Spelling - Voltooid Deelwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Wat gaan we vandaag doen?

Het voltooid deelwoord

Doelen

't ex-kofschip of 't sexy fokschaap?

 

 Als de laatste letter van de stam voorkomt in 

't ex-kofschip of in 't sexy fokschaap, dan schrijf je een -t. Zo niet, dan schrijf je een -d. 

              

Regel

Leer de regels uit je hoofd.

Je gebruikt 't ex-kofschip of 't sexy fokschaap als ezelsbruggetje bij de vervoeging van werkwoorden in de:

1. tegenwoordige tijd (tt)
2. verleden tijd (vt)

Werkwoord in de verleden tijd (vt)

Voorbeeld voltooid deelwoord 'werken':

1.  Stam bepalen: werken -> stam is werk

2. De k zit in het 't ex-kofschip / 't sexy fokschaap 

    -> de laatste letter wordt daarom een 't'

3. Plak nu nog 'ge' voor de stam

                      GE + WERK + T = GEWERKT

Wanneer gebruik je een voltooid deelwoord?

Als je wilt vertellen dat iets al gebeurd is, dan gebruik je een voltooid deelwoord. Voltooid betekent dat iets is afgerond.

Voorbeeld:
Het regent → Het is nu aan het regenen.

Het heeft geregend →  De regen is voorbij, het is nu droog.

Hoe ziet een voltooid deelwoord eruit?

• Er staat altijd een ander werkwoord in de zin:           hebben, zijn of worden. 
• Dit zijn de hulpwerkwoorden. 
• Ze beginnen bijna altijd met ge-.
• Voorbeelden:                                                                         ik ben gevlucht, ze hebben me gezocht, ik werd gevonden

Wat is het voltooid deelwoord in de volgende zin?

Mijn moeder moest naar het ziekenhuis rijden toen mijn vader in zijn vinger had gezaagd.

1. rijden
2. gezaagd
3. moest
4. had

Wat is het voltooid deelwoord in de volgende zin?

Ik heb sperziebonen gekocht, want ik wist niet zeker of je spinazie lust.

1. lust
2. heb
3. wist
4. gekocht

Noteer het voltooid deelwoord uit de zin:

Afgelopen zaterdag hebben we de achtste verjaardag van 

mijn neefje Noah gevierd. 

Let op!

Soms begint een werkwoord al met be-, ver-, ont-, of her-. Deze krijgt dan géén ge- aan het begin van het voltooid deelwoord.

Voorbeelden: betaald, verteld, ontvoerd, hersteld.

Noteer het voltooid deelwoord uit de zin:

'We wilden naar het theater maar de kaartjes waren te duur dus toen hebben we maar een museum bezocht.'

Wat is het voltooid deelwoord in de volgende zin?
De buurman heeft zijn salaris niet op tijd ontvangen en nu moet hij verhuizen omdat hij de huur niet kan betalen.

1. heeft
2. betalen
3. ontvangen
4. verhuizen

De uitgang bepalen

- gezaagd

- bezocht
- ontvangen

Hoe weet je op welke letters een voltooid deelwoord eindigt?

Weet je het nog?

• Zwakke werkwoorden blijven in een andere tijd hetzelfde     klinken. 
• Sterke werkwoorden hebben de kracht om in de verleden   tijd van klank te veranderen. 

De uitgang bepalen

• Een voltooid deelwoord eindigt meestal op -en bij de   sterke werkwoorden.
• Voorbeelden:                                                                     lopen - liep - gelopen / slapen - sliep - geslapen
• Een voltooid deelwoord eindigt altijd op een -t of -d bij de   zwakke werkwoorden. 
• Voorbeelden:                                                                   koken - kookte - gekookt / tekenen - tekende - getekend

Sterk of zwak werkwoord?

Zwemmen

1. sterk
2. zwak

Verleden tijd = broedde

Het voltooid deelwoord eindigt op:

Zwemmen

1. -d of -t
2. - en

Sterk of zwak werkwoord?

Voetballen

1. sterk
2. zwak

Verleden tijd = Droeg

Het voltooid deelwoord eindigt op:

Voetballen

1. -d of -t
2. - en

-t of -d?

Gebruik de verlengproef:
Maakt het voltooid deelwoord langer met -e. Je hoort dan of je een -t of een -d moet schrijven.

Regel

Leer de regels uit je hoofd.

Voorbeeld

Hij heeft zijn geld eerlijk ... verdient of verdiend?

Langer maken met -e: verdiende

Je hoort een -d, dus je schrijft VERDIEND

Verleng het voltooid deelwoord:

Leren

1. Geleerte
2. Geleerde

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang:

Leren

Verleng het voltooid deelwoord:

Staken

1. Gestaakte
2. Gestaakde

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang:

Staken

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang:

Strooien

Verleng het voltooid deelwoord:

Strooien

1. Gestrooite
2. Gestrooide

Nu helemaal zelf!

Nu helemaal zelf!

• Je maakt de opdrachten op het werkblad.
• Basis maakt 1, 2 en 4  en kader/mavo alle 4 de opdrachten. 
• Op het werkblad staan de regels nog een keer uitgelegd.
• De eerste 7 minuten werk je zelfstandig. 
• Daarna mag je overleggen met je buurman/buurvrouw. 
• Na 10 minuten gaan we de opdrachten samen nakijken.