5.2 Spanningen en einde van de Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

De Koude Oorlog

SPANNINGEN EN EINDE VAN DE KOUDE OORLOG

Lesdoel

Aan het eind van deze les:

- weet ik wat de hoogtepunten van de Koude Oorlog waren

- wat het verschil is tussen de Hongaarse Opstand en de Praagse Lente

- Wat de oorzaken en gevolgen zijn van de Cubacrisis. 

Hoogtepunten Koude Oorlog

- 1956: De Hongaarse Opstand (Choesjtsjov)

- 1961: Bouw van Berlijnse Muur

- 1962: De Cubacrisis

- 1968: De Praagse Lente (Breznjev)

- 1979: Rode leger valt Afghanistan binnen 

Angst voor WO III

- In 1949 kreeg SU eerste atoombom

- Europa hield serieus rekening met Russische invasie

- In 1950 valt Noord-Korea met hulp v. Stalin Zuid-Korea binnen 

- West-Europa volgend doelwit?

-Nederlandse communisten werden gezien als nieuwe landverraders en zochten al onderduikadressen voor WO III.

- In 1953 overlijdt Stalin, in Korea wapenstilstand.

Stalin

(1924-1953)

Chroesjtsjov

(1953-1964)

Nikita Chroesjtsjov

- Destalinisatie: einde aan ergste onderdrukking en miljoenen vrijgelaten uit strafkampen. Minder angst onder de bevolking.

- Nog wel communistische dictatuur en wapenwedloop ging door (als afschrikking van de vijand). 

- in 1955 hadden SU en VS bommen 1000x zo krachtig dan de bommen van  Hiroshima en Nagasaki. 

- In 1961 test van Tsar bomba (grootste bom ooit)  in Nova Zembla: 

Hongaarse Opstand 1956

Praagse Lente 1968

oktober-November (18 dagen)

SLIDE

Hongaarse opstand 1956

Hongaarse opstand (1956)

- In Stalintijd 150.000 Hongaren opgesloten in kampen, na zijn dood werden ze vrijgelaten

- Minder strenge communistische leiders aan de macht

-  Jongeren en studenten durven te protesteren in hoofdstad Boedapest voor meer vrijheid 

Hongaarse opstand (1956)

Communistische leider Imre Nagy geeft toe:

• Belooft verkiezingen met meer partijen
  
• Sovjettroepen moeten vertrekken.
  
• Hongarije zal Warschau Pact verlaten.
  

Dit gaat Chroesjtsjov te ver:

• Sovjet-tanks rijden Boedapest binnen 
• leger slaat Hongaarse Opstand neer.
• 3000 Hongaren dood bij straatgevechten.
  
• Nagy en vele anderen geëxecuteerd.
  

www.npostart.nl

De Praagse Lente

1968

Praagse Lente (jan-aug 1968)

• Tsjechoslowakije is één van de Oost-Europese satellietstaten. 
• In 1968 komen Tsjechoslowaken in de hoofdstad Praag in opstand tegen de Sovjet-overheersing. 
• De 'Praagse Lente' lijkt even succesvol en vrijheid en democratie lijken een feit.
  
• Leider Alexander Dubček schaft de censuur af, mensen mogen protesteren en naar het buitenland reizen.
  

Einde Praagse Lente 

• Andere oostblokleiders waren bang dat het verlangen naar vrijheid zou overslaan naar hun landen,
• In mei viel SU met andere warschaupact-landen Tsjecho-Slowakije binnen (leger van 500.000 militairen)
• Volk bood geen verzet, want waren toch kansloos
• Dubček werd afgezet en werd boswachter. Geen executies.
• Net als in Hongarije: totalitaire dictatuur werd hersteld. 

Vragen over de Hongaarse opstand en de Praagse lente

- wat zijn 2 overeenkomsten?

- Wat zijn 2 verschillen?

Wanneer vond de Hongaarse opstand plaats ?

1. 1954
2. 1955
3. 1956
4. 1957

Wie leidde de Hongaarse opstand?

1. Jan Palach
2. Alexander Dubçek
3. Janos Kadar
4. Imre Nagy

Wat kan gezien worden als een directe aanleiding voor de Hongaarse Opstand?

1. de dood van Stalin in 1953
2. de komst van Russische tanks naar Hongarije
3. het uitbreken van de Suez-crisis
4. De oprichting van de NAVO

De Praagse Lente was in ....

1. 1968
2. 1961
3. 1989
4. 1956

De praagse lente begon in Januari maar eindigde in

1. September
2. Oktober
3. Augustus
4. Geen van bovenstaande

Hoe kwam er een einde aan de Praagse lente?

1. door ingrijpen van Chroestjov
2. Vanwege protesten van Kennedy
3. door Alexander Dubcek
4. door ingrijpen van Brezjnev

Wat maakte de Praagse Lente duidelijk?

1. SU was nog steeds oppermachtig en greep in met het leger
2. Hoogtepunt K.O. was geweest geen hard militair ingrijpen meer
3. SU verliest controle over Oost-Europa
4. SU wilde dat er democratie kwam in Oost-Europa

Aan de slag

Lees 5.2 en maak opdr. 1 t/m 5 en 10

De Cubacrisis(1962)

• Oorzaken en gevolgen

De Cubacrisis (1962)

• Communist Fidel Castro had macht gegrepen op Cuba.
  
• Hij werd gesteund door de SU.
  
• Amerikanen ontdekten Russische kernwapens op Cuba.
  
• Kennedy eiste dat deze kernwapens werden weggehaald en gaf bevel om de Sovjetschepen op weg naar Cuba te blokkeren. 
• Chroesjtsjov was woedend en zette kernwapens op scherp

Cuba Crisis (1962)

• dagenlang leek een allesvernietigend kernoorlog dichtbij (hoogtepunt)
• Door overleg Kennedy en Chroetsjov toch niet gebeurd.
• Russische schepen keerden om 
• VS laat Cuba met rust en trekt kernwapens uit Turkije terug.

Na de cubacrisis

- Leiders van VS en SU waren geschrokken

- Zij maakten voor het eerst afspraken over het verminderen van het aantal wapens en kregen een directe verbinding

- Spanningen zijn tussen 1962 en 1975 wat minder groot

- Na 1975 laait de ruzie weer op door uitbreiding van communisme in Angola en Mozambique 

en de inval van SU in Afghanistan 

Twee historische gebeurtenissen waarbij de personen als leiders van hun land betrokken waren, zijn:

Gebruik de bron

1. de val de Berlijnse Muur en de Cubacrisis
2. de blokkade van Berlijn en de bouw van de Berlijnse Muur
3. de bouw van de Berlijnse Muur en de Cubacrisis
4. de Amerikaanse luchtbrug en de bouw van de Berlijnse Muur

De Afghaanse oorlog (1979-1989)

- Afghanistan is een communistisch land en valt het onder SU-invloedssfeer

- Afghanistan wil minder afhankelijk wil worden van de SU en zoekt toenadering tot andere Islamitische landen

- 1979: De Sovjet-Unie stuurt meer dan 600.000 militairen naar Afghanistan om de islamitische verzetsstrijders te verslaan. 

- De verzetsstrijders krijgen op hun beurt steun krijgen van de VS.

- 1989: Terugtrekking SU. Het lukt de Sovjets niet om de rebellen te verslaan. 

Glasnost en Perestrojka

• 1985 Gorbatsjov nieuwe leider SU.
  
• Toestand SU was verslechterd. Gorbi grijpt in:
  
• Glasnost (=openheid): alles moest eerlijk besproken worden.
  
• Perestrojka (=hervorming).
  
• Vrijheid van meningsuiting.
  
• Einde kostbare wapenwedloop
• SU bemoeide zich niet meer met satellietstaten.
  

Einde Koude Oorlog (1989)

• Verdragen over vermindering kernwapens met Reagan.
  
• Zonder Sovjetsteun konden Oostbloklanden zich niet meer redden. Het ene na het andere Sovjetregime verdween.
• Hongaren braken IJzeren Gordijngrens met Oostenrijk af.
  
• 9 november 1989: Val van de Berlijnse Muur
  
• Gorbatsjov en Bush verklaarden dat de Koude oorlog was afgelopen.

Wat betekent glasnost?

1. Hervormingen in de economie
2. Openheid om je mening te mogen geven
3. Het inzetten van troepen als het communisme in een land wordt bedreigd
4. Ontspanning

Wat betekent Perestrojka?

1. Vrijheid
2. Hervormingen leger
3. Hervormingen economie
4. Openheid bestuur

Aan de slag

Maak opdr. 7, 8 en 9 (blz. 128-129)