Bronnen: feit en fictie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

dinsdag 21 juni 2022

#WorldWideKnitInPublicDay

Bronnen: feit en fictie

Even ons geheugen opfrissen:
Hoe kan het dat veel Russen achter de oorlog in Oekraïne staan?

Nieuws zou ... moeten zijn

• Waar
• Onafhankelijk/neutraal
• Eenduidig
• Gecheckt ("hoor en wederhoor")

Wat is dan het probleem?

• Er is een overvloed aan bronnen.
• Niet alles is makkelijk te checken.
• Nieuws is gekleurd.
• Er ligt tijdsdruk op journalisten.
• Iedereen kan tegenwoordig nieuws verspreiden.
• Technologische ontwikkelingen: deep fakes, logaritmen, trolls, etc.

nos.nl

Hoe informeer jij jezelf over het nieuws?
(kies de methode die je het vaakst gebruikt)

Niet

Via social media (TikTok, Facebook, Instagram)

Ik lees een krant

Ik kijk het (jeugd-)journaal

Ik praat er met mijn ouders over

Ik praat er met mijn vrienden over

Ik kijk naar online nieuwssites (nos.nl, nu.nl)

Ben jij je bewust van de voor- en nadelen van jouw manier van nieuws verkrijgen?

ja

nee

Waarom behandelen we dit zo uitgebreid in de les?

• Jullie moeten weten wat er in de wereld gebeurt en weten waar je de juiste informatie vandaan haalt.
• Tevens helpt het produceren van nepnieuws/een betrouwbare tekst met het verbeteren van verschillende vaardigheden. 

Welke bron is het meest betrouwbaar als het gaat om de oorlog in Oekraïne?

De Britse overheid

De Russische staatstelevisie

Twitteraccount van president Zelenski (Oekraïne)

De Volkskrant(Nederland)

www.volkskrant.nl

Dit is een voorbeeld van Russische propaganda: in de Russische media wordt beweerd dat de foto van een gewonde Oekraïense vrouw in scène is gezet.

www.volkskrant.nl

Ook in de door ons als betrouwbaar gelabelde bronnen worden onwaarheden of onwaarschijnlijkheden verspreid.

De Britse overheid beweerde dat het Russische leger mobiele crematoria meenam om hun gesneuvelde soldaten meteen 'weg te werken'. Dit nieuws werd overgenomen door de Telegraph en de BBC, maar het is zeer onwaarschijnlijk.

Het is dus niet zo makkelijk!

En dan hebben we nog niet eens gekeken naar satirische websites, zoals De Speld en Nieuwspaal.

Wat is satire?

Kennen jullie enkele voorbeelden van satire?

Om te bepalen of iets een betrouwbare bron is, let je dus op:

1. autoriteit, populariteit, objectiviteit en bekendheid
2. autoriteit, objectiviteit, positionering en ontwerp
3. autoriteit, actualiteit, ontwerp en objectiviteit
4. autoriteit, bewijsbaarheid, populariteit en aantoonbaarheid

Bij een autoriteit kijk je naar:

1. reputatie, belangen, deskundigheid
2. het aantal volgers

Hoe bepaal je de betrouwbaarheid van een bron?

Schokkend nieuws op TikTok*?

1. Controleer de bron van het materiaal, en bekijk de reacties
   
2. Gebruik tools
3. Zoek hulp van experts
4. Blijf rustig (en achterdochtig)
5. Tot slot: druk niet te snel op de deel-knop

* of ergens anders...

Deze tips komen uit het volgende artikel:

https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/hoe-weet-je-of-het-echt-een-video-is-van-grappende-russische-militairen-boven-oekraine~be8d9c1a/?utm_source=link&utm_medium=app&utm_campaign=shared%20content&utm_content=free

Huiswerkopdracht 1

• Ga naar www.speld.nl
• Kies 2 artikelen uit die je aanspreken.
• Leg uit wat er satirisch aan is.

Huiswerkopdracht 2

• Ga naar www.nieuwspaal.nl
• Kies een katern uit de blauwe balk
• Selecteer een artikel
• Zoek 3 betrouwbare bronnen bij dit onderwerp van andere sites.

Huiswerkopdracht 2 is voor havo 4; de opdracht kan worden aangepast voor andere klassen.