Genetische modificatie introductie en tekstles

Les 3: Genetische modificatie bij dieren

DEEL 1

 

       Weet je meer over DNA, genen en

       genetische manipulatie bij planten.

       Heb je kennisgemaakt met 10

       nieuwe woorden.

     Aan het eind van dit deel van de les:

de introductie op de tekst

de introductie

de woordenschat

terugblikken en vooruitkijken

DNA en genen

De een heeft bruine ogen, bij de ander zijn ze blauw. Je kunt met je tong een rolletje maken, of je kunt het juist niet! Dat, en nog heel veel andere eigenschappen, heeft allemaal te maken met je DNA en je genen.

In de volgende dia kun je invullen wat je daar al over weet.

de introductie

de woordenschat

terugblikken en vooruitkijken

het introductiefilmpje

Vóórdat je in deel 2 van de les de tekst gaat lezen, ga je dit filmpje bekijken.

In het filmpje wordt uitgelegd wat DNA is en wat er gebeurt als dit wordt aangepast.

Klik op de link onder de afbeelding om het filmpje te starten.

klik  hier om de video te bekijken

de introductie

terugblikken en vooruitkijken

de woordenschat

Wat voor informatie wordt bewaard in DNA en genen?

de introductie

de woordenschat

terugblikken en vooruitkijken

Hier is het denk ik handig dat de criteria uit het filmpje ge/benoemd worden!

Genetische manipulatie bij planten is dus heel nuttig om bijvoorbeeld te voorkomen dat de aardappelziekte een probleem wordt! Maar welke nadelen kun je bedenken van genetische manipulatie?

de introductie

de woordenschat

terugblikken en vooruitkijken

woordenschat

de introductie

de woordenschat

terugblikken en vooruitkijken

modificeren

het gen

bestand zijn tegen

resistent

op de markt brengen

In de tekst die je in deel 2 van deze les gaat lezen, leer je 10 nieuwe woorden.

Hier zie je alvast de eerste 5:

Woord: resistent

Betekenis: niet gevoelig voor

Voorbeeldzin: Sommige mensen raken resistent tegen antibiotica, omdat ze die te vaak hebben ingenomen. Het gevolg is dat dit medicijn niet meer helpt.

4

Woord: modificeren

Betekenis: veranderen, aanpassen

Voorbeeldzin: Voedingsmiddelen worden gemodificeerd om ze langer houdbaar te maken.

1

Woord: het gen

Betekenis: het deeltje in de cel dat erfelijke eigenschappen bevat

Voorbeeldzin: De kleur van je ogen, je haar, of je goed kunt sporten, intelligent bent of vrolijk van aard, het zit allemaal in je genen.

2

Woord: bestand zijn tegen

Betekenis: ertegen kunnen

Voorbeeldzin: Als ik een regenpak draag ben ik bestand tegen de regen.

3

Woord: op de markt brengen

Betekenis: voor het eerst gaan verkopen

Voorbeeldzin: Ieder jaar brengen ze nieuwe soorten snoep op de markt.

5

Klik op het nummer bij het woord om de betekenis van het woord en een
voorbeeldzin te laten verschijnen.
Klik op het geluidsfragment om het woord te beluisteren.

de introductie

de woordenschat

terugblikken en vooruitkijken

  de critici

onverantwoord

concurreren

de antibiotica

efficiënt

En hier de tweede helft van de nieuwe woorden:

Woord: efficiënt

Betekenis: met zo min mogelijk moeite zoveel mogelijk bereiken
Voorbeeldzin: Als je veel huiswerk hebt, moet je je tijd efficiënt indelen, anders krijg je niet alles af.

6

Woord: de antibiotica

Betekenis: de medicijnen tegen bacteriën

Voorbeeldzin: Als je een bacteriële infectie hebt, schrijft de dokter vaak antibiotica voor.

7

Woord: de critici

Betekenis: de mensen die kritiek geven (e.v.= de criticus)

Voorbeeldzin: De critici hadden de film als slecht beoordeeld.

8

Woord: onverantwoord

Betekenis: dom en met een groot risico

Voorbeeldzin: Het is onverantwoord om zonder jas de hele middag buiten te spelen als het vriest.

