AFP Nieren & Urinewegen DA1 week 3

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Anatomie, Fysiologie en Pathologie 

Week 6

Leerjaar 1

Periode 3

Programma

- Terugblik vorige les

- Start pathologie van de nieren/urinewegen - incontinentie
- Huiswerk

Welke stof zit NIET in de samenstelling van urine?

1. Zouten
2. Eiwitten
3. Glucose
4. Vitamines

De 'weg' van urine begint bij de nierslagader. Beschrijf de 2e stap van deze weg.

Welke stof in de urine zorgt voor de gele kleur?

1. Bilirubine
2. Urinezuur
3. Hormonen
4. Vitamines

Start pathologie

Lesdoelen

Aan het eind van de les kan je:

• Het begrip incontinentie verklaren
• De kenmerken van incontinentie noemen
• De verschillen tussen incontinentie noemen

Incontinentie

Incontinentie

• Incontinentie= Ongewild urineverlies, minimaal 2 keer per maand 

Als er voldoende urine in de blaas zit, geeft de blaas een signaal af naar de hersenen: ‘Ik wil leeg’.

De blaasuitgang ontspant zich en de blaasspier trekt zich samen, waardoor urine uit de blaas stroomt.

Waarom werkt het soms (of altijd) niet goed?

Aantal factoren:

• Bekkenbodemspieren worden slapper met de leeftijd
  
• Plasbuis van de vrouw verandert met de leeftijd (door hormonen na de overgang)
  
• Blaas is sneller geprikkeld naarmate je ouder wordt
  
• Bekkenbodem beschadiging (door vaginale bevallingen)
  
• Hoge buikdruk (overgewicht, obstipatie of verkeerde toiletgewoontes)
  
• Roken!

Soorten incontinentie 

1. Stress incontinentie
2. Urge-incontinentie (urgency incontinentie)
3. Gemengde incontinentie

Stress incontinentie

• Inspanningsincontinentie
• Vooral bij vrouwen
  
• Kleine druppels urineverlies
• Ontstaat door drukverhoging in de buik: hoesten, niezen, springen
• Behandeling: trainen van bekkenbodemspieren

Urge-incontinentie (urgency incontinentie)

• Aandrangincontinentie
  
• Plotse aandrang, urine komt gelijk
  
• Gehele blaaslediging
• Bij mannen en vrouwen
• Psychische oorzaak, aandoening aan blaas of zenuwstelsel
• Prikkels: urine, cafeïne, alcohol 
• Behandeling: blaastraining, geneesmiddel voor ontspannen van blaasspier: tolterodine of oxybutine

psychische oorzaak: na 1 keer incontinet te zijn geweest, is de patient bang dat het nog een keer gebeurd. De spanning zorgt voor spierspanning op de blaasspier

Gemengde incontinentie

• Combinatie van stress en urgency incontinentie 

Enuresis nocturna

• Bedplassen
• >6 jaar: minstens 2 keer per maand
• Komt veel voor - 1 op de 10 jongens
• Consult bij huisarts
• Behandeling: kalendermethode, plaswekker, medicatie: desmopressine (remt urineproductie af) 

Huiswerk

1. Leren van de LessonUp
   
2. (Af)maken opdracht incontinentie
3. Lezen: medische kennis H8.1 t/m 8.6 en 8.11
4. Enquête niveau AFP

Anatomie, Fysiologie en Pathologie 

Week 6

Leerjaar 1

Periode 3

DA1A1/DA1B1

1. Gezamenlijke start

2. Vorige les

3. Theorie pathologie

DA1A2/DA1B2

1. Gezamenlijke start
2. Werken aan opdracht pathologie 

Lesindeling (eerste uur)

17.00 u: gezamenlijk afronden + huiswerk

Vorige les

Wat is urge-incontinentie?

Wat is enuresis nocturna?

Welke klachten heeft iemand met stress incontinentie?

Wat zijn behandelmogelijkheden bij incontinentie?

