NM 1.1 Water in Nederland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

1.1 Water in Nederland: een delta

WATER

Wat moet je kennen?

✅ verschil hoog-laag NL

✅ ontstaan en kenmerken laag-NL

✅ rivierengebied: kenmerken landschap

✅ herkennen en benoemen landschap op afbeelding

✅  topografie NL

(zie ook werkboek blz 7 "Wat moet je leren")

Begrippen

✅ delta

✅ NAP

✅  sedimentatie

✅ oeverwal

✅ riviermonding

✅ winterdijk

✅ zomerdijk

✅ uiterwaard

✅ wiel

✅ komgrond

Kijk voor de juiste omschrijving in je lesboek.

Lees Hoofdstuk 1. Blz 8

Maak een samenvatting!

Op papier en met een pen!

Waarom?

Het stimuleert jelange termijn geheugen

Als je een woord opschrijft, koppelt je brein het woord aan een beweging. Voorbeeld: als je ‘aap’ opschrijft, wordt de beweging van je hand als je de ‘a’ en de ‘p’ schrijft, als het ware toegevoegd aan het woord en zo opgeslagen in je hoofd. Als je het woord dan nog eens opschrijft, herkennen je hersenen het gebaar en daardoor de betekenis van het woord.

Klaar? Maak een begrippen lijst!

Verschil hoog- laag Nederland

Laag-Nederland +1 m NAP

= Normaal Amsterdams Peil

—>de gemiddelde hoogte van de zeespiegel.

Je ziet hier duidelijk verschil tussen het hoge en het laaggelegen deel van Nederland.

Overstroom jij als de dijken breken? Waarom wel/niet?

www.overstroomik.nl

www.overstromingsrisicoatlas.nl

Ontstaan Laag-Nederland

De kaart van Nederland zonder polders/landaanwinning is een gatenkaas...

Op 3 manieren is er land aangewonnen: 

1- door de zee

2- door rivieren

3- door de mens

Land door de zee

▪️ Duinen 5000 jaar geleden onstaan —> achter de duinen ondiep water —> sedimentatie van zand en klei (= slib)

▪️ Door de aanvoer van rivierwater onstond achter de duinen —> moeras —> hierop onstond nieuwe bodemlaag —> veen (dode plantenresten)

Land door rivieren

▪️ Nederland is een (rivier)delta van grote rivieren

     - Rijn

     - Maas

     - Waal

     - IJssel

Hoe kan een rivier land “maken”?

• Rivier stroomt van hoog naar laag en vervoert water en slib 
• Bijvoorbeeld de Rijn

Stroomgebied van Nederland 

Deltagebied van rivieren

▪️ Hoe lager het gebied, hoe langzamer het water stroomt.

-> Sedimentatie van zand bij overstroming rivier.

▪️ Zand blijft vlakbij de oever liggen en hoopt zich op —> Oeverwal 

▪️ Verder af van de rivier, stroomt water langzamer —> sedimentatie van kleideeltjes —> komgrond.   

 !! Komgronden liggen dus lager dan de oeverwal !!

Zandkorrels zijn groter en zwaarder dan kleideeltjes. Bij sedimentatie zakken zandkorrels daarom als eerste naar de bodem. Kijk maar eens hoeveel verschil er zit tussen zand en klei! 

Een rivier slibt soms helemaal dicht. Een deel van het water zoekt een nieuwe weg. Zo ontstaat een delta.

Rivierenlandschap

▪️ Eerste bewoners -> op oeverwal (sommige bouwden terpen)

▪️ De mens nam meer maatregelen om het water tegen te houden:Na 1300 dijken op de overwallen

Bij een overstroming ontstaat een diep gat achter de dijk, dit noemen we een wiel.

Twee soorten dijken

▪️ Winterdijk —> ligt op de oeverwal, hoog

▪️ Zomerdijk —> ligt dichtbij de rivier, lager

▪️Tussen winterdijk en de rivier ligt een gebied dat mag overstromen bij te hoog water: de uiterwaarden. 

▪️ Kijk naar de afbeelding en zie het verschil!

MAKEN

1.1 EEN LAND IN DE DELTA

opdracht 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 en 8

Klaar?

Maak uit je hoofd de herhaling (9)

Lees en maak "start"