2.1 Ongeslachtelijke voortplanting

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 2 Voortplanting

BS 1 Ongeslachtelijke voortplanting

4V

Leerdoelen

• Je kunt de gebeurtenissen tijdens de celcyclus beschrijven en toepassen.
• Je weet dat door ongeslachtelijke voortplanting nakomelingen ontstaan die identiek zijn aan de ouder.
• Je kunt standpunten over klonen van organismen toelichten met ethische en biologische argumenten.

Celdeling

Het voortplanten (reproduceren) van cellen: uit één moedercel ontstaan twee identieke dochtercellen (genetisch hetzelfde)

• Voortplanting
• Groei
• Herstel/vervangen oude of beschadigde cellen

Ongeslachtelijke voortplanting

Celdeling waarbij nakomelingen (klonen) ontstaan die genetisch identiek zijn aan de ouder -> bacteriën, schimmels, planten en sommige dieren

• Op natuurlijke wijze
• Op kunstmatige wijze

Natuurlijke ongeslachtelijke voortplanting

Kunstmatige ongeslachtelijke voortplanting

Celcyclus

De erfelijke eigenschappen van een organisme liggen vast in het DNA.

Karyogram: binas tabel 70B

Iedere dochtercel moet het DNA 'krijgen' van de moedercel -> hiervoor wordt het DNA in de chromosomen gekopieerd

Binas tabel 70A

Celdeling bij planten, dieren en schimmels

Celcyclus

1. Mitose: celkern deling en celdeling
2. Interfase: periode tussen twee celdelingen

• G1-fase: stofwisseling en celgroei
• S-fase: DNA-replicatie/synthese = kopiëren DNA molecuul
• G2-fase: stofwisseling en celgroei, synthese van membranen en andere organellen

• G0-fase: cel is in rust er treden geen delingen op

Celcyclus

Controlepunten

• G1-fase: gunstige omgeving?
• G2-fase: DNA goed verdubbeld en nog steeds gunstige omgeving?
  
• M-fase: alle chromosomen bevestigd aan kernspoel?

Binas tabel 76A

Belangrijke termen: chromatide en centromeer

De mitose ...

... bestaat zelf ook uit een aantal 'fasen'

Belangrijke begrippen: centrosoom (spoellichaampje), centriolen, trekdraden, spoelfiguur/kernspoel

Nog een keer ... nu met de binas erbij (76B1)

• Interfase: verdubbeling van chromosomen wordt afgemaakt
• Profase: centrosoom verdubbelt + gespiraliseerde chromosomen worden zichtbaar
• (Prometafase: kernmembraan verdwijnt en centrosomen verplaatsen + trekdraden vormen = spoelfiguur)
• Metafase: chromosomen rangschikken in midden + trekdraden binden aan centromeren
• Anafase: trekdraden worden korter en chromatiden worden uit elkaar getrokken
• Telofase en cytokinese: nieuwe kernmembranen vormen
• Inferfase: insnoering en je hebt twee cellen