Lesdoelen

Aan het eind van de les kan je:

• Benoemen welke verschillende ziektes rondom nieren/urinewegen er zijn
• Kenmerken van de verschillende ziektes benoemen
• Behandelmethodes van de ziektes benoemen

Cystitis/UWI

• Blaasontsteking
• Symptomen:

1. Pijn onderbuik
2. Kleine beetjes plassen, loze aandrang
3. Branderig gevoel tijdens plassen
4. Bloed in urine

• Ontstaat door darmbacteriën
• Vrouwen vaker dan mannen > kortere plasbuis
• Gecompliceerd bij: mannen, koorts, zwangeren, kinderen <12jr, DM, ziekte aan nieren/urinewegen

Pyelonefritis

• Nierbekkenontsteking
• Ontstaat door reflux: Urine stroomt tijdens het plassen naar buiten én naar boven, richting het nierbekken
• UWI stijgt op naar de nieren
• Behandeling met antibiotica thuis of in ziekenhuis 
• Symptomen

1. Aanhoudende pijn in zij/onderrug
2. Koorts/koude rillingen
   
3. Ziek, misselijk, braken

• Oorzaken:

1. UWI niet opgemerkt (geen duidelijke klachten en daardoor niet behandeld)
2. Urolithiasis (nierstenen) 

Glomerulonefritis en glomerulopathie

• Verzamelnaam voor ontsteking of aantasting van de nierschors
• Oorzaken: DM, hypertensie, auto-imuunziekte
• Symptomen:

1. Bloed en/of eiwitten in de urine
2. Hypertensie (zonder klachten)
3. Moe, eetlust neemt af en jeuk (door ophopende afvalstoffen)
4. Creatine en ureum in bloed te hoog 

• Behandeling:

1. Bloeddrukverlagers
2. Dieet > met name eiwitten verminderen
3. Dialyse of niertransplantatie

Nefrolithiasis/Urolithiasis

• Steenvorming in de urine = nierstenen
• Vaak op middelbare leeftijd, vaker bij mannen
• Zouten slaan in de urine neer - dit worden grotere stenen
• Oorzaak onbekend
• Symptomen:

1. Pijn wanneer de steen loslaat of wanneer urine langs de steen gaat
2. Pijn in aanvallen (= koliekpijn) hoog in de zij met uitstraling naar de lies > bewegingsdrang 

• Complicatie: pyelonefritis
• Behandeling: 

1. Stenen worden vanzelf uitgeplast, goed blijven drinken
2. Pijnbestrijding met NSAID's (bijv. diclofenac)
3. Afwachten
4. Bij complicaties of toename/terugkerende klachten: vergruizing

Niersteenvergruizer

patient ligt op een kussen met water, wat schokgolven opvangt. Vaak poliklinisch, doet geen pijn. 

Nierinsufficiëntie

Acute en chronische nierinsufficiëntie 

Acute:

• Te weinig bloed naar de nier, beschadiging van nierweefsel (infectie), te weinig bloedafvoer
• Vaak bij patiënt met onderliggende ziekten
• Nierfunctie neemt af, patiënt plast minder en wordt moe (door ophoping afvalstoffen)
• Kalium stijgt > slecht voor hart > meer dan helft overlijdt

Chronische:

• Oorzaak: DM, hypertensie, pyelitis of auto-immuunziekte
• Geeft pas klachten als nierfunctie heel laag is: 's nachts plassen, urineproductie neemt af, vermoeid, eetlust minder, geheugen en concentratieproblemen
• Afvalstoffen hopen op in het bloed (-> zorgt voor vermoeidheid)
• Nieren zijn kleiner, bloeddruk wordt hoger, grote kans op bloedingen
• Dieet! Zout en eiwitbeperking
• Dialyse of niertransplantatie = levensreddend

Dialyse

• Afvalstoffen en vocht verwijderen uit het lichaam
• Hemodialyse: bloed uit het lichaam in een apparaat gepompt, 3 keer per week
• Peritoneale dialyse: dialysevloeistof via kunstmatige opening in buik. Afvalstoffen komen ook in buikholte, die mengen zich met de vloeistof. 

