1.3 Hydrosfeer: mondiale oceanische circulatie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

  1.3 Hydrosfeer: mondiale oceanische circulatie

Leerdoel van H1.3

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

Na onderzoek van de oceanen is ontdekt dat er oppervlakkige zeestromen zijn, maar ook diepe oceaanstromingen. Deze oppervlakkige zeestromen en diepe oceaanstromingen bepalen samen de mondiale oceanische circulatie.

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

Kijkopdracht:

Zie je in het filmpje een oppervlakkige zeestroom of een diepe oceaanstroming?

Hoe kan het dat het water zich vooral verplaatst bij die stroming?

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

Kijkopdracht:

Zie je in het filmpje een oppervlakkige zeestroom of een diepe oceaanstroming?

Diepe oceaanstromingen

Hoe kan het dat het water zich vooral verplaatst bij die stroming?

Door dichtheidsverschillen van het oceaanwater

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

De diepe oceaanstromingen worden aangedreven door dichtheidsverschillen van het oceaanwater. 

Verschillen in dichtheid van oceaanwater komen door de temperatuur en het zoutgehalte van het oceaanwater. 

De diepe oceaanstromingen noem je ook wel de thermohaline circulatie (thermo = temperatuur; haline = zoutgehalte).

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

De thermohaline circulatie werkt als een geweldige diepwaterpomp die warm water uit de tropische streken naar het noorden stuwt en dan weer retour via de diepte van de oceanen.

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

Hoe werkt die diepwaterpomp?

Het zeewater aan het oppervlakte koelt bij de noord/zuidpool af en wordt zwaarder en daalt naar beneden (netzoals bij lucht, koude lucht wordt zwaarder en daalt naar beneden). Het naar beneden dalen gebeurt dus in de buurt van de noord/zuidpool. Het koude zeewater wat nu in de diepte van de oceaan zit wordt vanaf daar onder water richting de evenaar ''gepompt''.   

De plekken in de oceaan waar het water naar beneden daalt / zinkt worden ook wel afzinkputten genoemd.

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

Tot nu toe hebben we besproken hoe en waardoor het water diep in de oceaan stroomt (thermohaline circulatie). 

Komende slides gaan we het hebben hoe en waardoor het oppervlakkige oceaanwater zich verplaatst en welke invloed de oppervlakkige zeestromen op het klimaat hebben.     

 

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

Wat valt je op aan de richting die de oppervlakkige zeestromen stromen?

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

Wat valt je op aan de richting die de oppervlakkige zeestromen stromen?

Antwoord: Oppervlakkige zeestromen ontstaan door overheersende winden.  Hierbij is er ook een andere afwijking op het noordelijk en zuidelijk halfrond (zie kaart). Ronddraaiende massa water in oceanen met klok mee (noordelijk halfrond) / tegen klok in (zuidelijk halfrond) 

Uitzonderingen: verstoring sommige patronen door ondiepten in oceanen + westenwinddrift rond Antartica.

https://www.youtube.com/watch?v=p4pWafuvdrY

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

Welke invloed hebben de oppervlakkige zeestromen op het klimaat? 

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

Welke temperatuurfactor zorgt voor dit verschil?

      Iqaluit in de winter                        Hammerfest in de winter

Herhaling, temperatuurfactoren!

De verschillen in temperatuur komen door de volgende temperatuurfactoren:

1: Breedteligging:

Hoe verder van de evenaar, hoe lager de gemiddelde temperatuur.

2: Hoogteligging boven zeeniveau:

Hoe hoger, hoe lager de gemiddelde temperatuur (temperatuurgradiënt).

3: Het soort gebied dat door de zon verwarmd wordt, water of land:

Water warmt langzamer op en koelt langzamer af dan land. 

4: Aanlandige of aflandige wind:

Een ligging aan zee zorgt bij een aanlandige wind in veel gebieden voor een koele wind in de zomer en een (relatief) warme wind in de winter.

5: De aanvoer van warmte of koude door zeestromen:

Zeestromen kunnen warm zeewater uit de tropen naar de poolstreken en koud poolwater naar de tropen voeren.

Welke temperatuurfactor zorgt voor het verschil tussen de havensteden Iqaluit en Hammerfest?

De verschillen in temperatuur komen door de volgende temperatuurfactoren:

1. Breedteligging:

Hoe verder van de evenaar, hoe lager de gemiddelde temperatuur.

Nee, de breedteligging van Iqaluit (waar het kouder is) is groter dan die van Hammerfest. 

Raar, want je zou verwachten dat het in Hammerfest kouder is omdat die plaats verder van de evenaar af ligt.

Welke temperatuurfactor zorgt voor het verschil tussen de havensteden Iqaluit en Hammerfest?

De verschillen in temperatuur komen door de volgende temperatuurfactoren:

2. Hoogteligging boven zeeniveau:

Hoe hoger, hoe lager de gemiddelde temperatuur (temperatuurgradiënt)

Hammerfest klimaatdiagram

Iqaluit klimaatdiagram

Nee, de hoogteligging zorgt voor een minimaal temperatuurverschil. Iqaluit ligt op 103m en Hammerfest op 40 meter boven zeeniveau. Een verschil in hoogte van 63m zorgt voor temperatuurverschil van ongeveer 0,35 graden Celsius.

Welke temperatuurfactor zorgt voor het verschil tussen de havensteden Iqaluit en Hammerfest?

De verschillen in temperatuur komen door de volgende temperatuurfactoren:

3: Het soort gebied dat door de zon verwarmd wordt, water of land:

Water warmt langzamer op en koelt langzamer af dan land.

4: Aanlandige of aflandige wind:

Een ligging aan zee zorgt bij een aanlandige wind in veel gebieden voor een koele wind in de zomer en een (relatief) warme wind in de winter.

Nee, beide plaatsen liggen aan de oceaan en krijgen beide voornamelijk aanlandige wind.

Welke temperatuurfactor zorgt voor het verschil tussen de havensteden Iqaluit en Hammerfest?

De verschillen in temperatuur komen door de volgende temperatuurfactoren:

5: De aanvoer van warmte of koude door zeestromen:

Zeestromen kunnen warm zeewater uit de tropen naar de poolstreken en koud poolwater naar de tropen voeren.

Ja, bij Iqaluit stroomt er een koude zeestroom en bij Hammerfest een warme zeestroom.

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

Welke invloed hebben de oppervlakkige zeestromen op het klimaat? 

Welke drie factoren zorgen voor het droge

klimaat bij de Atacamawoestijn?

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

Welke invloed hebben de oppervlakkige zeestromen op het klimaat? 

Welke drie factoren zorgen voor het droge

klimaat bij de Atacamawoestijn?

1. Subtropisch hogedrukgebied voor de kust

2. Het Andesgebergte (Ligging lijzijde)

3. De Humboldtstroom

1. Hoe werkt de mondiale oceanische circulatie?

Welke drie factoren zorgen voor het droge klimaat bij de Atacamawoestijn? 

3: De Humboldtstroom.

         -> koude zeestroom

              -> lucht boven zee koelt af

                   -> bijna geen verdamping

                        -> geen/weinig neerslag

Welke invloed hebben de oppervlakkige zeestromen op het klimaat?