9

Woord: concurreren

Betekenis: proberen iets of iemand te verslaan

Voorbeeldzin: De scholen waren met elkaar aan het concurreren tijdens het schoolvoetbaltoernooi. Ze wilden allebei winnen.

10

Klik ook hier op het nummer bij het woord om de betekenis van het woord en een voorbeeldzin te laten verschijnen.
Klik op het geluidsfragment om het woord te horen.

de introductie

de woordenschat

terugblikken en vooruitkijken

Les 3: Genetische modificatie bij dieren

DEEL 2

 

           Weet je meer over het nieuws.  

           Kun je vertellen wat genetische modificatie is, waarom het       

           wordt toegepast en wat je eigen mening erover is.

          Kun je de 10 nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

     Aan het eind van dit deel van de les:

de tekst

Dieren genetisch modificeren: de toekomst van ons voedsel

het nieuws

de tekst

terugblikken

Eerst even scannen!

Klik op de tekst om hem te vergroten en scan hem even kort door. Wil je weten hoe je dat doet? Klik dan op de button ‘scannend lezen’.

In de volgende dia's gaan we de alinea's een voor een langs.

bron

Bron: www.oneworld.nl/duurzaamheid d.d. 24-12-2015

Gemaakt/bewerkt voor onderwijsdoeleinden door: MW 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat ga je in deze tekst lezen over genetische manipulatie bij dieren, denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de inleiding

Dieren genetisch modificeren: de toekomst van ons voedsel

De gemodificeerde zalm Aqua Advantage uit Amerika wordt dankzij een gen van een andere vis in dezelfde tijd twee keer zo groot. Bovendien heeft de vis nauwelijks meer voer nodig dan de zalm die op de gewone manier gekweekt wordt. Sinds november mag de vis verkocht worden op de Amerikaanse markt. 

modificeren

Betekenis: veranderen, aanpassen 

het gen

Betekenis: het deeltje in de cel dat erfelijke eigenschappen bevat

Klik hier voor de betekenis van de woorden.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Vertel in je eigen woorden wat de voordelen zijn van deze 

genetisch gemodificeerde vis.

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

de eerste alinea

Genetische modificatie?  

Genetische modificatie is het aanpassen van het DNA van een organisme. Hierdoor kunnen bepaalde eigenschappen van een dier of plant veranderd worden. Dit gebeurt nu al bij planten. De genetisch gemodificeerde maïssoort ‘Starlink’ bijvoorbeeld, wordt onder andere in de Verenigde Staten gebruikt als veevoer. Starlink maïs is zó gemodificeerd dat het bestand is tegen bepaalde insecten en onkruiden, waardoor insectenplagen en onkruid makkelijker bestreden kunnen worden. Starlink wordt echter in verband gebracht met gezondheidsproblemen bij mensen. De gevolgen van genetische aanpassingen zijn nog niet altijd duidelijk. Tot op heden zijn er geen wetenschappelijke bewijzen dat genetisch gemodificeerde organismen (gmo’s) schadelijk zouden zijn voor menselijke consumptie. 

bestand zijn tegen

Betekenis: ertegen kunnen 

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat is volgens deze alinea het voordeel van de 

genetisch gemodificeerde maïssoort Starlink?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. hij kan beter tegen de warmte dan andere maïssoorten
2. hij smaakt veel lekkerder dan andere maïssoorten
3. hij kan slechter tegen bepaalde insecten en onkruiden dan andere maïssoorten
4. hij kan beter tegen bepaalde insecten en onkruiden dan andere maïssoorten

Wat is volgens deze alinea een nadeel van deze genetisch gemodificeerde maïssoort?

Tip!

Maak je deze opdracht zelfstandig en weet je het even niet meer precies? Dan kun je altijd een paar dia's terug om de tekst  nog een keer te bekijken.

het nieuws

de tekst

terugblikken

de tweede alinea (1/2)

Koeien, varkens, muggen...