Nierkanker

• Relatief zeldzaam
• Oorzaak onbekend, komt vaker voor bij mannen en rokers
• Vage klachten, vaak per toeval ontdekt 
• Bloed in urine, pijn in flank en plaatselijke zwelling
• CT-scan/Echo
• Behandeling: Nier, bijnier en lymfeklieren verwijderd 
• Bij uitzaaiingen een slechte prognose

Nierinsufficiëntie

Acute en chronische nierinsufficiëntie 

Acute:

• Te weinig bloed naar de nier, beschadiging van nierweefsel (infectie), te weinig bloedafvoer
• Vaak bij patiënt met onderliggende ziekten
• Nierfunctie neemt af, patiënt plast minder en wordt moe (door ophoping afvalstoffen)
• Kalium stijgt > slecht voor hart > meer dan helft overlijdt

Chronische:

• Oorzaak: DM, hypertensie, pyelitis of auto-immuunziekte
• Geeft pas klachten als nierfunctie heel laag is: 's nachts plassen, urineproductie neemt af, vermoeid, eetlust minder, geheugen en concentratieproblemen
• Afvalstoffen hopen op in het bloed (-> zorgt voor vermoeidheid)
• Nieren zijn kleiner, bloeddruk wordt hoger, grote kans op bloedingen
• Dieet! Zout en eiwitbeperking
• Dialyse of niertransplantatie = levensreddend

Dialyse

• Afvalstoffen en vocht verwijderen uit het lichaam
• Hemodialyse: bloed uit het lichaam in een apparaat gepompt, 3 keer per week
• Peritoneale dialyse: dialysevloeistof via kunstmatige opening in buik. Afvalstoffen komen ook in buikholte, die mengen zich met de vloeistof. 

Nierkanker

• Relatief zeldzaam
• Oorzaak onbekend, komt vaker voor bij mannen en rokers
• Vage klachten, vaak per toeval ontdekt 
• Bloed in urine, pijn in flank en plaatselijke zwelling
• CT-scan/Echo
• Behandeling: Nier, bijnier en lymfeklieren verwijderd 
• Bij uitzaaiingen een slechte prognose

Blaaskanker

• Risicofactoren: mannen, hogere leeftijd, erfelijke aanleg, roken
• Bloed in urine, pijn bij plassen, hoge mictiefrequentie en loze aandrang
• Cystoscopie en biopt
• Behandeling: operatie, bestraling of chemotherapie
• Gemiddeld slechte prognose 

Urethritis

• Infectie van de plasbuis
• Mannen: afscheiding, vrouwen: vaak geen klachten
• SOA: chlamydia / gonorroe
• Behandeling met antibiotica
• Vrouwen: complicatie = opstijgen van infectie naar vagina/bekken > vruchtbaarheid neemt af

Urethritis

• Infectie van de plasbuis
• Mannen: afscheiding, vrouwen: vaak geen klachten
• SOA: chlamydia / gonorroe
• Behandeling met antibiotica
• Vrouwen: complicatie = opstijgen van infectie naar vagina/bekken > vruchtbaarheid neemt af

Blaaskanker

• Risicofactoren: mannen, hogere leeftijd, erfelijke aanleg, roken
• Bloed in urine, pijn bij plassen, hoge mictiefrequentie en loze aandrang
• Cystoscopie en biopt
• Behandeling: operatie, bestraling of chemotherapie
• Gemiddeld slechte prognose 

Urethritis

• Infectie van de plasbuis
• Mannen: afscheiding, vrouwen: vaak geen klachten
• SOA: chlamydia / gonorroe
• Behandeling met antibiotica
• Vrouwen: complicatie = opstijgen van infectie naar vagina/bekken > vruchtbaarheid neemt af

Aan de slag

• Expertcollege
• Opdrachten nieren & urinewegen

1. Opdracht urine incontinentie
2. Opdracht pathologie
3. Opdracht herhaling anatomie nieren & urinewegen

• Vragen/moeilijkheden?  

Opdracht 1 en 2 verplicht

Opdracht 3 (herhaling) voor studenten die het nog lastig vinden of extra oefening willen. 

Huiswerk

Volgende week: vervolg pathologie & herhaling/oefenen

1. Leren van de LessonUp(s)
2. Lezen: medische kennis H8.6.1, 8.6.2 en 8.11
3. (Af)maken opdrachten deze week > pathologie opdracht inleveren
4. Bedenk leervragen!