Les 3: Coordinaten

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Startklaar

Startklaar (3 min)

Docent begroet leerlingen, instrueert alle leerlingen om startklaar te zijn en legt materialen klaar.

Leerlingen zorgen ervoor dat zij alle benodigde spullen op tafel hebben, jas uit, mobiel in tas. (Zorg voor een nette en georganiseerde ruimte.)

Terugblik (Soort kaart)

Overzichtskaart

Thematische kaart

Plattegrond

Topografische kaart

Terugblik (Soort kaart)

Overzichtskaart

Thematische kaart

Plattegrond

Topografische kaart

Terugblik (wat mist)

Titel

Schaal

Legenda

Noordpijl

Vorige les

Terugblik

Vorige les

Terugblik

A                D                C                B        

LEZEN 10 min

Lezen

https://www.nu.nl/klimaat/6303415/al-een-jaar-recordtemperaturen-in-oceanen-tekenen-dat-opwarming-versnelt.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

      Lesdoel

Vandaag zullen we de vraag beantwoorden waar Teheran precies ligt.
We zullen praten over hoe de aarde wordt verdeeld door onzichtbare lijnen en hoe we de helften van de wereld noemen.

Met andere woorden, vandaag zullen we het hebben over coördinaten.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Voorkennis

1. De leerlingen weten wat een evenaar is.

2. De leerlingen weten wat Noord- en Zuidpool zijn.

3. De leerlingen weten wat de windrichtingen zijn.

Welke voorkennis is nodig voor het doel.
Controleer of de leerlingen deze voorkennis beheersten door het stellen van Controle van Begrip vragen

Huiswerkcontrole

lees par.1.2
Maak de opdrachten 5, 6, 7 en 8 op blz. 9-10

5a Beschrijf de bevolkingspreiding in Teheran.

De bevolkingsdichtheid is hoger in het

zuiden van Teheran.

6a Vul steeds het schaalniveau in waarop je werkt.

1. Een Teheranner die van zijn woning naar een restaurant loopt: _____________ schaalniveau.
2. Thomas Erdbrink die van Nederland naar Iran verhuist: ___________  schaalniveau.
3. Iran heeft drie buurlanden waarvan de naam eindigt op -stan: _____________ schaalniveau.
4. Een Teheranner die van Teheran naar de bergen net ten noorden van de stad reist: __________________  schaalniveau.
5. Teheranners die op familiebezoek gaan in Shiraz: __________________ schaalniveau.

6b Wat is het schaalniveau van:

6c

Als je  kijkt naar figuur 4, 9 en 7, dan zoom je  ______

6c

Als je  kijkt naar W7, W5 en W4, dan zoom je  ______

8a Iraniërs gaan vaak in buurlanden op vakantie, zoals Azerbeidzjan, Turkije of de Verenigde Arabische Emiraten. Met een Iraans paspoort is het namelijk moeilijk om de meeste andere landen binnen te komen.

Stelling: Reizen van Iran naar Azerbeidzjan, Turkije en de Verenigde Arabische Emiraten zijn voorbeelden van reizen op het continentale schaalniveau.

Geef een argument waarom de stelling klopt en geef een argument waarom de stelling niet klopt.

antwoord

Één argument voor de stelling gevraagd, bijvoorbeeld:

Azerbeidzjan, de Verenigde Arabische Emiraten en Turkije liggen net als Iran in Azië (op het noordwesten van Turkije na).

Turkije is een buurland van Iran. Het is dan wel een ander continent, maar omdat het zo vlakbij ligt, is de mondiale schaal hier ook niet echt correct.

Één argument tegen de stelling gevraagd, bijvoorbeeld:

Turkije ligt voor een deel op een ander continent/in een ander werelddeel (Europa). Dit is dus niet het continentale, maar het mondiale schaalniveau.

www.passportindex.org

      Topografie

Deze periode leer je het onderstaande:

De continenten en de oceanen 

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Topografie: continenten en oceanen

Noord-Amerika

Zuid-Amerika

Afrika

Europa

Azië

Australië

Antarctica

Pacifische (Stille) oceaan

Zuidelijke Oceaan

Indische Oceaan

Atlantische Oceaan

Noordelijke Ijszee

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Welke weergave is juist?

