§5.2(4) Tolerant Nederland(en) 17e eeuw?

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b, k, g
• Leerjaar 1

Startopdracht

Zoek in rust je plek en leg je spullen op de hoek van de tafel.

Pak je laptop en ga naar LessonUp.app

De code staat op het bord

Welke jaartallen horen bij de Opstand?

1. 1634-1714
2. 1545-1625
3. 1568-1648
4. 1500-1580

Waarom is de bijnaam van Willem van Oranje: de Zwijger?

1. Willem liet zich niet uit over zijn geloof
2. Willem had thuis niets te zeggen
3. Willem zweeg vooral over zijn vele vrouwen
4. Willem had een spreekverbod gekregen

Filips en Willem waren goed bevriend.
Hoe weten we dat?

1. Ze schreven elkaar aardige brieven
2. Willem vernoemde zijn oudste zoon naar zijn vriend
3. Er zijn schilderijen waar ze beide opstaan
4. Ze droegen bff speldjes

Welk ander motief zou Willem kunnen hebben om zijn zoon te vernoemen?

1. In een goed blaadje komen bij de schoonfamilie
2. Filips was in die tijd de populairste naam voor jongetjes
3. Willem was een groot bewonderaar van Filips
4. De vrouw van Willem was stiekem verliefd op Filips

Welke gebeurtenis hoort bij het jaartal 1566?

1. In inname van Den Briel
2. De onthoofding van de graven Horne en Gelre
3. De Beeldenstorm
4. Jan van Leiden wordt koning van Münster

Welke opdracht kreeg Alva mee toen Filips II hem naar de Nederlanden stuurde?

1. Zorg voor godsdienstvrijheid
2. Bestraf de protestanten en opstandige edelen
3. Hef hoge belastingen voor de Spaanse schatkist
4. Zorg ervoor dat de Nederlandse boeren specerijen verbouwen

Hoe noem je het beroemde document waarmee de Republiek zich in 1581 onafhankelijk verklaarde?

1. Verklaring Omtrent Gedrag
2. Verdrag van Münster
3. De Notariële acte
4. Plakkaat van Verlatinghe

True or false?
De laatste woorden van Willem van Oranje waren: 'Mijn God, mijn God, heb medelijden met mij en met dit arme volk'

1. Waar
2. Niet waar

Het calvinisme werd in de Republiek de staatsgodsdienst. Toch werden niet alle geloven verboden.
Welk begrip past hierbij?

1. Godsdienstvrijheid
2. Persvrijheid
3. Gewetensvrijheid
4. Vrijheid van meningsuiting

De Republiek bestond uit Zeven Verenigde Nederlanden. Maar welk gewest hoort niet in het rijtje thuis?

1. Friesland
2. Utrecht
3. Holland
4. Drenthe

Wat is een 'kenau'?

1. Een bazige, boosaardige vrouw
2. Een houthandelaar uit Haarlem
3. Een exotisch hert dat uit Azië meegenomen werd naar Europa
4. Een Groningse zegswijze voor het Friese 'it kin net'

Programma

1. Startopdracht
2. Instructie
3. Klasse!werk
4. Afzwaaier

Lesdoel(en)

Aan het eind van de les...

• weet je hoe tolerant de Republiek was t.a.v. andere godsdiensten,
• dat een groot deel van de arbeidsbevolking van buiten de Republiek kwam
• en ken je het verhaal van Elsje Christiaens en Rembrandt

Tolerant?

• Calvinistische (=streng) → staatsgodsdienst 
• Alleen gereformeerden → publieke functie

• godsdienstvrijheid óf gewetensvrijheid?

Schuilkerken:

Ons' Lieve Heer op Solder, Amsterdam

Tolerant?

• Als niemand er last van heeft → gedogen 
• Immigratie om geloofsvervolging
• 1604: Joodse Portugezen → A'dam
• Belangrijke handelaren!

Wereldhandel

• Republiek = Multicultureel
•  50% werkende bevolking van buiten de Republiek

                      ↓

          Arbeidsmigranten

                      ↓

       Getallen of getuigen?

Elsje Christiaens

• *1646 Jutland (Denemarken)
• Deense arbeidsmigrant
• 1 van de 1000-en migranten in A'dam
• +1664: ter dood veroordeeld voor moord

• Rembrandt van Rijn
• * Leiden 1606
• + A'dam 1669
• Beroepsschilder en leermeester

Klasse!werk

Lees de bronnen en maak de opdrachten

van §5.2 + HERHALING/VERRDIEPING

Klaar? Maak de paragraaftoets §5.2 online