In Amerika wordt ook onderzoek gedaan naar onthoorning van koeien door middel van genetische modificatie. Onthoorning is nodig, omdat de koeien elkaar anders verwonden als ze met veel tegelijk in een wei of stal gehouden worden. Gewone onthoorning is pijnlijk voor het dier en bovendien hebben koeien daarna veel sneller last van ontstekingen. Het resultaat van het onderzoek zijn twee kalfjes waarvan de genen zo zijn aangepast dat ze geen hoorns zullen krijgen. Beide kalfjes hebben een gen van de Angusrunderen, een koeiensoort die van nature geen hoorns heeft. Ook varkens moeten er aan geloven. In Amerika zijn drie varkens resistent gemaakt tegen varkensgriep door drie genen van de dieren aan te passen. De varkentjes worden nu getest op ongewenste afwijkingen en ook wordt onderzocht of ze daadwerkelijk resistent zijn tegen varkensgriep. Deze virusziekte is besmettelijk en bovendien in bepaalde vormen overdraagbaar op de mens. Dit zorgde in 2009 voor veel doden in Mexico.

resistent

Betekenis: niet gevoelig voor

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

de tweede alinea (2/2)

Insecten kunnen eveneens gemodificeerd worden. Het voorbeeld van muggen die geen malaria meer kunnen overdragen is bekend. Andere insecten knagen bijvoorbeeld aan voedselgewassen. Het modificeren van deze insecten zou ervoor kunnen zorgen dat boeren jaarlijks veel minder pesticiden hoeven te gebruiken.

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

Welke van deze beweringen klopt NIET?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. genetische modificatie van koeien kan ervoor zorgen dat ze geen hoorns meer krijgen en elkaar daar niet meer mee kunnen verwonden
2. genetische modificatie kan ervoor zorgen dat muggen de malariaziekte niet meer kunnen overdragen
3. genetische modificatie van varkens kan ervoor zorgen dat ze de varkensgriep sneller krijgen
4. genetische modificatie van varkens kan ervoor zorgen dat ze resistent worden tegen de varkensgriep en deze ziekte ook niet meer op mensen kunnen overdragen

de derde alinea

De voordelen

Hoewel deze dieren nog niet op de markt gebracht zijn, zouden ze in de toekomst voor efficiëntere voedselproductie kunnen zorgen. De belangrijkste voordelen van de genoemde aanpassingen bij dieren zijn lagere productiekosten en hogere opbrengst. De varkens en de zalm worden beide een stuk groter of groeien sneller zonder daar veel meer voedsel voor nodig te hebben. Dierenziektes kunnen zonder inentingen of extreem antibiotica gebruik worden voorkomen. Maar denk ook aan voorselectie van het geslacht van dieren. Er worden jaarlijks duizenden mannelijke kuikens vergast of in de versnipperaar gegooid. Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar kippen die alleen vrouwelijke eitjes leggen. Het doden van de haantjes is dan niet meer nodig. Bij runderen kan juist de tegenovergestelde selectie voordelig zijn: mannelijke runderen maken meer spieren aan en zijn dus geschikter voor vleesproductie dan vrouwtjes.  

op de markt brengen

Betekenis: voor het eerst gaan verkopen

de antibiotica

Betekenis: de medicijnen tegen bacteriën

efficiënt

Betekenis: met zo min mogelijk moeite zoveel mogelijk bereiken

het nieuws

de tekst

terugblikken

In deze alinea wordt gezegd dat de belangrijkste voordelen van genetische modificatie van 

dieren 'lagere productiekosten en hogere opbrengsten' zijn. 

Leg dat uit met de voorbeelden die ook in deze alinea genoemd worden.

het nieuws

de tekst

terugblikken

de laatste alinea

Kritiek

Critici en milieuorganisaties vinden het produceren van genetisch gemodificeerde organismen onverantwoord. Volgens hen is er te weinig onderzoek gedaan naar de gevolgen voor menselijke gezondheid en de biodiversiteit in de natuur. Genetisch gemodificeerde rassen zouden door bepaalde voordelen oorspronkelijke rassen weg kunnen concurreren. 

de critici

Betekenis: de mensen die kritiek geven (ev = de criticus)

onverantwoord

Betekenis: dom en met een groot risico

concurreren

Betekenis: proberen iets of iemand te verslaan

het nieuws

de tekst

terugblikken

Welke kritiek is er op genetische modificatie bij dieren?

Leg uit in je eigen woorden.

het nieuws

de tekst

terugblikken