1

2

3

4

5

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Enige juiste

www.thetruesize.com

Zeeslag

A      B     C     D     E

1

2

3

4

5

Waar is mijn schip? 

- In D2/E3

      Les planning

- huiswerkcontrole

- Absolute ligging: coördinaten spelen

- Absolute en relatieve afstand

=> volgende les: Toets

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Wat wordt getoetst?

=> Volgende les: SO par.1.1-1.4

- kaartsoorten: overzichten, thematische, plattegrond

- kaartelementen: titel, legenda, schaal, noordpijl

- schaalniveaus: lokaal, regionaal, nationaal, continentaal, mondiaal/globaal

- inzoomen/uitzoomen

- absolute/relatieve ligging

- breedtegraden/lengtegraden

+ Topografie: oceanen en continenten

LAPTOP MEE

Startklaar

Startklaar (3 min)

Docent begroet leerlingen, instrueert alle leerlingen om startklaar te zijn en legt materialen klaar.

Leerlingen zorgen ervoor dat zij alle benodigde spullen op tafel hebben, jas uit, mobiel in tas. (Zorg voor een nette en georganiseerde ruimte.)

      Lesdoel

Vandaag gaan we leren over absolute en relatieve afstanden.

Wij gaan ook met coordinaten oefenen.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Lezen blz.15

Absolute afstand - de afstand die je meet langs een rechte lijn (hemelsbreed).
Relatieve afstand - de afstand die je meet in reistijd.

Wat is de relatieve afstand tussen Teheran en Dubai?

Afstanden:

Zet de nummers op de juiste plek.

1. evenaar
2. Noordpool
3. Zuidpool
4. noordelijk halfrond
5. zuidelijk halfrond
6. noorderbreedte
7. zuiderbreedte
8. nulmeridiaan
9. breedtecirkel (parallel)
10. lengtecirkel (meridiaan)

Belangrijke breedtecircels

Breedtegraden

Lengtegraden

waar is de schip?

In kaartvak H6

Voorbeeld

De absolute ligging van Teheran: 36⁰ N.B. en 52⁰ O.L.

Coördinaten Nederland

Coördinaten zoeken, WB blz 13

Breedtegraden

Evenaar: Verdeelt de aarde in noordelijk en zuidelijk halfrond.

Noordpoolcirkel: Bij 66,5° N.B.

Zuidpoolcirkel: Bij 66,5° Z.B.

Kreeftskeerkring: Bij 23,5° N.B.

Steenbokskeerkring: Bij 23,5° Z.B.

https://view.genially.com/5fb698a29e845a12b6ecb709/interactive-image-wereldgradennet

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Lengtegraden

Nulmerediaan: Verdeelt de aarde in oosterlengte (O.L.) en westerlengte (W.L.)

Westerlengte (W.L.):  Ligt ten westen van de nulmeridiaan.

Oosterlengte (O.L.): Ligt ten oosten van de nulmeridiaan.

Lengtecirkel of meridiaan verbindt plaatsen van gelijke lengteligging

https://view.genially.com/5fb698a29e845a12b6ecb709/interactive-image-wereldgradennet

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

      Lesdoel 2

Ook gaan we ontdekken wat de termen noorderbreedte, zuiderbreedte, oosterlengte en westerlengte betekenen en hoe je deze op de kaart kunt vinden.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Noordwest

Noordoost

Zuidoost

Zuidwest

Breedtelijn

Lengtelijn

Noordwest

Noordoost

Zuidoost

Zuidwest

Evenaar

Kreeftskeerkring  (23,5° N.B.) (noordelijkste breedtegraad waar de zon recht boven het hoofd kan staan)

Steenbokskeerkring  (23,5° Z.B.) (zuiderlijkste breedtegraad waar de zon recht boven het hoofd kan staan)

Noordpoolcirkel (66,5° N.B.) (vanaf hier komt de zon ten minste één dag niet op- of onder)

