M1: 5,2 Baas boven baas

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 1

Welkom in de geschiedenisles!

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling
  
• Baas boven baas
• Opdrachten 
• Afsluiting  
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Kun je uitleggen wat stadsrechten zijn
  

• Kun je uitleggen hoe een middeleeuwse stad werd bestuurd.

• Kun je uitleggen hoe een dorp of stad vandaag de dag wordt bestuurd.
  

Voeg een plaatje toe van een ambacht dat werd beoefend in de middeleeuwen.

Ambachten in de middeleeuwen

• Herken jij de man op de foto?

De Nederlanden

• Nederland als één land bestond nog niet in de Middeleeuwen
  

• Er waren veel kleine gebieden, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.

• In die gebieden was een heer, edelman, (bijv. graaf of hertog) de baas

De Nederlanden maakten deel uit van het Rooms-Duitse Rijk. De graven en hertogen in Nederland waren officieel leenmannen van de Duitse keizer, maar die had meestal niet meer veel macht over zijn leenmannen. In 1018 werden de legers van de Duitse keizer zelfs verslagen door te troepen van de graaf van Holland.

Blij met de stad!

• Alle inwoners van een graafschap moesten gehoorzaam zijn aan de heer.
  
• Ook de inwoners van steden, maar die wilden liever eigen baas zijn

• De heer vond een machtige en rijke stad helemaal niet erg: al die rijkdom!
• De inwoners van de stad en heer maken afspraken, vastgelegd in stadsrechten

De stad Dordrecht kreeg in 1220 stadsrechten van graaf Willem I van Holland. Daarmee is het één van de oudste steden van Nederland

Stadsrechten

1. Een stad met stadsrechten mag een stadsmuur bouwen
2. De stad mag zelf rechtspreken, maar een ambtenaar (de schout) van de heer moet wel aanwezig zijn en een deel van de boetes is voor de heer
3. De stad mag zijn eigen munt slaan
4. De inwoners van een stad waren vrije poorters (geen bezit van de heer, hiervoor moest wel eerst een geldbedrag worden betaald)

• In ruil voor deze rechten moet de stad belasting betalen

In het jaar 1220 kreeg de stad Dordrecht stadsrechten. 

Dit is wat we over hebben gehouden van dat document. 

https://haagsgemeentearchief.nl/ontdek-de-stad/verhalen-van-de-stad/stad-of-dorp

Wie is de baas?

• De schout is de plaatsvervanger van de heer in de stad bij de rechtspraak
• Samen met de schepenen bepaalde hij de straf.
• Ze kregen advies van een raad.
• De burgemeester (soms meer dan één) was de baas van de raad.
• Schout, schepenen en burgemeester(s) heten ook wel: magistraten

Straffen in de Middeleeuwen

• Zeker: lijfstraffen en doodstraffen kwamen voor...
• ...maar de meeste straffen waren geldboetes!
• Die leverden meer op en kostten minder geld: een beul moet je als stad namelijk ook gewoon betalen!

Een gruwelijk goede opdracht!

Klik op de hotspots en sleep de straffen naar de juiste plek in de afbeelding.

Hand afhakken

Geselen

Ogen uitsteken

In het water gooien

Ophangen

Op de brandstapel

Onthoofden

Hoe wordt de stad nu bestuurd?

• Het is de burgemeester van Den Haag, meneer Van Zanen
  
  
• Ook vandaag hebben veel steden nog een burgemeester
  

0

Lokale politiek

Burgermeester

(soort minister-president)

• Geeft leiding en voert beleid uit.

Gemeenteraad

(soort tweede kamer)

• Bedenkt en stemt op plannen.

Wethouders
(soort ministers)

• Voeren het beleid in de gemeente uit. 

0

Opdrachten

Paragraaf  5,2 – baas boven baas
Opdrachten:  1, 2, 4, 5, 7
LB blz. 86 en 87
WB blz. 164 t/m 168

Klaar? geef dit aan bij je docent

Zet deze opdrachten in je planner!

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Kun je uitleggen wat stadsrechten zijn

• Kun je uitleggen hoe een middeleeuwse stad werd bestuurd.

• Kun je uitleggen hoe een dorp of stad vandaag de dag wordt bestuurd.
  

Fijne dag!

Hij is de baas van de schepenen

1. Schout
2. Burgemeester
3. Rechter
4. Jury

De schout is de plaatsvervanger van de ... in de stad

1. Burgemeester
2. Heer
3. Rechter
4. Politie

De schout, schepenen en burgemeester noem je ook wel ...

1. Magistraten
2. Heren
3. Rechters
4. Gemeenteraad

Van wie kreeg een stad, stadsrechten?

1. Magistraat
2. Schout
3. Burgemeester
4. Heer

Stadsrechten: het recht van een stad op eigen winkels.

1. Waar
2. Niet waar