Herhalen regeling

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Waarnemen

Prikkel = Informatie uit je omgeving.

Zintuigen ontvangen prikkels en zetten het om in impulsen (elektrische signalen).

Impulsen gaan via zenuwen naar de hersenen.

En dan?

In de hersenen word je bewust van de waarneming.

Hersenen gaan reactie sturen naar de spieren of klieren, gaan weer via zenuwen.

Van welk type zenuwcel is de uitloper in de afbeelding?

1. Bewegingszenuwcellen
2. Gevoelszenuwcellen
3. Schakelcellen

Schuif de woorden naar de juiste plek

Grote hersenen

Kleine hersenen

Hersenstam

Ruggenmerg

Een zenuwcel

1. Korte uitloper

2. Cellichaam

3. Celkern

4. Lange uitloper

5. Bindweefsel

6. Synaps

Gevoelszenuwcel

Impuls loopt van een zintuig naar het centrale zenuwstelsel

Schakelcel

Impulsen in het centrale zenuwstelsel

Bewegingszenuwcel

Impulsen van het centrale

 zenuwstelsel naar spieren

In het ruggenmerg bevinden zich

1. Alleen schakelcellen
2. Gevoelszenuwcellen en het cellichaam van de bewegingszenuwcel
3. Schakelcellen en het cellichaam van de bewegingszenuwcel
4. Alleen gevoelszenuwcellen

Zenuw

Een bundel uitlopers van zenuwcellen

Zenuwen verbinden het centrale zenuwstelsel met alle lichaamsdelen

Rugzijde

Buikzijde

Zenuwknoop

Witte stof

Grijze stof

Bewegingszenuw

Ruggenmerg

                                                          Vlinder

Grijs: veel cellichamen van de bewegingszenuwcellen en schakelzenuwcellen

Wit: uitlopers met isolatie

Zenuwknoop: cellichamen van gevoelszenuwcellen

Functies ruggenmerg

Het geleiden van impulsen van zenuwen in romp en armen/benen naar hersenen en omgekeerd.

Het geleiden van impulsen in reflexbogen van romp en ledematen.

De hersenen

• Grote hersenen
  
• Kleine hersenen
  
• Hersenstam
  

Onderdeel van het centrale zenuwstelsel

Grote hersenen

• Verwerken van impulsen vanaf de zintuigen
• Regelen van alle bewuste (gewilde) bewegingen
• --> Gevoelscentra: ontvangen info van zintuigen
• --> Bewegingscentra: sturen spieren en klieren aan

Hersenstam

Geleiden van impulsen van 

het ruggenmerg naar de 

grote en kleine hersenen 

en omgekeerd.

stuurt levensfuncties aan 

(ademhaling, bloeddruk etc)

Kleine hersenen

• Coördineren van bewegingen (het afstemmen van beweging)
• bv, netjes leren schrijven, een bal vangen, fietsen, enz

In de grote hersenen

1. Worden prikkels vanaf je zintuigen verwerkt
2. Worden impulsen vanaf je zintuigen verwerkt
3. Worden bewegingen op elkaar afgestemd
4. Zetten prikkels om in impulsen

Bewuste reacties

Normale route:

1. Zintuig

2. geoelszenuwcel

3. Schakelcellen in ruggenmerg

4. Schakelcellen in hersenen

5. schakelcellen in ruggenmerg

6. bewegingszenuwcel

7. spier

Reflexen

Route bij reflexen (reflexboog):

1. Zintuig

2. gevoelszenuwcel

3. Schakelcellen in ruggenmerg of hersenstam

> Hersenen

4.bewegingszenuwcel

5. spier

reflexen/reflexboog

hormoonstelsel

Hormoonstelsel bij de mens

Hormoonstelsel

Hormonen regelen langzame processen:

• groei, 
  
• ontwikkeling, 
  
• stofwisseling  
  
• voortplanting
  

Hormonen

• chemische stof 
• specifieke werking
• regulerende stoffen 
• hormoonklieren  maken hormonen

Hormonen die je moet kennen:

1  Hormoon  van de hypofyse

3 Schildklierhormoon

5 Adrenaline

6 Insuline

6 Glucagon

7 Vrouwelijke geslachtshormonen

8 Mannelijke geslachtshormonen

Verschil hormoonklier/ verteringsklier

Verteringsklier: 

maakt verteringssap

heeft een afvoerbuis om het verteringssap af te voeren

Hormoonklier:

maakt hormonen

Heeft geen afvoerbuis: geeft hormonen af aan het bloed

Hypofyse

1. De hypofyse is een hormoonklier in de hersenen.
   
2. Het maakt het groeihormoon
   
3. De hypofyse beïnvloedt andere hormoonklieren (zoals de geslachtsorganen)
   

Hoe heet de belangrijke hormoonklier die midden in je hoofd zit?

Hypofyse: productie van hormonen voor regeling groei, beïnvloeden van andere hormoonklieren 

9.1 

Schildklier

• De schildklier maakt schildklierhormoon: 
  
• Schildklierhormoon regelt verbranding in de cellen
  
• Te weinig schildklierhormoon: Je bent koud en moe en wordt dikker.
  
• Te veel schildklierhormoon: Je hebt het warm, bent bewegelijk, valt af.
  

De bijnier

• De bijnier ligt boven de nier
  
• De bijnier maakt adrenaline
  
• Adrenaline = paniekhormoon
  

Zorgt voor:

=> snellere hartslag

=> snellere ademhaling

=> meer verbranding

Dus meer energie

geslachthormonen vrouw

• worden aangestuurd door de hypofyse
  
• worden gemaakt in de eierstokken
  
• Zorgen voor de secundaire geslachtsorganen
  
• regelen menstruatie
  

geslachthormonen man

• worden aangestuurd door de hypofyse
  
• worden gemaakt in de teelballen
  
• Zorgen voor de secundaire geslachtsorganen (zoals zwaardere spieren)
  
• testosteron
  

De eilandjes van Langerhans produceren insuline en glucagon

voor constanthouding bloedsuikerspiegel

(zorgt ervoor dat er altijd ongeveer evenveel suiker 

in je bloed is)

Eilandjes van Langerhans

Hormoon 1

Insuline

Hormoon 2

Glucagon

insuline

• Als je teveel glucose in je bloed hebt wordt insuline afgegeven. 
• insuline zorgt ervoor dat glucose als glycogeen wordt opgeslagen in de spieren en lever. Dit wordt dan bewaard voor later.
  
• De hoeveelheid suiker in je bloed is nu lager!

             glucose => glycogeen

glucagon

• Als je te weinig glucose in je bloed hebt wordter glucagon afgegeven.
  
• Glucagon zorgt ervoor dat glycogeen wordt omgezet in glucose.
  
• De hoeveelheid suiker in je bloed wordt hoger.
  

          glycogeen => glucose

suiker gehalte in het bloed wordt lager

glucose gehalte in het bloed wordt hoger

Insuline. Maakt van glucose: glycogeen. Het suiker gehalte in het bloed wordt lager

eilandjes van Langerhans in de alvleesklier

glucagon

Maakt van g;ycogeen weer glucose => suiker gehalte wordt hoger

lever

glucose

glycogeen

Hypofyse

Schildklier

Bijnieren

Eilandjes van langerhans

Teelballen

11.2, 11.5, 11.6, 11.8, 11.9