Zuidpoolcirkel (66,5° Z.B.) (vanaf hier komt de zon ten minste één dag niet op- of onder)

Noordwest

Noordoost

Zuidoost

Zuidwest

Evenaar

nulmeridiaan                                                       

Kreeftskeerkring  (23,5° N.B.) (noordelijkste breedtegraad waar de zon recht boven het hoofd kan staan)

Steenbokskeerkring  (23,5° Z.B.) (zuiderlijkste breedtegraad waar de zon recht boven het hoofd kan staan)

Greenwich

Zelfstandig werken

lees par.1.4
Lees Basisboek B51, B52 en B110
Maak de opdrachten 3, 5, 6, 7, 8 op blz.14-15
https://lessonUp.app/invite/group/bdlpk

     Bergrippen

Kreeftskeerkring

Steenbokskring

Noorderbreedte

Zuiderbreedte

Oosterlengte

Westerlengte

Meridiaan

Evenaar

Breedtegraad

Nulmeridiaan 

Kleine lesafsluiting (5 min) 

Docent controleert begrip door opdrachten of vragen die de begrippen en vaardigheden van het lesdoel toetsen.

Leerlingen werken zelfstandig of in een groepje aan opdrachten, kunnen vragen stellen aan de docent maar werken grotendeels zelfstandig.

Controle van begrip vragen

De Evenaar verdeelt de aarde in twee helften.
Geef aan welke twee helften dit zijn.

Noordelijk halfrond en zuidelijk halfrond.

De Kreeftskeerkring ligt ten noorden van de Evenaar. Op hoeveel graden noorderbreedte
ligt de Kreeftskeerkring?

23,5 graden noorderbreedte.

Wat is een kenmerk van de Zuidpoolcirkel?

Binnen de Noordpoolcirkel zijn er periodes waarin de zon niet opkomt (poolnacht) en periodes waarin de zon niet ondergaat (midzomernacht).

Zelf aan de slag

Opgave 1
De Evenaar verdeelt de aarde in het noordelijk en zuidelijk halfrond. Ten noorden van de Evenaar ligt de … 1 … (Noordpoolcirkel / Zuidpoolcirkel), terwijl ten zuiden van de Evenaar de … 2 … (Kreeftskeerkring / Steenbokskeerkring) ligt. De nulmeridiaan loopt door … 3 … (Greenwich / Parijs) en verdeelt de aarde in ooster- en westerlengte.

1: Noordpoolcirkel

2: Steenbokskeerkring

3: Greenwich

Zelf aan de slag

Opgave 2
De breedtegraad van 23,5° N staat bekend als de … 1 … (Kreeftskeerkring / Steenbokskeerkring), terwijl de breedtegraad van 23,5° Z wordt genoemd de … 2 … (Noordpoolcirkel / Steenbokskeerkring). Deze breedtegraden markeren de grenzen van de tropische klimaatzones. De nulmeridiaan verdeelt de aarde in … 3 … (noorderbreedte en zuiderbreedte / oosterlengte en westerlengte).

1: Kreeftskeerkring

2: Steenbokskeerkring

3: oosterlengte en westerlengte

Zelf aan de slag

Opgave 3

De … 1 … (Evenaar / Noordpoolcirkel) is de breedtegraad die precies midden tussen de polen ligt. Op de nulmeridiaan wordt de aarde verdeeld in … 2 … (noorder- en zuiderbreedte / ooster- en westerlengte), terwijl de breedtegraad van 66,5° Z bekendstaat als de … 3 … (Zuidpoolcirkel / Kreeftskeerkring).

1: Evenaar

2: ooster- en westerlengte

3: Zuidpoolcirkel

Zelf aan de slag

Opgave 5

De Evenaar en de nulmeridiaan zijn belangrijke referentielijnen op de wereldkaart.

- Neem de Evenaar over op het antwoordblad en zet erachter welke    

   breedtegraden ten noorden en ten zuiden van de Evenaar liggen.

- Neem de nulmeridiaan over op het antwoordblad en zet erachter in welke 

   twee lengtegraden deze de aarde verdeelt.

