Les 8: Gemeente en provincie

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

WERK & MEDIA

Les X: Titel les

Maatschappijleer

HB3B

Les 8: Gemeente en provincie

Maatschappijkunde Basis 4

2024-2025

POLITIEK

Leerdoelen

• Je kent de verschillende bestuurslagen van Nederland (R)
• Je kunt uitleggen wat het provinciebestuur doet (T)
• Je kunt uitleggen wat het gemeentebestuur doet (T)

De provincie

Nederland heeft 12 provincies, elk met eigen kenmerken en eigen problemen. In Noord-Brabant bijvoorbeeld vieren ze carnaval, Zuid-Holland moet zorgen dat de haven van Rotterdam goed bereikbaar blijft. Zeeland heeft veel water en in Limburg wonen naar verhouding weinig jongeren. Om die eigen problemen aan te pakken, heeft iedere provincie een eigen bestuur. 

Het provinciebestuur

De provincie wordt op dezelfde manier bestuurd als het land. Om de vier jaar kiezen we een volksvertegenwoordiging. Je noemt dit de Provinciale Staten. Zij stemmen over wetten en nemen de besluiten. De leden hebben nog een speciale taak: ze kiezen om de vier jaar de leden van de Eerste Kamer. 

Elke provincie heeft ook een soort kabinet: het college van Gedeputeerde Staten. Zij voeren de besluiten uit. De voorzitter van dit college is de commissaris van de Koning, die wordt benoemd door de regering. 

De belangrijkste taak van de provincie is zorgen dat wonen, werken, vervoer en recreatie goed op elkaar zijn afgestemd.

De gemeente

Het gemeentebestuur moet ervoor zorgen dat het openbare leven in een gemeente goed verloopt. Gemeenten krijgen daarvoor geld van de landelijke overheid. Als inwoner van een gemeente ben je op vier manieren betrokken bij de gemeente: 

• Je mag vanaf 18 jaar elke 4 jaar een nieuwe gemeenteraad kiezen
• Op openbare vergaderingen van de gemeenteraad mag je je stem laten horen en zo kun je invloed uitoefenen op het gemeentebeleid
• Je betaalt gemeentebelasting, bijvoorbeeld voor het riool of je hond
• Je bent klant van de gemeente, bijvoorbeeld als je een paspoort of rijbewijs nodig hebt

Het gemeentebestuur

Het bestuur van jouw gemeente bestaat uit:

• de gemeenteraad
• het college van burgemeester en wethouders (college van B&W)

De gemeenteraad heeft dezelfde functie als het parlement.  De raad stemt over alle belangrijke besluiten en stelt de grote lijnen van het beleid vast. Daarnaast controleert de raad of de uitvoerders van het beleid, de burgemeester en wethouders, hun werk goed doen. Verder kiest de gemeenteraad de wethouders. Daarbij speelt de verkiezingsuitslag een belangrijke rol. Partijen die een wethouder mogen leveren, heten collegepartijen. De overige partijen vormen de oppositie. Wethouders zijn geen lid van de gemeenteraad. De gemeenteraad kan hen daardoor goed controleren. 

Taken van het gemeentebestuur

• Uitvoeren van landelijke wetten en maatregelen. Bijvoorbeeld de uitbetaling van bijstandsuitkeringen, het onderhoud van schoolgebouwen en een aantal (jeugd)zorgtaken.
• Regelen van lokale belastingen
• Basisregistratie Personen bijhouden: wie woont er in de gemeente, wie gaat er verhuizen
• Woningbouw
• Onderhoud en aanleg van wegen, fietsroutes, wandelpaden, bomen en riolering
• Bekostigen van welzijns- en sportvoorzieningen
• Zorgen voor openbare orde en veiligheid
• Verordeningen en regels bepalen (bijv. over openingstijden in de horeca, parkeren)
• Bestemmingsplannen maken
• Verschaffen van paspoorten, bouwvergunningen, huwelijksakten, enzovoort

Zelfstandig werken

Examenkatern Politiek (Essener)
Opdracht 5 t/m 12 (blz. 60-62) 

Huiswerk voor volgende keer

Invullen: begrippen en samenvatting H8 (blz. 63)

Begrippen H8

• Provinciale Staten
• Gedeputeerde Staten
• Commissaris van de Koning
• gemeenteraad
• College van B en W
• burgemeester