Samentrekking MP

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

De samentrekking

De samentrekking

Een samentrekking wil zeggen dat iets korter wordt opgeschreven.

- op woordniveau

        landbouw en tuinbouw

        land- en tuinbouw

-binnen woordgroepen

        lieve honden en agressieve honden

        lieve en agressieve honden

- in een samengestelde zin

       Hij kwam binnen, hij hing zijn jas op en hij ging zitten.

       Hij kwam binnen, hing zijn jas op en ging zitten.

        

De artiesten kwamen de kleedkamer binnen en de artiesten werden een voor een geschminkt.

De artiesten kwamen de kleedkamer binnen en werden een voor een geschminkt.

Samentrekkingen zijn alleen correct als het weggelaten deel in beide zinnen (delen van de zin)

- dezelfde betekenis,

- dezelfde vorm,

- dezelfde grammaticale functie en

- dezelfde volgorde heeft.

Als dit niet zo is, noemt men het een FOUTIEVE SAMENTREKKING.

Het samengetrokken zinsdeel heeft niet dezelfde betekenis.

De veroordeelde kwam op tijd bij de gevangenis aan en in zijn cel tien kilo. Hij zat te lezen en zijn tijd uit.

Het ene aankomen is het andere niet. 

Zitten en uitzitten verschillen van betekenis.

Het samengetrokken zinsdeel is een persoonsvorm die verschilt in getal.

Gevangenen moeten begeleid worden en deze man ook.

Moeten is een meervoudsvorm, de weggelaten vorm is enkelvoud.

De export werd steeds moeilijker en de kosten hoger.

Het samengetrokken zinsdeel verschilt t.o.v. de persoonsvorm van plaats.

Op schitterende wijze stopte de keeper de eerste strafschop , maar dook bij de tweede naar de verkeerde hoek.

(De inversie is in het eerste deel van de zin correct. 

In het tweede deel kan 'op schitterende wijze' niet vóor 'dook hij' worden gedacht.)

Het samengetrokken zinsdeel heeft niet dezelfde grammaticale functie.  

De verdachte gedraagt zich naar wens en heeft de politie dus vrijgelaten.

De verdachte is in de eerste zin onderwerp, in de tweede lijdend voorwerp.

Die verdachte willen de agenten een goede raad geven, maar luistert niet.

Die verdachte is in de eerste zin meewerkend voorwerp, in de tweede zin onderwerp.

De man wordt agressief en door een agent gewaarschuwd.

Wordt is in de eerste zin koppelwerkwoord in een naamwoordelijk gezegde, in de tweede zin hulpwerkwoord in een werkwoordelijk gezegde.

Samengevat

SAMENTREKKING IS FOUT

1. bij verschil in grammaticale functie;

2. bij verschil in persoonsvorm wat het getal betreft;

3. bij verschil in betekenis;

4. bij verschil in plaats t.o.v. de persoonsvorm.

Werkwijze

- stel vast of je te maken hebt met een nevenschikking;

- zet een streep achter de 1e hoofdzin;

- kijk in de 2e hoofdzin is weggelaten;

- controleer bovenstaande kenmerken of dit mag worden weggelaten;

- indien dit niet mag , verbeter je de tweede hoofdzin.

Wat is weggelaten?
Stel je eens voor dat je in het buitenland woont en dat je geen Nederlandse producten kunt kopen.

1. stel
2. stel je eens voor
3. in het buitenland

Wat kun je weglaten?
Welke producten zou je het meest missen en welke producten zou je proberen aan te schaffen?

1. welke producten
2. zou je
3. welke producten zou je
4. het meest missen

Wat kun je weglaten?
De heimweewinkel voorziet in een behoefte en de Heimweewinkel heeft daar een winstmodel van gemaakt.

1. de heimweewinkel
2. voorziet
3. behoefte

Welke fout is hier gemaakt?
Het boek interesseert hem niet en leest hij daarom niet.
(Het boek interesseert hem niet en daarom leest hij het niet.)

1. Het samengetrokken zinsdeel heeft niet dezelfde grammaticale functie.
2. Het samengetrokken zinsdeel is een persoonsvorm die verschilt in getal.
3. Het samengetrokken zinsdeel heeft niet dezelfde betekenis.
4. Het samengetrokken zinsdeel verschilt t.o.v. de persoonsvorm van plaats.

Welke fout is hier gemaakt?
Maar om 12 uur ging het licht uit en mijn verkering ook.
(Maar om 12 uur ging het licht uit en ging mijn verkering ook uit.)

1. Het samengetrokken zinsdeel heeft niet dezelfde grammaticale functie.
2. Het samengetrokken zinsdeel is een persoonsvorm die verschilt in getal.
3. Het samengetrokken zinsdeel heeft niet dezelfde betekenis.
4. Het samengetrokken zinsdeel verschilt t.o.v. de persoonsvorm van plaats.

Welke fout is hier gemaakt?
De man stond op trouwen en bekend als iemand die van een glaasje hield.

1. Het samengetrokken zinsdeel heeft niet dezelfde grammaticale functie.
2. Het samengetrokken zinsdeel is een persoonsvorm die verschilt in getal.
3. Het samengetrokken zinsdeel heeft niet dezelfde betekenis.
4. Het samengetrokken zinsdeel verschilt t.o.v. de persoonsvorm van plaats.

Welke fout is hier gemaakt?
Al zijn vrienden zijn bevorderd, alleen hij niet.

1. Het samengetrokken zinsdeel heeft niet dezelfde grammaticale functie.
2. Het samengetrokken zinsdeel is een persoonsvorm die verschilt in getal.
3. Het samengetrokken zinsdeel heeft niet dezelfde betekenis.
4. Het samengetrokken zinsdeel verschilt t.o.v. de persoonsvorm van plaats.

Welke fout is hier gemaakt?
Ik ben mijn grote liefde kwijt en best verdrietig.

1. Het samengetrokken zinsdeel heeft niet dezelfde grammaticale functie.
2. Het samengetrokken zinsdeel is een persoonsvorm die verschilt in getal.
3. Het samengetrokken zinsdeel heeft niet dezelfde betekenis.
4. Het samengetrokken zinsdeel verschilt t.o.v. de persoonsvorm van plaats.

H5 §7

Lees de theorie.

Maak de opdrachten.

Opdracht 11-12 

(enkele zinnen staan in de voorbeelden)