Par 5.1, 5.2 en par 6.

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Par 5.1, 5.2 en par 6.

Mensbeelden van Rousseau en Hobbes 

Par 6. Vrijheid en determinsme

Leerdoelen

-Je weet wat de mensbeelden van Rousseau en Hobbes inhouden

- Je weet wat determinisme inhoudt.

Terugblik

Mensbeelden:

-Descartes: De geest maakt een mens een mens. Mens en dier verschillen omdat een mens een denkend wezen is en een dier niet.

-Nietzsche: mens en dier worden gedreven door driften, verlangens en gevoelens. Een mens is allen zijn instincten kwijt en daarom een ziek dier. 

-Tjechov: Een goed mens kan alleen maar door een ongeval om het leven komen en kan niet vermoord worden.

Mensbeeld van Rousseau

Hij leefde in de tijd van de Verlichting (1712-1778).

De mens is van nature een vredelievend en goed wezen. 

Jeugd: volop vrijheid krijgen om te ontplooien.

Hoe komt het dat goede mensen een slechte maatschappij maken?

Er zijn teveel mensen: dat dwingt tot samenwerking: leidt tot uitbuiting en tot verschil in bezit: hebzuchtig wezen van gedreven door machtswellust. 

Mensen zijn niet gemaakt om met andere samenleven. 

Je hebt genoeg aan jezelf!

Hoe moet een kind opgroeien?

• afgeschermd van verkeerd voorbeeld gedrag.
• zelf ontdekken, ervaringen opdoen, niet verblind door boekenwijsheid.
• Opvoeders: niets opdringen, niet bevelen, niet verbieden en niet straffen.
• Gevolgen van fout moet je zelf ervaren. 
• Dan zal je een vredelievend en goed mens worden.

Mensbeeld van Thomas Hobbes

Hij leefde van 1588-1679

Dacht tegenovergesteld als Rousseau. 

De mens is van nature een grenzeloze egoïst die over anderen wil heersen. 

Door de georganiseerde maatschappij waarin straffen een grote rol speelt: ontstaat er geen oorlog van allen tegen allen. 

Zonder wetten: een grote chaos: plundering enz. 

Natuurtoestand: jungle waarin het recht van de sterkste geldt. 

Duidelijk maken dat als mensen met elkaar willen samenleven: zijn wetten en afspraken nodig. 

Mens als sociaal wezen?

Zijn eigenschappen van de mens aangeboren of aangeleerd?

Hobbes: aangeboren.

Nu meer het standpunt: aangeleerd. 

Vrijheid en determinisme

Determinisme: wordt het handelen van mensen bepaald door innerlijke en uiterlijk oorzaken? Door genen en de omgeving waarin je opgroeit: gedrag wordt dan gedetermineerd. 

De mens is vrij om keuzes te maken, als je daar niet vanuit gaat: probleem: Want wie heeft dan de verantwoordelijkheid als iemand iets gedaan heeft?

De mens als vrij wezen

De mens heeft een vrije wil: je kan kiezen wat je wel en niet doet.

Keuzevrijheid zit 2 kanten:

1. fijn dat je keuzes hebt, 

2. maar soms enorm lastig. 

Sartre zegt: vrij zijn kan last zijn: je kan je niet verschuilen achter smoesjes of uitvluchten, bv in tijden van oorlog of als je dubbele afspraak hebt. 

Invloeden op keuzes: biologische, culturele en maatschappelijke verschillen. het maakt uit waar je in de wereld geboren bent. 

De mens als gedetermineerd wezen.

Dieren doen wat ze willen en kunnen niet anders: geen vrije wil.

Kunnen dieren schuldig zijn aan gedrag? Geen vrije wil, maar volgen instincten en prikkels: gedetermineerd gedrag.

Zijn mensen vrij of ook gedetermineerd?

Liefde op het eerste gezicht?

Hoe zit liefde in elkaar? 

Stel chemische processen in je brein: gedetermineerd.