1.3 Het begin van de Opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

1.3 Het begin van de Opstand

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen waarom Willem van Oranje en de watergeuzen belangrijk waren voor het begin van de Opstand. 
• Je kunt uitleggen op welke manier de bewoners van de Nederlanden zich tegen de Spanjaarden verzetten. 
• Je kunt uitleggen hoe de Nederlanden uiteenvielen in de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden. 

Geef een voorbeeld van een centraal bestuur.

Waar waren we gebleven?

- Wat wilden Karel V veranderen in de Nederlanden? 

- Waarom waren de Nederlanse edelen niet blij met deze veranderingen? 

- Waarom brak de Beeldenstorm uit?

De opstand begint (1)

• Na de beeldenstorm: Hertog van Alva.
  
  
• Rechtbank: bloedraad & tiende penning.
  
  
• Willem vlucht, Alva pikt bezittingen in. 

- Willem wordt ontslagen als stadhouder.

• Vanuit Duitsland aanval op Alva.
  
  
• 1568: Begin opstand: Willem valt, met Watergeuzen, de Spanjaarden aan. 

De opstand begint (2)

• Willem v. Oranje haalde zijn eerste succes bij Den Briel (1572).
  
  
• Hulp van de watergeuzen:  protestantse vluchtelingen 
  
  
• Steeds meer burgers kwamen in opstand
  
  
• Tweedeling: katholieken (Spanjaarden) tegenover protestanten (Nederlanders). 
  
  

Beginjaren van de strijd

• Hertog van Alva: problemen met huurleger. (Lege schatkist betekende plunderende soldaten.) 
  
  
• Plunderingen zorgden voor meer haat.
  
  
• Watergeuzen voerden geen veldslagen maar voerden kleine aanvallen uit. (Gebieden onder water zetten).
  
  
• Bevrijding van Alkmaar en Leiden.  

Willem van Oranje groeide op samen met Filips en zou kunnen beschouwen als vrienden...

...Totdat Filips II en Willem tegenover elkaar komen te staan als het gaat om godsdienst...

De Nederlanden raken verdeeld (1)

• 1579 Unie van Utrecht: Noordelijke gewesten  steunen elkaar in strijd tegen Spanjaarden.  
  
  
• 1581 zetten de Noordelijke Gewesten Filips II af als koning: "Als een vorst zijn plichten niet nakomt, maar, zijn onderdanen probeert te onderdrukken als slaven, dan is hij geen vorst, maar een tiran. Dan mogen we  hem afzweren en een andere leider kiezen".

De Nederlanden raken verdeeld (2)

• Zuidelijke Gewesten bleven trouw aan Spaanse koning. 
  
  
• Protestanten uit het zuiden vluchtten naar het noorden en katholieken uit het noorden vluchtten naar het zuiden. 
  
  
• Spanje behaald overwinningen en in 1585 valt Antwerpen.
  
  
• Een duidelijke tweedeling. 

Moord op Willem van Oranje

• Nadat uitgerekend Willem van Oranje de leider van de Opstand is geworden, laat Filips II Willem 'vogelvrij' verklaren. 
• Iedereen staat het vrij om Willem van Oranje te vermoorden. 
• In 1584 schiet Balthasar  Gerards Willem dood in Delft. 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen waarom Willem van Oranje en de watergeuzen belangrijk waren voor het begin van de Opstand. 
• Je kunt uitleggen op welke manier de bewoners van de Nederlanden zich tegen de Spanjaarden verzetten. 
• Je kunt uitleggen hoe de Nederlanden uiteenvielen in de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden.