4M P1 Les Compositie Beeldaspect Vormgeving

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

Aspecten van de Voorstelling

Wat stelt het voor?
Wat herken ik?
Wat is het thema?  
Wat is het? 
Wat is de inhoud?

4M Theorie

Aspecten van de Voorstelling

Wat stelt het voor?
Wat herken ik?
Wat is het thema?  
Wat is het? 
Wat is de inhoud?

Tijdens de theorieles maak je aantekeningen in het schetsboek. 

Dit schetsboek wordt een verzameling aan begrippen + afbeeldingen + kleine schets oefeningen. 

En zal helpen bij de voorbereiding voor het CPE en CE

Voorbereiding Beeldbeschouwen 

ORDENING & COMPOSITIE

VORMGEVINGSASPECTEN

COMPOSITIE	De ordening/ plaatsing van onderdelen in een kunstwerk heet compositie .
LAYOUT	De ordening van pagina's , tekst en afbeeldingen in bijvoorbeeld een boek .
AANDACHTSPUNT	Het onderdeel in de compositie dat het meeste opvalt .
AANZICHT	De kant van een voorwerp of ruimte waar je tegenaan kijkt.
EVENWICHT/ HARMONIE	Alle onderdelen zijn in evenwicht met elkaar. Het geheel wordt als rustig ervaren.
RITME	Regelmatige herhaling van vormen, kleuren of geluiden.

Layout

De ordening/opstelling van pagina's, tekst en afbeeldingen in bijvoorbeeld een boek

Aandachtspunt

Het onderdeel in de compositie dat het meeste opvalt. Je aandacht wordt hier naartoe getrokken.

Aanzicht

De kant van een voorwerp of ruimte waar je tegenaan kijkt.

Voorbeelden van aanzichten:

•  Zij- aanzicht
• Voor- aanzicht
• Achter- aanzicht
• Boven- aanzicht
• Onder- aanzicht

Evenwicht/ harmonie

Alle onderdelen zijn in evenwicht met elkaar.

Het geheel wordt als rustig ervaren. 

Ritme

Regelmatige herhaling van vormen, kleuren of geluiden.

Verschillende soorten composities

1. Centrale compositie

2. Over-all compositie

3. Diagonale compositie

4. Driehoekscompositie

5. Horizontale compositie

6. Verticale compositie

7. Symmetrische compositie

8. Asymmetrische compositie

9. Dynamische compositie

10. Statische compositie

COMPOSITIEVORMEN
centrale compositie	het belangrijkste van de voorstelling bevind zich in het midden van het beeld
over-all compositie	overal in het beeld gebeurt iets en is even belangrijk.
diagonale compositie	een ordening die schuin van de ene hoek naar de andere hoek loopt.
driekhoekscompositie	je kan een denkbeeldige driekhoek tekenen om het onderwerp.
symmetrische compositie	het beeld is links en rechts gespiegeld (of bijna gespiegeld)
asymmetrische compositie	het beeld valt niet te spiegelen, linker en rechterkant geven een verschillend beeld.
dynamische compositie	door veel ronde en gebogen lijnen ontstaat er veel beweging.
statische compositie	een compositie met symmetrie en een herhaling van horizontale of verticale lijnen. geeft een statische/rustige indruk.

statische compositie      driehoekscompositie.    overall compositie.     centrale compositie.     diagonale compositie. 

RUIMTE

VORMGEVINGSASPECTEN

RUIMTE
ruimtesuggestie - dieptesuggestie 2D	de manier om op een plat vlak toch ruimte te suggereren. De voorstelling lijkt ruimtelijk (3d), maar is plat (2d)
ruimte innemend	3D: objecten nemen ruimte in. een groot object neemt meer ruimte in dan een klein object.
vrijstaand	3D: je kan om het kunstwerk heen lopen.
ruimte omvattend	3D: Deze vormen omhullen een andere vorm. Denk aan een melkpak. Het pak is de ruimte omvattende vorm. De melk is het object.

ruimte innemend 3D objecten nemen letterlijk ruimte in. Een groot object meer dan een klein object. 

ruimte omvattend een vorm die een andere vorm omvat. 

