Kea 4GT H6 par 3 Nederland vanaf de jaren 80

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Nederland vanaf de jaren '80

Leerdoel

Aan het einde van de les kunnen jullie:

1. Uitleggen waarom de verzorgingsstaat ter discussie staat.
2. Voordelen het poldermodel benoemen.
3. Het verband zien tussen de multiculturele samenleving en bezorgdheid over de nationale identiteit.
4. Uitleggen wat globalisering inhoudt.
5. Voor- en nadelen van het referendum benoemen.
6. Uitleggen wat populisme is. 

Wat betekent
Verzorgingsstaat?
Doe het zo: Verzorgingsstaat is ..

Problemen in de jaren '70 en '80

• Economische crisis (o.a. door oliecrisis): veel werklozen met een uitkering
• Oneigenlijk gebruik en fraude van uitkeringen
• Vergrijzing: meer gebruik van AOW
• Meer scheidingen: meer gebruik van Bijstandswet
• Mensen zien de uitkering als een recht
• Werken was niet aantrekkelijk door hoge uitkeringen
• Discussie over Verzorgingsstaat

Het Amsterdam in de jaren 1970 kende woningnood tegelijk met langdurige leegstand. Jonge mensen zonder woonruimte kraakten leegstaande panden. De renovatie voor de kroningsceremonie van de koninklijke paleizen door het ministerie, maakte krakers boos omdat er volgens hen beter geld in nieuwe betaalbare woonruimte gestoken kon worden. Ook de snel stijgende (jeugd)werkloosheid speelde mee.

Toen Beatrix in 1980 werd gekroond als koningin gebruikte deze groep de kroning om aandacht te vragen voor hun problemen. Dit liep als snel uit in grote rellen.

Wat vond de politiek?

• Sociaal-democraten: afblijven van de verzorgingsstaat. De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. (PvdA)
• Confessionelen: rol van de overheid kan worden beperkt: 'goede christenen helpen elkaar'. (CDA)
• Liberalen: verzorgingsstaat kan blijven bestaan, maar er moet wel op bezuinigd worden. (VVD)

Maatregelen van de overheid

• Vanaf jaren ’80: forse bezuinigingen op uitkeringen en verlaging van de uitkeringen
• Strengere controle op uitkeringen door het UWV


• Aantrekkelijker maken van werk: deeltijd, thuiswerk en loon hoger dan een uitkering
• Strengere (her)keuring van arbeidsongeschikten en nieuwe wet: WIA

Hoewel de aanpassingen aan de verzorgingsstaat nodig zijn, zorgden de plannen van de overheid regelmatig voor onrust en protesten.

In 2002 gingen veel Nederlanders demonstreren tegen de plannen van toenmalig minister-president Jan Peter Balkenende. 

Tekstboek

Lees de tekst

"Verzorgingsstaat beperkt

Waardoor verdween na 1970 veel industrie uit Nederland?

Waardoor kwam de verzorgingsstaat ter discussie te staan?

Noem twee maatregelen die genomen werden om de verzorgingsstaat betaalbaar te houden

Optimisme jaren 90

• Maatregelen hebben succes
• economie bloeit op automatisering en modernisering
• Nederland heeft hightechbedrijven en levert kwaliteitsproducten

Poldermodel

• Door praten en overleggen kom je tot gezamenlijke overeenkomsten.

• Door goed overleg groeit de economie in de jaren '80-'00 weer. 

Sociaal-Culturele veranderingen 

• Toename individualisering: Niet groep is belangrijk, maar het eigen ik
• Secularisatie 

Tekstboek

Lees de tekst

'Individualisering'

Gevolgen van Secularisatie en Individualisering 

Getrouwde vrouwen gingen werken ook als ze kinderen hadden 

Er gingen minder minder mensen naar de kerk

De confessionelen verloren terrein in de politiek (minder zetels)

Mensen stapten vaker over van de ene zuil naar de andere 

Sociaaldemocraten en liberalen belsoten een nieuwe paarse partij op te richten. 

Multiculturele samenleving

Wat zijn de gevaren van individualisering en migratie/segratie voor de multiculturele samenleving?

Tekstboek

Lees de tekst 

'Multicultureel'

Welke twee soorten immigranten kwamen na 1990 naar Nederland?

Noem een reden voor de bezorgdheid over de 'nationale cultuur'.

De boodschap van de tekening  past beter bij een liberale partij dan bij een sociaaldemocratische. Leg je antwoord uit. 

Doe het zo: De tekening past bij een liberale partij omdat .. 

De boodschap van de tekening pas beter bij een sociaaldemocratische partij dan bij een liberale. Leg je antwoord uit. 

Doe het zo: De tekening past bij een soc-dem. partij omdat... 

Populisme

Nieuwe politieke stroming / Identiteitspolitiek 

• Speelt in op behoud nationale identiteit/ cultuur.
• Volk betrekken bij nationale maatschappelijke problemen.
  

Personen Fortuyn, Wilders, Baudet 

Populistische politici worden soms in korte tijd heel populair. Maar als later blijkt dat ze hun beloftes niet kunnen waarmaken, raken zij die populariteit snel weer kwijt. Enkele jaren later komt er dan weer een andere populistische partij die opnieuw de mooiste beloftes doet.

Video, wie was Pim Fortuyn?

https://schooltv.nl/video/high-speed-history-wie-was-pim-fortuyn/

Met welke boodschappen trokken politici als Fortuyn en Wilders veel aandacht en stemmen?

Weg met het Nederlanse pessimisme. Het gaat goed met Nederland

Nederland moet niet nog meer moslims en vluchtelingen opnemen

De 'oude' politieke partijen nemen de kiezers niet serieus

Luister niet naar 'het volk'voor politiek en bestuur zijn verstandige mensen nodig

Het gaat niet goed met Nederland, de bezem moet erdoorheen. 

Wat wordt bedoeld met populisme?

Referendum

Nadelen: 

1. Tijdrovend en duur.
2. Politici kunnen beter oordelen over  het algemeen belang.
3. Onderwerpen zijn te complex voor gewone burgers.

Referendum

Voordelen: 

1. Democratie
   
2. Invloed van burgers op politiek neemt toe. 
   
3. Burgers kunnen actief deelnemen aan politiek debat.
   

Leg uit dat een referendum past bij het streven naar democratisering

Tekstboek

Lees de tekst

AOW 

Waardoor kwam de AOW onder druk te staan?

Door alle bezuinigignen op de thuiszorg en andere voorzieningen 

Door de steeds hogere werkloosheid

Door de komst van grote aantallen buitenlanders 

Doordat minder werkenden de premies moesten betalen voor meer gepensioneerden. 

Door de toegenomen levenswerwachting en het dalende kindertal

Lees de tekst 'Het verhaal van de SP'

Waarom zien sommige mensen politici van de SP als populisten?

Waarom vindt de SP dat verwijt onterecht?

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen