5.1 Van wieg tot graf

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H5 Verzorgingsstaat

Wat is een verzorgingsstaat en waarin verschillen 

verzorgingsstaten van elkaar?

Welvaart en welzijn 

Welvaart: Ons inkomen en hoeverre we in ons levensonderhoud kunnen voorzien.

Welzijn: in hoeverre we ons geestelijk en lichamelijk goed voelen

Verzorgingsstaat

• Solidariteitsgedachte = in een groep of samenleving is er de bereidheid om risico's met elkaar te delen. 
• Overheid: wetten om solidariteit af te dwingen'
  >> bijvoorbeeld uitkeringen verschaffen. 
• Collectief belang = geldt voor meerdere mensen.
  >> het kan jou ook overkomen.
• Collectieve goederen = goederen waarvan 
  niemand uitgesloten kan worden, ook niet 
  degenen die er niet voor betalen. 
  >> dilemma: "free riders"

Kernwaarden

De belangrijkste waarden van Nederland.

Gelijkwaardigheid

Vrijheid

Solidariteit

3 soorten rechten

Klassieke rechten: Bied burgers bescherming tegen de overheid 

Politieke rechten: Rechten van burgers om mee te beslissen

Sociale rechten: Rechten van burgers voor meer welvaart en welzijn 

Klassieke grondrechten (1848) en sociale grondrechten(1983)

sociale grondrechten (1983); overheid heeft inspanningsverplichting op gebied van onderwijs, huisvesting, volksgezondheid en bestaanszekerheid

(sociale grondrechten zijn niet te claimen door burgers)

Rechten en plichten

Nederland is een sociale rechtsstaat: Mensen moeten gelijke kansen om een menswaardig bestaan te leiden en zichzelf te kunnen ontwikkelen.

- Sociale grondrechten (voldoende werkgelegenheid, goed onderwijs, etc.)

- Sociale plichten (vb. sollicitatieplicht)

Wie zijn de belangrijke actoren binnen een verzorgingsstaat?

Actoren in de verzorgingsstaat

Belangrijke actoren zijn de overheid, burgers, maatschappelijk middenveld en bedrijven.

Modellen 

Socioloog Esping-Anderson

1. Liberaal
2. Sociaaldemocratisch
3. Corporatistisch

Verzorgingsstaten wereldwijd

Om de verzorgingsstaten te kunnen vergelijken, onderscheidde de socioloog Esping-Anderson drie typen verzorgingsstaten (bron 3 blz. 207):

• De sociaaldemocratische verzorgingsstaat
  
• De liberale verzorgingsstaat
  
• De corporatistische verzorgingsstaat
  

Bij de vergelijking kijken we naar: 

de onderliggende waarden, de rol van de overheid, het niveau van sociale voorzieningen en de hoogte van belastingen en premies.

Liberale verzorgingsstaat 

Sociaaldemocratische verzorgingsstaat

Corporatistische verzorgingsstaat

(Rijnlands model)