen uit Engeland, Willibrordus en Bonifatius, reisden onder andere naar Nederland af om het Christelijke geloof te prediken. Zij namen in Nederland jongens in de leer om hen te helpen bij het missiewerk. 

Schoolplaat Willibrord, De apostel der Friezen, Illustrator J.H. Isings, Collectie Nationaal Onderwijsmuseum, Dordrecht Schoolplaat van Bonifatius, Illustrator H. v. Hess, Collectie Forschungsstelle Historische Bildmedien, Universität Würzburg

 Karel de Grote (742-814) zorgde dat hier verandering in kwam

Alle jongens moesten naar school. Karel de Grote regeerde van 768 tot 814 over het grote Frankische rijk. Voor het besturen van zijn land maakte Karel de Grote gebruik van de monniken, priesters en edellieden die konden lezen en schrijven. De rest van de bevolking was in deze tijd analfabeet. Karel wilde dat alle jongens in het Frankische rijk in een kloosterschool moesten leren lezen, schrijven, zingen en bidden. De reden voor deze wetgeving was vooral het (verder) verspreiden van het christelijke geloof. Hierdoor hoopte hij een grotere eenheid in zijn rijk te bewerkstelligen. 

Waarom vaardigde Karel de Grote onderwijswetten uit voor de bevolking?

1. Vergroten van landbouwproductie
2. Verspreiden van het christelijke geloof
3. Bevorderen van handel
4. Versterken van het leger

De kloosterschool bestond vaak uit twee scholen

Een binnenschool, bestemd voor jongens die opgeleid werden tot monnik of priester, en een buitenschool voor de gewone burgerjongens. Het onderwijs aan de kloosterschool was sterk religieus. Naast het leren lezen, schrijven en rekenen kregen de jongens les in godsdienst en koorzang.. De leerlingen moesten de lessen vervolgens uit hun hoofd leren. Dit had vooral een praktische reden aangezien perkament en handgeschreven boeken zeer kostbaar waren. Pas wanneer een leerling een tekst volledig uit het hoofd kende, kon hij letter voor letter, woord voor woord een tekst leren lezen. Vervolgens mochten de leerlingen met een stylus op een wastafeltje leren schrijven. 

Een ander belangrijk vak was rekenen. Dit vak werd gegeven vanaf het moment dat de burgerjongens werden toegelaten tot de kloosterscholen. Zij hadden dit vak nodig voor het bedrijven van handel. 

Hoewel de kloosterscholen goed bezocht werden, konden lang niet alle jongens naar school. De kloosters lagen zo ver uit elkaar dat kinderen soms te ver moesten lopen. Bovendien waren de meeste jongens thuis nodig om hun ouders te helpen om de dagelijkse kost te verdienen. 

schooltv.nl

                De dorpsschool In de zeventiende eeuw zaten jongens en nu ook meisjes van alle leeftijden door elkaar. 

 

Van een echt schoolgebouw was nog geen sprake. Leerlingen kregen bijvoorbeeld les in de schuur of stal van de leraar.  Van klassikaal lesgeven was nog (lang) geen sprake. : ieder kind kreeg van de meester een opdracht. Tweemaal per dag moest de leerling bij de lessenaar van de meester komen waar de opdracht werd nagekeken. De leerlingen leerden lezen, schrijven en in sommige gevallen rekenen. Kinderen betaalden per lesje. Rekenen was het duurste vak en werd op veel eenvoudige dorpsscholen niet gegeven. Om te leren lezen werd het ABC-plankje gebruikt: Na het leren lezen kwam het schrijven aan bod. Schrijven werd in deze tijd als een kunst beschouwd en gebeurde met een ganzenveer. Omdat veren en papier erg kostbaar waren, werd het eerst geoefend op een lei en een griffel. Rekenen gebeurde nog lang niet op iedere school. 

 Door de groei van de bevolking en de handel, begonnen mensen andere dingen dan het leren lezen van de bijbel of het zingen van psalmen belangrijk te vinden. Mensen wilden vakken leren waar je in het dagelijks leven iets aan hebt, zoals het schrijven van brieven of het leren van een vreemde taal. 

De school in 1830

Leerlingen van verschillende leeftijden waren in 1830 in groepjes verdeeld en kregen per groepje gelijktijdig les. Dit was een vroege vorm van klassikaal onderwijs, waarbij ook het schoolbord en andere leermiddelen, zoals inhoudsmaten en schoolplaten, een rol gingen spelen.

Lezen, rekenen en schrijven waren in deze tijd belangrijke vakken. Met een griffel, een zacht stenen staafje, schreven leerlingen op een lei, een stenen schrijfplankje. Op een lei gemaakte reken- en schrijfoefeningen veegde je met een sponsje uit. Met inkt en een ganzenveer schreven de leerlingen op papier.

De kerk speelde niet langer een dominante rol in het onderwijs.

De school in 1910

In de klas van 1910 zaten leerlingen van dezelfde leeftijd bij elkaar in een lokaal en kregen klassikaal onderwijs. Veel schoolkinderen leerden vanaf 1910 lezen met het leesplankje aap noot mies, de bijbehorende vertelselplaat, het letterdoosje, het leesboekje en het klassikale leesbord.

Allemaal naar school:

Het Kinderwetje (1874) van Samuel van Houten verbood fabrieksarbeid voor kinderen onder de twaalf jaar. Maar in de praktijk werd deze wet nauwelijks nageleefd. Een wet die wel grote invloed had, was de Leerplichtwet van 1900, die voorschreef dat alle kinderen tussen de zes en twaalf jaar verplicht onderwijs moesten krijgen.

na 1930

Door de grote toename van trams, bussen, auto’s en fietsers werd het steeds drukker op straat en verkeersonderwijs werd een apart schoolvak. In samenwerking met de politie werden in 1937 de eerste verkeersexamens afgenomen. Ook gingen kinderen vanaf de jaren twintig van de vorige eeuw voor het eerst met de klas op schoolreisje.

schooltv.nl

School tijdens de 2e wereldoorlog

Het onderwijs verandert snel tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zo wordt het aantal uren Duits uitgebreid en worden NSB’ers als leraar aangesteld. De meeste scholen blijven in eerste instantie open, maar later in de oorlog sluiten veel scholen hun deuren, bijvoorbeeld omdat er geen verwarming meer is of omdat de bezetter de school vordert.

Joodse kinderen worden langzaam uitgesloten. Eerst worden zij uit hun klas gehaald, op aparte scholen gezet en uiteindelijk afgevoerd naar de concentratie- en vernietigingskampen. Universiteiten blijven ook open, maar in 1943 moeten de studenten een loyaliteitsverklaring aan de bezetter tekenen. Het overgrote merendeel doet dit niet en duikt onder.

schooltv.nl

De school in 1960 

De traditionele klas met de achter elkaar geplaatste tweezitsbanken maakte plaats voor een losser schoolsysteem: iedere leerling kreeg een eigen tafeltje met stoeltje, waarmee groepjes konden worden gemaakt. 

De traditionele schoolplaten werden vervangen door projectoren met bijbehorende filmstroken en dia’s en ook de schooltelevisie won terrein. Muziekonderwijs, toneelspel, knutselen, vrij tekenen en schilderen waren schoolvakken die de creativiteit van de leerlingen stimuleerden.

schooltv.nl

recht op onderwijs

www.unicef.nl

schooltv.nl