RUIMTESUGGESTIE
lijnperspectief (een-punts-perspectief, twee-punts-perspectief)	meetkundige manier voor het weergeven van ruimte. Waarbij er een duidelijke horizon, verdwijnpunt en vluchtlijnen te zien zijn. Het hele beeld loopt naar 1 of 2 verschillende verdwijnpunten.
kleur perspectief	warme kleuren komen meer naar voren, koude kleuren blijven op de achtergrond. Hierdoor ontstaat er het idee van ruimte.
atmosferisch perspectief	kleuren op de voorgrond zijn intens en donker. richting de achtergrond vervagen de kleuren, wordt het lichter en grijziger.
kikvors perspectief	alsof je door de ogen van een kikker de wereld bekijkt. het standpunt is laag. je kijkt tegen dingen op.
vogelvlucht perspectief	alsof je door de ogen van een vogel de wereld bekijkt. Het standpunt is hoog. je kijkt bovenop dingen.
overlapping	door objecten over elkaar heen te plaatsen, lijkt het een verder weg te staan dan de ander.
doorkijkje	Het lijkt alsof je door een soort kijkdoos gaatje een voorstelling ziet.
repoussoir	een donker object op de voorgrond duwt de lichte vormen naar achteren
trompe-l'oeil effect	een illusie van een open ruimte in een muur of plafond.
voor- en achtergrond	Objecten op de voorgrond zijn groter dan objecten op de achtergrond.
afsnijding	een deel van de voorstelling wordt afgesneden door de rand van het werk

Kikvors perspectief

De kunstenaar heeft een laag standpunt en kijkt tegen een object op.

vogelvlucht perspectief. 

De kunstenaar heeft een hoog standpunt en kijkt op een object neer. De horizon en het verdwijnpunt bevinden zich hoog in het kunstwerk.

lijnperspectief / een-puntsperspectief 
Lijnen die de diepte in gaan lijken bij elkaar te komen in 1 verdwijnpunt op de horizon.

twee punts perspectief. 

Lijnen die de diepte in gaan lijken bij elkaar te komen in 2 verdwijnpunten op de horizon. 

afsnijding
de voorstelling lijkt buiten de rand verder te gaan.

overlapping  een voorwerp bevindt zich VOOR een ander voorwerp. Je weet daardoor dat het voorwerp dat overlapt wordt verder naar achter staat 

groot - klein
de voorwerpen op de voorgrond zijn groot. 

de voorwerpen op de achtergrond zijn klein. 

doorkijkje je kijkt als toeschouwer door bijv. 

een raam of deur naar binnen/buiten.

De voorstelling wordt hierdoor deels overlapt.     

asmosferisch perspectief de kleuren vervagen, op de voorgrond zijn de kleuren intens, maar worden richting de achtergrond lichter/grijzer. 

kleur perspectief  warme kleuren komen meer naar voren dan koude kleuren. Koude kleuren lijken warme kleuren naar de voorgrond te duwen.    

repoussoir een grote donkere vorm op de voorgrond duwt de rest naar achteren. Door deze vorm wordt je oog de voorstelling ingetrokken. 

trompe-l'oeil  "de bedrieging van het oog" de illusie van ruimte in een muur of plafond. In de afbeelding hierboven lijkt het alsof je naar buiten kan kijken.    

KLEUR

VORMGEVINGSASPECTEN

kleursoort	hoe we de kleuren benoemen; rood, blauw, bruin, etc.
kleurhelderheid	de helderheid gaat over hoe licht of donker een kleur lijkt.
kleurzuiverheid	in zuivere kleuren zitten zo min mogelijk sporen van andere kleuren en zijn fel van kleur.
onverzadigde kleuren	deze kleuren zijn afgezwakt en gemengd met andere kleuren. hierdoor worden ze lichter of donker worden.
kleurgebruik	kleuren worden op verschillende manieren ingezet om een bepaald effect te bereiken .

VORMGEVINGSASPECTEN

kleurencirkel	een rangschikking van de kleuren in een cirkel.
primaire kleuren	de basiskleuren: geel , rood , blauw . met deze kleuren zijn alle andere zuivere kleuren te mengen.
secundaire kleuren	de zuivere kleuren die ontstaan door twee primaire kleuren te mengen: oranje , paars , groen .
tertiare kleuren	onverzadigde mengkleuren van of; 3 primaire kleuren, of een kleur gemengd met zwart.
kleurfamilie	kleuren die bij elkaar horen omdat ze min of meer het zelfde effect hebben. Er zijn 5 families: felle kleuren, pastel kleuren, donkere - aardse kleuren, koele kleuren en de warme kleuren

primaire kleuren 

secundaire  kleuren 

tertiaire kleuren

tertiaire kleuren

kleurfamilie 
(fel, pastel, donker, warm, koud)

tertiaire kleuren

VORMGEVINGSASPECTEN

kleurcontrasten	kleuren kunnen elkaar versterken of elkaar verzwakken. Dit versterken of verzwakken noem je een contrast.
complementair contrast	De kleuren tegenover elkaar op de kleurencirkel versterken elkaar. Door ze naast elkaar te gebruiken lijken ze nog feller.
warm-koud contrast	de tegenstelling tussen een warme en een koude kleur.
licht-donker contrast	een contrast in helderheid van de kleuren
kleur-kleur contrast	twee verschillende kleuren naast elkaar. Zonder elkaars mengkleuren er tussen.
kwantiteitscontrast	een tegenstelling tussen hoeveelheid van de ene en de andere kleur.

Kleurcontrasten

Een kleurcontrast is een effect dat ontstaat door een combinatie van kleuren of tinten. Kleurcontasten kunnen gebruikt worden bij dieptewerking.

Kleur-tegen-kleurcontrast

Complementaircontrast

Licht-donkercontrast

Warm-koudcontrast

Kwaliteitscontrast

Kwantiteitscontrast

Kleur tegen kleurcontrast

Dit contrast is het sterkst wanneer je de primaire kleuren tegen elkaar zet. Maar het werkt ook goed met andere zuivere kleuren.

Geeft omtreklijnen geeft het sterkste effect.

Complementair contrast

Deze kleuren versterken elkaar, ze staan recht tegenover elkaar in de kleurencirkel.

Dit zijn: 

paars tegen geel, 

rood tegen groen,

blauw tegen oranje.

Licht-donkercontrast

• Dit is het verschil tussen lichte en donkere kleuren. 
  
• Wit - zwart geeft het grootste contrast. 
  
• Je maakt kleuren donkerder (verdonkeren) door te mengen met zwart. Of lichter (verhelderen) door te mengen met wit.
  

Warme en koude kleuren

Warme kleuren: 

• Zijn warm en gezellig.
  
• Lijken dichterbij.
  
• Vormen een contrast met koude kleuren. 

Koude kleuren:

• Zijn koel en rustig. 
  
• Lijken verder weg.
  
• Vormen een contrast met warme kleuren. 
  

Koud–warmcontrast

Een warme kleur naast een koude kleur geeft een koud-warmcontrast.

Kwaliteitscontrast

Kleuren uit dezelde kleurenfamilie gebruiken en deze uitsluitend verhelderen (mengen met wit), verdonkeren (mengen met zwart) of vergrijzen (mengen met grijs).

Kwantiteitscontrast

Kleuren gebruiken in zeer verschillende hoeveelheden. Veel van de één en weinig van de ander. 

VORMGEVINGSASPECTEN

KLEURGEBRUIK
symbolisch kleurgebruik	de kleur staat symbool voor een begrip. bijv. rood = liefde , goud = rijkdom, groen = leven etc.
realistisch kleurgebruik	de kunstenaar mengt de kleuren zo realistisch mogelijk.
impressionistisch kleurgebruik	feller dan realistische kleuren met snelle 'toets' (penseelstreek)
expressief kleurgebruik	bij expressief kleurgebruik gaat het over de emotionele betekenis van de kleuren.
monochroom/ polychroom kleurgebruik	monochroom betekent "in 1 kleur" polychroom = meerkleurig.
egaal kleurgebruik	de kleur is overal even verzadigd. je ziet geen kleurovergangen.

Expressief kleurgebruik

Bij expressief kleurgebruik worden kleuren gebruikt om gevoelens en emoties die een voorstelling bij de schilder opriep weer te geven. 

Symbolisch kleurgebruik

Kleurgebruik om de funtie

van iets uit te leggen.

Bijvoorbeeld personen.

Realistisch

Impressionistisch

• natuurgetrouwe kleuren

• wilde penseelstreken
• licht en kleur
  
• schetsachtig, grove toets.