theorie

• Economie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

§5.1 Wat levert werken op?

De redenen waarom mensen willen werken, noem je arbeidsmotieven:

• Loon
• Sociale contacten
• Tijdsbesteding
• Nuttig bezig zijn
• Opstap naar een betere baan, etc.

Werk waarvoor je een opleiding nodig hebt, noemen we geschoold werk.

De individuele arbeidsovereenkomst en de CAO

De individuele arbeidsovereenkomst is een contract tussen werkgever en werknemer: hierin staan bijvoorbeeld de functie, het aantal uren en het loon

De collectieve arbeidsovereenkomst is een overeenkomst tussen werkgevers en vakbonden. Hier staan afspraken in voor elke werknemer in een bedrijfstak (bv. Horeca, Bouw, Onderwijs, ...)

Loonheffing

Wie in loondienst werkt, betaalt loonheffing:

• loonbelasting
• premie volksverzekeringen

Brutoloon - loonheffing = nettoloon

De loonheffing is een inschatting van de te betalen inkomstenbelasting.

Grijs werk        Zwart werk       Wit werk

Werken in de informele sector

• Grijs werk: Huishouden, vrijwilligerswerk en mantelzorg
• Zwartwerk (strafbaar)

Werken in de formele sector

• Geregistreerd werk

Minimumloon

In Nederland is een minimumloon van toepassing om uitbuiting te voorkomen.

De hoogte van het minimumloon is afhankelijk van je leeftijd. 

5.2 Wat voor ondernemingen?

Productiesectoren:

• primaire sector (langbouw, visserij, winning grondstoffen)
• secundaire sector (industrie, bouw, ambachten)
• tertiaire sector (commerciële dienstverlening)
• quartiaire sector (niet-commerciële dienstverlening)

Arbeidsverdeling

• Arbeidsverdeling = iedereen doet zijn of haar eigen werk (iedereen heeft eigen taken)
• Kun jij een voorbeeld noemen van arbeidsverdeling op school?
• Waarom is arbeidsverdeling belangrijk?

Ondernemingsvormen

• eenmanszaak
  
• zelfstandige zonder personeel (zzp-er)
• vennootschap onder firma (vof)
• besloten vennootschap (bv)
• naamloze vennootschap (nv)

Eenmanszaak

1.Er is één eigenaar die zelf de leiding heeft. 

2.De eigenaar kan personeel in dienst hebben.

3.Zakelijk en privé aansprakelijk

4.Betaalt over de winst inkomstenbelasting

Zzp-er

Een zzp-er heeft geen personeel. 

Verder werkt dit hetzelfde als de eenmanszaak qua aansprakelijkheid en belasting

V.o.f.

Vennootschap onder firma: er zijn twee of meer eigenaren (vennoten of firmanten)
die samen de leiding hebben.

Dat is het enige verschil met een eenmanszaak.

- Zakelijk en privé aansprakelijk

- Betalen inkomsten belasting over de winst.

DUS bij een eenmanszaak, zzp-er en Vof

BV en NV

Een bv (= besloten vennootschap) en een nv (= naamloze vennootschap) zijn ondernemingsvormen waarbij het privégeld van de eigenaren en het geld van de onderneming strikt van elkaar gescheiden zijn. De eigenaren zijn aandeelhouders.

Over de winst wordt vennootschapsbelasting betaald.

De aandeelhouders krijgen dividend als er winst gemaakt wordt.

BV (Besloten Vennootschap)       NV (Naamloze Vennootschap)

• Eigenaren zijn aandeelhouders
• Directeur in loondienst 
• Niet iedereen kan aandelen kopen
• Aandelen kunnen meer waard worden 
• Uitkering van winst aan aandeelhouders → dividend 
• Failliet? → aandelen kwijt 

• Eigenaren zijn aandeelhouders
• Directeur in loondienst 
• Iedereen kan aandelen kopen   
• Aandelen kunnen meer waard worden 
• Uitkering van winst aan aandeelhouders → dividend
• Failliet? → aandelen kwijt

§5.3 Doe jij mee op de arbeidsmarkt?

Arbeidsmarkt:

• vraag naar arbeid -> bedrijven en overheid
• aanbod van arbeid -> mensen die werken of willen werken

Werkgelegenheid: alle arbeidsplaatsen bij bedrijven en overheid.

