This lesson contains 23 slides, with text slides and 7 videos.
Lesson duration is: 120 min
Items in this lesson
Het Romeinse Rijk
Slide 1 - Slide
Het oudste Rome
8e eeuw v. Chr. nederzetting in Latium
Rome lag gunstig -> rivier Tiber, veel wegen kwamen samen = handel met Griekse koloniën in Zuid-Italië en Etrurië
Rome had zout (salaris)
Rome leerde veel van de Grieken: olijfolie, wijn, geld, schrift etc.
Vanaf 620 v. Chr. Rome had koningen van de Etrusken -> steeds meer een stad met o.a. tempel, forum etc.
Slide 2 - Slide
Slide 3 - Video
Slide 4 - Video
Rome als wereldmacht
Vierde en derde eeuw v. Chr. macht steeds verder uitgebreid -> verovering Griekse kolonies in Zuid-Italië in contact met hellenistische cultuur.
Nadat Rome heel Italië in bezit had botsten ze met Carthago (Noord-Afrika) (Punië) -> legeraanvoerder Hannibal
Nadat Carthago was verslagen werd in tweehonderd jaar het Imperium Romanum gevormd.
Na de tweede Punische oorlog werden er soldaten toegelaten die geen geld hadden.
Steeds meer arme mensen in het leger die het geluk zochten.
Rijk worden door oorlogsbuit
Veel generaals werden gigantisch rijk door veroveringen -> Julius Caesar
Soldaten deelden mee in de oorlogsbuit -> daarom trouw aan Julius en Julius werd oppermachtig
Slide 5 - Slide
Slide 6 - Video
Slide 7 - Video
Koningstijd, Republiek, Keizertijd
509 v. Chr. Etruskische koning Tarquinius Superbus verjaagd -> monarchie werd afgeschaft -> één persoon mocht nooit meer zoveel macht krijgen.
Rome werd een republiek -> elk jaar kozen ze twee nieuwe personen als consuls.
Elk jaar werden voor andere bestuursfuncties mannen gekozen -> na 1 jaar kwamen ze automatisch in senaat -> eerst 300 en v.a. 80 v. Chr. 600 mannen -> gaven alleen advies aan consuls, adviesen werden opgevolgd.
Slide 8 - Slide
Patriciërs en plebejers
Oude adellijke families die Superbus hadden verjaagd hadden de macht in Rome -> zaten in senaat, leverden de consuls, waren rechters en priesters.
Als patres (vaders) v.h. Romeinse volk werden ze Patriciërs genoemd -> rest v.h. volk = plebejers -> nauwelijks politieke invloed -> mochten stemmen maar telde minder zwaar mee.
Door handel werden veel plebejers rijk; was nauwelijks verschil tussen patriciërs & plebejers.
Wilden dezelfde rechten -> 287 v. Chr. kregen ze gelijke rechten -> kregen 1 consul en 10 volkstribunen (patriciërs konden geen volkstribuun worden).
Slide 9 - Slide
Bevolkingspyramide
1. Keizer
2. Patriciërs
3. Rijke plebejers
4. Plebejers
5. Proletariërs
6. Slaven
Slide 10 - Slide
Burgeroorlogen
1e eeuw v. Chr. veel generaals machtiger dan de senaat -> generaals vochten tegen elkaar -> burgeroorlog -> winnaar werd consul of dictator.
Julius Caesar 45 v. Chr. dictator voor het leven -> een jaar daarna gedood door senatoren.
Weer burgeroorlogen -> 31 v. Chr. J.C.'s belangrijkste generaal (Marcus Antonius) verslagen door (geadopteerde) zoon Octavianus -> Augustus (de Verhevene) -> opperbevelhebber van leger, jarenlang consul, hoogste priester , schatkistbeheerder en dezelfde rechten als volkstribuun, vetorecht. Egypte zijn privébezit
Stierf in 14 n. Chr.
In geschiedschrijving begint keizertijd rond 30 v. Chr.
Slide 11 - Slide
Slide 12 - Video
Keizertijd
Na dood Augustus geen republiek meer -> senaat, consul en volkstribuun bleef bestaan, maar keizer had absolute macht.
Naast senaatsbestuur ontsond apart keizerlijk bestuur met ministeries.
