Brongebruik: Relevantie, betrouwbaarheid en representativiteit

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Vaardigheden

Betrouwbaarheid, bruikbaarheid, representativiteit

Lesdoel

Na deze les:

•  weet je hoe je een bron kan analyseren op betrouwbaarheid, bruikbaarheid en representativiteit
  
• weet je hoe je een bronvraag op de toets kan aanpakken

Voorkennis

Wat weet je al over bronnen en het gebruik ervan bij geschiedenis?

Bronnen

Bronmateriaal selecteren

Op het examen krijg je bronnen. Over die bronnen worden verschillende historische vragen gesteld. Je moet echter ook in staat zijn bronmateriaal te selecteren.

Geschiedenis is altijd gebaseerd op een interpretatie van verschillende overblijfselen uit het verleden. (bronnen)

Drie soorten selectie

1.  Relevantie of bruikbaarheid
2. Betrouwbaarheid
3. Representativiteit

Voor iedere vorm van selecteren moet je andere vragen stellen om tot een juiste oplossing te komen.

Bruikbaarheid/ relevantie

De centrale vraag hierbij is:
Een (examen)vraag die wil weten of de bron bruikbaar is meestal zo opgebouwd dat ze je een onderzoeksvraag geven en jij moet aangeven of de informatie uit de bron inderdaad bruikbaar is voor je onderzoeksvraag.

Dus geeft de tekst/ beeldbron informatie die ik kan gebruiken voor de onderzoeksvraag?

Het draait bij bruikbaarheid altijd om de inhoud van de bron!

Oefenen: info bruikbaarheid/relevantie?

Info bron: Arjen is goed in voetballen 
Onderzoeksvraag:
- Is Arjen goed in CKV? 

Info bron: Arjen is goed in het organiseren van zijn werk en privé.

Onderzoeksvraag:
- Zou Arjen zelf een tijdsplanning kunnen maken voor de SE week?

Formuleer zoveel mogelijk (hulp)vragen die je kunt stellen om achter de bruikbaarheid van een vraag te komen!

Hulpvragen voor bepalen relevantie/bruikbaarheid

• Heeft de bron te maken met het onderwerp?
  
• Welke raakvlakken zijn er met het onderwerp?
  
• Uit welke tijd komt de bron?
  
• Kloppen de personen uit de bron met de tijd die je onderzoekt?
  
• Voegt deze bron iets toe aan wat je al weet over die periode/ persoon/gebeurtenis?
  
• Is er sprake van partijdigheid/ eenzijdigheid in de tekst?
  
• Past de bron bij de vraagstelling/ onderzoek?

Betrouwbaarheid

De centrale vraag hier is:
Kunnen de gegevens feitelijk waar  zijn?

Bij betrouwbaarheid kijk je vooral naar de oorsprong van de bron.

Nazipropaganda uit de jaren '20 en '30. 

Formuleer zoveel mogelijk vragen om achter de betrouwbaarheid van een bron te komen.

Hulpvragen om betrouwbaarheid te bepalen

• Wie is de maker van de bron?
  
• Uit welke tijd komt de bron?
  
• Hoeveel tijd zit er tussen het maken van de bron en de gebeurtenis?
  
• Wat is de standplaatsgebondenheid van de maker?
  
• Zijn er concrete feiten benoemd?
  
• Is het stuk bedoeld voor publicatie of niet?
  
• Waar / waarin is het stuk gepubliceerd? 
• Staat er achter het stuk informatie over de maker?
  
• Bevat de bron feiten of meningen?

Representativiteit

Centrale vraag:
Is de mening van de maker van de bron / inhoud van de bron typerend voor de periode waarin het zich afspeelt of voor bepaalde groepen mensen?

Bij representativiteit maak je een vergelijking .

Het draait bij representativiteit over de mening/ houding van mensen. Hierbij kijk je naar de inhoud van de bron maar ook naar de standplaatsgebondenheid van de maker.

Representativiteit

Uitspraken van Thierry Baudet over de coronacrisis. 

'Er is geen coronacrisis, het is een gewone griep'

Zijn deze uitspraken representatief voor hoe Nederlandse politici denken over de coronacrisis?

Formuleer vragen die je nodig hebt om achter de representativiteit van een bron te komen

Hulpvragen bij representativiteit

• Past de opvatting bij tijdgenoten?
  
• Denken andere mensen er ook zo over?
  
• Past de opvatting bij het algemeen geldende beeld?
  
• Past het bij de kenmerken van de periode?
  
• In hoeverre is er sprake van afwijkend gedrag/ mening etc. van wat je weet over die tijd?
  
• Wat is de politieke/ religieuze kleur van de maker?

Een bronvraag als poetsvraag

Op de volgende slide staat een afbeelding. Voor het werken met bronnen is het belangrijk eerst goed te kijken naar de bron. Ga naar de volgende slide en beantwoordt de vraag aldaar.

Om achter de betekenis van een bron te komen, is het van belang vragen te stellen. Door goede vragen kan een bron veranderen in bewijs.

Bekijk de afbeelding goed en schrijf op wat je allemaal ziet. Doe dit zo objectief mogelijk, ga dus niet uitleggen wat je ziet. Klik op de afbeelding:

Nu mag je gaan interperteren. Waar kijken we naar? (= je gaat opschrijven wat jij denkt dat er gebeurd is.)

Bekijk de afbeelding goed en schrijf op wat je allemaal ziet. Doe dit zo objectief mogelijk, ga dus niet uitleggen wat je ziet. Klik op de afbeelding:

Nu mag je gaan interperteren. Waar kijken we naar? (= je gaat opschrijven wat jij denkt dat er gebeurd is.)

De prent (een van de volgende):

−geeft een (te) positief beeld van Nederland als lieflijk (met molens, slootjes en mooi weer).

−toont niets van het zware leven als mijnwerker.

−heeft als doel mensen over te halen in de mijnen te komen werken.

bij 2:

•De campagne moet meehelpen het tekort aan werkkrachten op te lossen, omdat door de stijgende welvaart geen animo meer is voor het zware / vieze werk in de mijnen

Evaluatie.
Wat ging goed, wat ging minder. Waar loop je tegenaan? Heb je nog hulp nodig.