Beroepsbevolking: mensen van 15 tot pensioenleeftijd die werken of op zoek zijn naar werk.

Arbeidsverdeling

• Arbeidsverdeling = iedereen doet zijn of haar eigen werk (iedereen heeft eigen taken)
• Kun jij een voorbeeld noemen van arbeidsverdeling op school?
• Waarom is arbeidsverdeling belangrijk?

Algemene wet gelijke behandeling: geen onderscheid op basis van geslacht, religie, leeftijd of afkomst.

Flexibele baan: werken wanneer het bedrijf je nodig heeft (oproepkracht, uitzendkracht of zzp-er)

Arbeidsparticipatie (arbeidsdeelname): het percentage van de bevolking dat tot de beroepsbevolking hoort. 

Arbeidsverdeling

• Arbeidsverdeling = iedereen doet zijn of haar eigen werk (iedereen heeft eigen taken)
• Kun jij een voorbeeld noemen van arbeidsverdeling op school?
• Waarom is arbeidsverdeling belangrijk?

Rekenen deze paragraaf: 

Rekenen met procenten: 13a 

en 13b 70,5% van 17,4 miljoen

eerst 1% uitrekenen, daarna 70,5% 

hier is 17,4 miljoen 100%

§5.4 Als je zonder werk zit

werkloos:

• tussen de 15 en pensioenleeftijd
• en geen baan hebt
• en actief opzoek bent naar werk

UWV: Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen. HIer moet je staan ingeschreven, beoordeelt of je recht hebt op een WW-uitkering en helpen je zoeken naar een nieuwe baan.

Soorten werkloosheid

- Conjuncturele werkloosheid

- Structurele werkloosheid

- Frictie werkloosheid

- Seizoenswerkloosheid

- Regionale werkloosheid

Conjuncturele werkloosheid

Heeft te maken met de schommelingen in de economie.

Mindere koopkracht --> daling van de vraag naar goederen en diensten --> Gevolg conjuncturele werkloosheid.

Mensen raken hun baan kwijt --> minder inkomen --> minder vraag naar producten --> productie bedrijven omlaag --> werkgelegenheid omlaag --> werkloosheid omhoog -->

Structurele werkloosheid

1) Verplaatsing van de productie naar een ander gebied of land.

--> De productie in dat gebied neemt af.

 --> Er ontstaan structurele werkloosheid.

2) Verouderde producten.

--> Consument koopt moderne producten.

--> Productie bij oude fabriek neemt af  --> het bedrijf sluit.

--> Structurele werkloosheid.

Structurele werkloosheid

3) Bedrijven gaan meer gebruik maken van machines.

--> Personeel wordt vervangen door machines.

--> Structurele werkloosheid.

4) De vraag naar arbeid en het aanbod van arbeid sluit niet op elkaar aan.

--> Verkeerde opleiding die niet aansluit op de vacature

--> Structurele werkloosheid.

Frictiewerkloosheid

Een korte tijd dat je zonder baan zit.

- als je net klaar bent met school.

- als je tijdelijk geen baan hebt en nieuwe zoekt.

Seizoenswerkloosheid

De vraag naar arbeid verschilt per seizoen --> vraag komt vanuit bedrijven.

Strandtenten --> hebben in de zomer meer vraag naar mensen dan in de winter.

Schaatsbaan --> hebben in de winter meer vraag naar mensen dan in de zomer.

Regionale werkloosheid

Kan per provincie verschillen.

Stel de helft uit Enkhuizen werkt bij 1 fabriek.

--> deze gaat sluiten --> heb je in Enkhuizen ineens een hoge werkloosheid.

De rest van Nederland is dan lager.

Arbeidsverdeling

• Arbeidsverdeling = iedereen doet zijn of haar eigen werk (iedereen heeft eigen taken)
• Kun jij een voorbeeld noemen van arbeidsverdeling op school?
• Waarom is arbeidsverdeling belangrijk?

Rekenen deze paragraaf: 

Rekenen met procenten: 3c 

6b eerste 2 maanden: 75% WW-uitkering

6c daarna: 70% WW-uitkering.

12c 3,2% van 251.000 

12d 43.000 = 3,2%; eerst 1% uitrekenen, daarna keer 100