(Vrijgelaten) slaven werkten op ministeries (kregen veel macht)
Keizer werd vaak vereerd als een soort god.
Keizers zorgden voor goede relaties met senaat, leger en volk
Volksvergadering had geen macht meer (republiek is afgeschaft)
Geef het volk brood en spelen en ze zullen tevreden zijn...
Slide 13 - Slide
Slide 14 - Video
Veroveren en bouwen -> Romanisering
Cultuur = Grieks-Romeins -> Eerst oorlog voeren, daarna in contact met Grieken -> kunst, filosofie, boeken, geschiedenis, wetenschap etc.
Toen Romeinen Noordwest-Europa veroverden namen ze de klassieke cultuur mee.
Standbeelden, bouwwerken, boekrollen, verharde wegen (via), stenen huizen, mooi servies, glaswerk, dokters etc.
Veel respect voor Romeinse ontwikkeling.
Als gebied veroverd was eerst goede wegen voor leger, daarna kwamen handelaren -> onbekende producten.
Romanisering = overnemen van de klassieke cultuur door inheemse bevolking.
Slide 15 - Slide
Bestuur en steden
Wanneer gebied veroverd was wilden Romeinen een hoofdstad -> gebied vanuit daar besturen -> waren als een schaakbord ingericht = praktisch.
Middenin stad ligt forum -> twee hoofdwegen. Forum is politieke, religieuze en economische hart van de stad. Daar lagen de tempels, gebouw voor de Raad en een markthal (basilica) = ook gerechtsgebouw.
Nijmegen, Xanten en Keulen (Elst)
Slide 16 - Slide
Het platteland
Er ontstond een stedelijke cultuur, maar de meeste mensen woonden nog op het platteland.
Veranderde wel veel -> bossen werden gekapt, veeteelt werd slimmer, land werd slimmer ingedeeld zodat ploegen gemakkelijker werd.
Er kwamen grote boerenbedrijven.
Slide 17 - Slide
De late oudheid
284-476 n. Chr.
Tot 180 n. Chr. was er rust -> welvaart en voorspoed, daarna onrust -> grote groepen Germanen kwamen de grenzen over. Sterke Romeinse keizers konden dit nog wel aan.
vanaf 3e eeuw Romeinse generaals vaker ruzie over keizerstitel ->
Meer dan 50 keizers in 50 jaar
Keizers betaalden Praetoriaanse garde steeds meer
Germanen kregen geld als ze niet aanvallen of betaald om andere groepen aan te vallen
Slide 18 - Slide
Keizer Diocletianus
284-305
Strenge maatregelen -> boer hoorde bij zijn grond (mocht dus niet zonder toestemming verhuizen) -> zoon moest zelfde beroep als zijn vader gaan doen
Diocletianus bracht zo een bepaalde orde aan in de maatschappij -> ambtenaren om alles te controleren
Om overzichtelijker te maken deelde hij het Romeinse Rijk in het West-Romeinse Rijk en het Oost-Romeinse Rijk -> beter besturen en verdedigen
Slide 19 - Slide
De limes
Verdigingssysteem om plunderende Germanen tegen te houden -> forten (castella), wachttorens, legioenskamp (castra) -> Nijmegen (Ulpia Noviomagus Batavorum)
Germanen hadden geleerd van de Romeinen -> pasten hun tactiek aan.
Bij grote invasie (255) Romeinen kansloos.
Rond 270 Forum Hadriani (Voorburg) en Ulpia Noviomagus bijna helemaal verlaten.
Slide 20 - Slide
Nieuwe tactiek
Diocletianus: nieuw verdedigingssysteem -> belangrijke punten in de gaten houden -> rivierovergangen en belangrijke wegen -> verdedigd met stevige forten (castella)
Soldaten hielden grens goed in de gaten -> binnenland lag ruiterij -> waren razendsnel.
Belangrijke plaatsen kregen stadsmuur en een legereenheid voor bescherming.
In 406 gaven Romeinen de Rijngrens op -> Germaanse volkeren stroomden het gebied binnen op de vlucht voor Atilla de Hun.
Slide 21 - Slide
Einde 476 n. Chr.
Keizer afgezet door Germaanse huursoldaten. Kozen geen nieuwe keizer meer.
Langzaamaan vermengde de Germaanse bevolking met de oorspronkelijke bevolking en begonnen de middeleeuwen.