Wat is de mens?

• LEF
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat is de mens?

 René Descartes

Van de middeleeuwen naar Descartes.

In de middeleeuwen moesten mensen zich een-

voudig aan de bestaande 'natuurlijke orde' over- 

geven zonder dat ze daar veel invloed op had-

den. Mensen zijn geketend aan de aardse werkelijkheid en daarmee ook het eigen lichaam. God en het bovennatuurlijke stonden hierbij centraal. Hier ligt immers het doel van ieder mens. Niet in dit aardse, materiële.  Dit verandert als er uitvindingen worden gedaan als het kompas -> ontdekkingsreizen. De klok -> horloge en een telescoop -> heliocentrisch wereldbeeld -> de mens!

De mens centraal

De mens wordt langzaam, samen met de wetenschap, steeds 

belangrijker. Hiermee verandert ook het mensbeeld. Descartes 

zegt zelfs: 'het enige wat ik zeker kan weten is dat ik twijfel'. 

'Ik denk, dus ik ben' (latijn: cogito ergo sum). Voor hem staan 

lichaam en geest los van elkaar. De geest is er nog steeds voor 

het hogere. Hij zegt ook dat alleen mensen dit bezitten. Dieren 

niet. Vergelijk maar eens een varken met een emmer water. 

De mens herontdekt. De mens wordt zo eigenlijk 'opnieuw geboren'. En daarom ook wedergeboorte (renaissance). 

Immanuel Kant

Alleen wat we zien geloven wij, zegt niet alleen de wetenschap steeds meer in deze tijd, maar Aristoteles zei het al. Kant zegt: durf te weten. Hij stelt dat de mens de ding an sich nooit helemaal kan kennen, door hoe wij de wereld zien. 

De mens moet zich mede daarom losmaken uit zijn eigen onmondigheid en stevig het heft in handen nemen. Daarom stelt hij vier vragen die op de dag van vandaag erg belangrijk zijn gebleken in de filosofie

Immanuel Kant

'Verlichting is het bevrijden van de mens uit zijn onmondigheid, waaraan hij zelf schuld heeft. Onmondigheid is het onvermogen van het eigen verstand gebruik te maken zonder andermans leiding. Deze onmondigheid is eigen schuld wanneer de oorzaak ervan niet schuilt in een gebrek aan verstand, maar in een gebrek aan vastbeslotenheid en moed om er zonder leiding van een ander gebruik van te maken. 

"Durf te weten! Heb de moed je eigen verstand te gebruiken!" luidt derhalve de lijfspreuk van de Verlichting'.

De 4 vragen van Kant

1. Wat kan ik weten?

2. Wat moet ik doen?

3. Wat mag ik hopen?

4. Wat is de mens?

Hobbes vs. Rousseau

Is de mens een..?

Vredelievend wezen die vanuit zichzelf die in volle vrijheid, maar wel beschermd op moet groeien, het liefst niet in al te grote gemeenschappen.

De mens is van nature goed en vreedzaam. Doordat mensen dicht opeen  leefden (maatschappij) werden ze gedwongen tot samenwerking. Daar ontstond uitbuiting en vierde na verloop van tijd egoïsme hoogtij. Dit gedrag namen anderen over. Zo werden 'maatschappelijke mensen' feitelijk egoïsten door toedoen van hun eigen omgeving.

Gedicht: Jantje zag eens pruimen hangen.

Of is de mens een..?

Kwaadaardig wezen: een grenzeloze egoïst die alles voor zichzelf wil houden en over anderen de baas wil spelen. Die alleen kan leven in een geordende maatschappij waar je mensen die de wet overtreden keihard straft.

De mens is voor de mens een wolf (homo homini lupus). Vraatzuchtig, agressief dat is wat de mens is voor de ander. Mensen staan elkaar naar het leven omdat wij van nature grenzeloze egoïsten zijn die erop uit zijn alleen voor onszelf zoveel mogelijk macht te veroveren. Alleen omdat we weten dat dit niet kan sluiten wij een 'sociaal contract' waarin wij een overheid erkennen. Deze moet ons dan wel beschermen tegen alle andere wolven.

Vragen bij Rousseau/Hobbes

* Is de mens het een of het ander?

* Kunnen we ook beide tegelijk zijn?

* Hoe komt het idee in de wereld dat er een verschil is tussen goed en slecht?

* Kun je ook voorbeelden bedenken waarin dit niet  zo is?

* Is de mens van nature beide of beide niet?

Pisoner's dilemma

egoïsme 

altruïsme   

Een handeling die vanuit jouzelf gericht is op jouzelf. Jouw eigenbelang en waarbij de mening van anderen worden genegeerd.

Een handeling die vanuit jouzelf gericht is op het bevorderen van het belang van anderen en waarbij het eigenbelang wordt genegeerd.

Pisoner's dilemma

Stel je voor: Er zijn twee verdachten van een misdrijf. Ze zitten in aparte cellen in de gevangenis. De officier van justitie gaat bij hun langs en doet beiden een voorstel: 'Als je ontkent en de ander ontkent ook, hebben wij toch genoeg bewijsmateriaal om jullie allebei 1 jaar gevangenisstraf te geven. Maar als je bekent en getuigt tegen de ander, ga je zelf vrijuit. De ander krijgt dan 10 jaar.'

Pisoner's dilemma

Maar het omgekeerde gebeurt als hij/zij ontkent, terwijl de ander bekent en tegen jou getuigt. Dan krijg jij 10 jaar en gaat hij/zij vrijuit.

Ten slotte: als jullie allebei bekennen krijgen jullie negen jaar.'

Wat zou jij doen? Waarom?

Pisoner's dilemma

	Ontkennen	Bekennen
Ontkennen	(1, 1)	(10, 0)
Bekennen	(0, 10)	(9, 9)

Prisoner's dilemma

Wat zou jij doen als het niet om gevangenisstraf ging maar om snoep?!

Hoeveel snoepjes krijg jij?

	Ontkennen	Bekennen
Ontkennen	(1, 1)	(0, 2)
Bekennen	(2, 0)	(-1, -1)

Vragen bij prisoner's dilemma

* Gebeurt dit in het dagelijks leven ook?

* Zijn mensen betrouwbaar?

* Ben jij betrouwbaar?

* Wanneer wel/wanneer niet?

* Zijn mensen zijn van nature leugenaars?

* Vertellen mensen meestal de waarheid?