Les 3: Hygiënisch werken

• Zelfzorg
• MBO
• Studiejaar 1

Zelfzorg en activiteiten ondersteunen bij zelfzorg

Les 3: Hygiënisch werken

Lesweek 4

IOZ, SCT

PBMZ4

Titel Zelfzorg

Module 1 Randvoorwaarden bij ondersteunen van zelfzorg

3 Hygiënisch werken tijdens persoonlijke basiszorg

MZ3

Titel: Zelfzorg

Module 2 Ondersteunen bij persoonlijke verzorging

3 Hygiënisch werken tijdens persoonlijke basiszorg

VIG

Titel: Basiszorg en palliatieve zorg

Module 1 Randvoorwaarden bij het verlenen van basiszorg

2 Hygiënisch werken tijdens persoonlijke basiszorg

Vaardigheid: Handreiniging met (vloeibare) zeep

Vaardigheid: Handdesinfectie met handalcohol

Wat gaan we vandaag doen?

• Hygiënisch werken
• Infectieleer
• Micro-organismen
• Besmettingscyclus 
• Infectieziekten
• Desinfectie
• Besmettingswegen
• Kruisbesmetting en -infectie voorkomen

Leerdoelen 

Aan het eind van deze les..

• Je kunt uitleggen wat het belang is van hygiënisch werken.
  
• Je kunt voorbeelden noemen van groepen waarin micro-organismen zijn ingedeeld.
  
• Je kunt uitleggen wat de besmettingscyclus inhoudt.
  
• Je kunt uitleggen wat de meest voorkomende infectieziekten bij een zorgvrager inhouden.
  
• Je kunt benoemen wat sterilisatie en desinfectie inhouden.
  
• Je kunt uitleggen hoe besmetting door micro-organismen kan plaatsvinden.

Terugblik

Terugblik

Waar hebben wij het de vorige les over gehad?

Hygiënisch werken tijdens persoonlijke basiszorg

Inleiding

Een van de belangrijkste redenen dat mensen in deze moderne maatschappij langer en gezonder leven, is dat ze hygiënischer leven dan ooit. De kennis over hygiëne is nog niet zo heel oud. Pas in de negentiende eeuw werd bewezen dat het bestrijden van ziektekiemen van grote invloed is op de gezondheid. Het is daarom niet meer dan logisch dat je als (persoonlijk) begeleider zorgt voor optimale hygiënische omstandigheden. Daarmee lever je een belangrijke bijdrage aan de gezondheid en het welzijn van je cliënt.

Waarom is het zo belangrijk dat je als MZ/VIG-er bewust met hygiëne omgaat?

Infectieleer

• Kennis van infectieleer
• Micro-organismen

      - Kan je ze zien met het blote oog?

      - Waar zijn micro-organismen?

      - Zijn ze allemaal ziekmakend?

      

Micro-organismen zijn noodzakelijk

• Micro-organismen beschermen het lichaam tegen ziekten, bijvoorbeeld door een gezonde werking van de darmen.
  
• Micro-organismen ruimen resten van planten en dieren op.
  
• Micro-organismen dienen als voedsel voor grotere organismen en vormen zo een belangrijke schakel in de voedingscyclus.
  
• Zonder micro-organismen kunnen diverse voedingsmiddelen niet geproduceerd worden. Denk bijvoorbeeld aan brood, zuurkool, bier en yoghurt.
  
• Micro-organismen worden gebruikt om medicijnen te produceren.

Welke groepen micro-organismen zijn er?

Bacteriën

Eencellig organisme, zonder celkern, dat niet met het blote oog te zien is. Sommige soorten zijn belangrijk voor de gezondheid, andere kunnen een ziekte veroorzaken.

Schimmels

Type micro-organisme. Schimmels kunnen in de lucht, in de bodem, in het water en in planten leven. In het lichaam leven enkele schimmels die nuttig zijn, maar er komen ook schimmels voor die schadelijk zijn.

Parasieten

Organisme dat 'samenleeft' met een gastheer (mens, dier of plant) en ziekte kan veroorzaken.

keelontsteking,

middenoorontsteking,

longontsteking

voetschimmel, kalknagel, schimmel in de liezen

luizen, vlooien, teken, aarsmaden en lintwormen

micro-organismen

Invloed van micro-organismen op het lichaam

Pathogeen micro-organisme: Ziekmakend micro-organisme,

veroorzaakt voedselinfectie of voedselvergiftiging.

  

               infectie                ''infectiecylcus''

colibacil

vit. B & K

De infectiecyclus geeft aan onder welke voorwaarden een infectieziekte kan optreden. 

• Er moeten micro-organismen aanwezig zijn.
  