Evenaar: Noordelijke en zuidelijke breedtegraden liggen respectievelijk ten noorden en ten zuiden van de Evenaar.

Nulmeridiaan: Verdeelt de aarde in oosterlengte en westerlengte.

Zelf aan de slag

Opgave 6

De breedtegraad van de Noordpoolcirkel en de breedtegraad van de Kreeftskeerkring hebben verschillende klimatologische kenmerken.

- Neem de Noordpoolcirkel over op het antwoordblad en zet erachter welke 

   klimaatzone hiermee geassocieerd wordt.

- Neem de Kreeftskeerkring over op het antwoordblad en zet erachter welke 

   klimaatzone hiermee geassocieerd wordt.

Noordpoolcirkel: Geassocieerd met de polaire klimaatzone.

Kreeftskeerkring: Geassocieerd met de tropische klimaatzone.

Zelf aan de slag

Opgave 7

Noorderbreedte en zuiderbreedte worden gebruikt om de locatie op de aarde te bepalen.

- Neem noorderbreedte over op het antwoordblad en zet erachter welk 

   halfrond hiermee bedoeld wordt.

- Neem zuiderbreedte over op het antwoordblad en zet erachter op welk 

   halfrond dit betrekking heeft.

Noorderbreedte: Bevindt zich op het noordelijk halfrond.

Zuiderbreedte: Bevindt zich op het zuidelijk halfrond.

Zelf aan de slag

Opgave 8

De oosterlengte en westerlengte verdelen de aarde in twee helften.

- Neem oosterlengte over op het antwoordblad en zet erachter in welk deel 

   van de wereld (oost of west van de nulmeridiaan) deze ligt.

- Neem westerlengte over op het antwoordblad en zet erachter in welk deel 

   van de wereld (oost of west van de nulmeridiaan) deze ligt.

Oosterlengte: Ligt ten oosten van de nulmeridiaan.

Westerlengte: Ligt ten westen van de nulmeridiaan.

     Grote afsluiting

Vandaag gaan we leren over belangrijke lijnen op de wereldkaart, zoals de Evenaar, de Noordpoolcirkel, de Zuidpoolcirkel, de Kreeftskeerkring, de Steenbokskeerkring, en de nulmeridiaan.

Ook gaan we ontdekken wat de termen noorderbreedte, zuiderbreedte, oosterlengte en westerlengte betekenen en hoe je deze op de kaart kunt vinden.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

retrieval practice

https://quizlet.com/join/Rgu8QEZ9z?i=1fo1jg&x=1bqt

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

 Vraag 1

(R) 1 punt

Schrijf op wat de evenaar is.

Noordpijl, Legenda, Schaal, Titel

opdracht 3 blz. 15

Opdracht 5, blz 16

opdr. 6 blz. 16

opdr. 7 blz. 16

Pak je laptop

voor de toets moet je in de LessonUp groep toegevoegd worden

https://lessonUp.app/invite/group/bdlpk

Vraag 2 

(T1) 2 punten

Het coördinatensysteem heeft een begin en een einde. Waar ligt de nulmeridiaan?

Een lokale schaal toont meer detail omdat het een kleiner gebied in beeld brengt, waardoor kleinere objecten beter zichtbaar zijn. Een mondiale schaal toont een veel groter gebied, waardoor details verloren gaan om een overzicht te bieden van een groot geheel.

Vraag 3 

(T2) 2 punten

De coördinaten van een grote stad zijn 14 ° N.B en 100 ° O.L
Op welke halfronden ligt deze stad?

Een regionale schaal zou passend zijn voor het bestuderen van de geografie van een provincie of regio, omdat het meer detail biedt dan een nationale schaal, maar toch een breder overzicht geeft dan een lokale schaal. Dit is nuttig voor het plannen van regionale infrastructuur of milieubeheer.

Vraag 4 

(T1) 3 punten

Welke grote stad ligt op de coördinaten 51 ° N.B. 0 ° W.L.

Een kaart op lokaal niveau toont veel detail, terwijl een kaart op mondiaal niveau een groot gebied bestrijkt. Een nationale kaart toont een heel land, en een regionale kaart toont een deel van een land.