• Er moet een geschikte leefomgeving voor micro-organismen aanwezig zijn. 
• Micro-organismen moeten de leefruimte kunnen verlaten. leefomgeving een mens > via ontlasting, braaksel, uitgeademde lucht of bloed.
  
• Micro-organismen moeten na het verlaten van de leefomgeving verder getransporteerd worden. Dit kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld via lucht, water, voedsel, insecten, gebruiksvoorwerpen of via de mens.
  
• Nadat de micro-organismen getransporteerd zijn, moet hun nieuwe leefomgeving een toegangspoort hebben: een mogelijkheid om binnen te dringen. Een toegangspoort tot het menselijk lichaam kan bijvoorbeeld een wond zijn.

Opdracht

Wat: Je gaat opzoek naar informatie over Hepatitis B.

Hoe: Je gaat dit zelfstandig doen door informatie op internet te zoeken. Ook kan je gebruik maken van de website die de docent met je hebt gedeeld.

Tijd: 15 minuten

Resultaat: Je kunt uitleggen wat de symptomen zijn, hoe je besmet kunt raken en hoe vaak Hepatitis B voorkomt in Nederland.

Klaar: We wachten op onze medestudenten en bespreken de verzamelde informatie met elkaar.

www.rivm.nl

Klaar?

Ja

Desinfectie

 Def.: Ontsmetten. Grondig schoonmaken om micro-organismen, zoals bacteriën en schimmels, zo veel mogelijk te doden. 

• Het is noodzakelijk om ervoor te zorgen dat micro-organismen zich niet verder verspreiden.
• Ziekmakende micro-organismen gedood, maar de kiemen (sporen) blijven leven                  ziekmakende micro-organismen.
• Thermisch (heet water van 60 tot 100 °C) of chemisch (chemische stoffen, zoals alcohol 70%)

Besmettingswegen

Direct contact                                                   Indirect contact

- via seksueel contact;                                    - scherpe besmettelijke voorwerpen; 
- via verwondingen;                                          - insecten;
- tijdens de geboorte;                                     - voedsel;
- via aerosolen (waterdruppeltjes)           
bij hoesten of niezen;
- via de bloedbaan;
- via de slijmvliezen.

Kruisbesmetting en -infectie voorkomen

Def.: Besmetting met micro-organismen via een ander persoon of via instrumenten.

Hoe kan je besmetting voorkomen?

Opdracht

Wat: Je neemt een informatieve filmpje op waarin je het protocol van handen wassen toepast.

Hoe: Je volgt de instructies van je skills docent, zodra je de handeling beheerst mag jij het filmpje in een tweetal opnemen.

Tijd: Je voert deze opdracht uit tijdens Skills.

Resultaat: Je beheerst de handeling.

Klaar: Deel het filmpje met de docent.

SKILLS

• Handhygiëne toepassen;
• Handschoenen dragen;
• Persoonlijke hygiëne;
• Materialen en omgeving.

Aan de slag!

MZ 3/4

Titel Zelfzorg

Module 1 Randvoorwaarden bij ondersteunen van zelfzorg

3 Hygiënisch werken tijdens persoonlijke basiszorg

VIG

Titel: Basiszorg en palliatieve zorg

Module 1 Randvoorwaarden bij het verlenen van basiszorg

2 Hygiënisch werken tijdens persoonlijke basiszorg

Vaardigheid: Handreiniging met (vloeibare) zeep

Vaardigheid: Handdesinfectie met handalcohol

Deel 2

TERUGBLIKKEN

Aan het eind van deze les..

• Je kunt uitleggen wat het belang is van hygiënisch werken.
  
• Je kunt voorbeelden noemen van groepen waarin micro-organismen zijn ingedeeld.
  
• Je kunt uitleggen wat de besmettingscyclus inhoudt.
  
• Je kunt uitleggen wat de meest voorkomende infectieziekten bij een zorgvrager inhouden.
  
• Je kunt benoemen wat sterilisatie en desinfectie inhouden.
  
• Je kunt uitleggen hoe besmetting door micro-organismen kan plaatsvinden.

PBMZ4

Titel: Anatomie en fysiologie

Module 9 Afweersysteem

1 Afweersysteem

Titel: Pathologie

Module 2 Ontsteking en afweer

1 Ontsteking

MZ3

Titel: Anatomie en fysiologie

Module 9 Afweersysteem

1 Afweersysteem

Titel: Pathologie

Module 2 Ontsteking en afweer

1 Ontsteking

2 Afweer en afweerreacties

VIG

Titel: Anatomie en fysiologie

Module 9 Afweersysteem

1 Afweersysteem

Titel: Pathologie

Module 2 Ontsteking en afweer

1 Ontsteking

2 Afweer en afweerreacties

Wat gaan we vandaag doen?

• Afweersysteem
• Verdedigingslinies
• Lymfestelsel
• Drie belangrijke organen van het afweersysteem
• Ontstekingsreactie
• Oorzaken
• Opdracht
• Zelftoets!

Filmpjes bekijken!

Afweersysteem

Afweersysteem

Inleiding

Het afweer- en lymfestelsel stelt je lichaam in staat zich te verdedigen tegen veel ziektekiemen. De meest voorkomende ziektekiemen zijn bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. Je lichaam weert de meeste infecties af zonder dat je er iets van merkt. Soms merk je wél iets van een infectie. Lichte klachten zijn bijvoorbeeld keelpijn of een ontstoken haarzakje. Een heftige infectie zoals een griep kan je hele lichaam aantasten. Je voelt je dan ziek en hebt vaak koorts. Meestal lukt het je lichaam om ook deze infecties zonder medicijnen te overwinnen.

Verdedigingslinies van het lichaam

De afweer van je lichaam is continu bezig met het onschadelijk maken van aanvallen door ziektekiemen.

1. Buitenkant van je lichaam; huid en slijmvliezen              barrière 
2. Witte bloedcellen; actie bij indringen van lichaam              granulocyten en macrofagen
3. Lymfocyten              is een type witte bloedcel die in het rode beenmerg (witte bloedcel > lymfestelsel)

Witte bloedcellen

leukocyten

niet-specifieke afweer

Deze afweercellen liggen klaar in alle lichaamsweefsels en reageren op binnendringende ziektekiemen zonder onderscheid te maken. Deze verdedigingslinie noem je daarom de 'niet-specifieke afweer'.

... zorgt voor het transport van zuurstof naar de organen en weefsels.

1. Rode bloedcellen
2. Witte bloedcellen
3. Bloedplaatjes

De... spelen een rol bij de bloedstolling

1. Rode bloedcellen
2. Witte bloedcellen
3. Bloedplaatjes

De ... verdedigen ons lichaam tegen infecties

1. Rode bloedcellen
2. Witte bloedcellen
3. Bloedplaatjes

Functies

• De rode bloedcellen zorgen voor het transport van zuurstof naar de organen en weefsels. 
• De bloedplaatjes spelen een rol bij de bloedstolling. 
• De witte bloedcellen verdedigen ons lichaam tegen infecties.

Lymfestelsel

Def.: Het lymfestelsel is een gesloten buizensysteem dat al het overtollige vocht, afvalstoffen (zoals eiwitten en bacteriën) en ziektekiemen uit de weefsels afvoert. 

ia de lymfebanen stroomt dit verontreinigde vocht (lymfe) door kleine gladde boonvormige orgaantjes, lymfeknopen genoemd.

Drie belangrijke organen 

1. Het beenmerg: produceert verschillende soorten witte bloedcellen, die noodzakelijk zijn voor een gezond afweersysteem.
2. De milt: maakt onderdeel uit van de bloedsomloop. De milt bevat veel witte bloedlichaampjes die het bloed zuiveren van ziektekiemen (filteren van het bloed).
3. De zwezerik of thymus: maakt afweercellen en cellen die onthouden hoe we bepaalde afweerstoffen maken tegen allerlei bacteriën en virussen.

Ontstekingsreactie

Als ziektekiemen in lichaamsweefsels terechtkomen, reageert je lichaam met een ontstekingsreactie.

Kenmerken: 

• Roodheid (rubor): doorbloeding is toegenomen
• Warmte (calor): doorbloeding is toegenomen
• Zwelling (tumor): toegenomen weefselvocht
• Pijn (dolor): signaal om afweersysteem te activeren
• Gestoorde functie (functio laese)

Opdracht

Wat: Ga op zoek naar:

Hoe gaat de behandeling van een ontsteking?

Langs welke twee wegen verloopt de genezing van een ontsteking?

Hoe: Verdiep je in de theorie in Thieme

Tijd: 15 minuten

Resultaat: Je hebt kennis over de behandeling en genezing van een ontsteking

Klaar: We bespreken klassikaal de uitkomsten

PBMZ4

Titel: Anatomie en fysiologie

Module 9 Afweersysteem

1 Afweersysteem

Titel: Pathologie

Module 2 Ontsteking en afweer

1 Ontsteking

MZ3

Titel: Anatomie en fysiologie

Module 9 Afweersysteem

1 Afweersysteem

Titel: Pathologie

Module 2 Ontsteking en afweer

1 Ontsteking

2 Afweer en afweerreacties

VIG

Titel: Anatomie en fysiologie

Module 9 Afweersysteem

1 Afweersysteem

Titel: Pathologie

Module 2 Ontsteking en afweer

1 Ontsteking

2 Afweer en afweerreacties