§6.3 - Europese wereldrijken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

§6.3- Europese wereldrijken

Modern imperialisme

Leerdoelen:

Lesdoel: 

Aan het eind van deze les kunnen jullie uitleggen: Hoe en waarom in de 19e eeuw verschillende Europese landen een koloniaalrijk stichten in Afrika en Azië.

Taaldoelen:  

Lezen, begrijpend lezen, leren samenvatten, leren van nieuwe historische begrippen en uitbreiding van de woordenschat.

Historische vaardigheden

Oorzaak en gevolg.

Oorzaak: Waarom of waardoor iets gebeurt

Gevolg: Datgene wat na de oorzaak komt

Het moderne imperialisme hangt samen met de industriële revolutie. 

Kolonialisme?

• Vanaf 15de eeuw: kolonialisme --> veroveringen met een economisch doel
• Kenmerkend: handelsposten op de kusten
• Vanaf 19de eeuw: modern imperialisme

Rond 1700

Rond 1900

Modern imperialisme

Al vanaf het einde van de vijftiende eeuw waren Europese landen bezig met het uitbreiden van hun grondgebied in de wereld. 

• Handel
• Kolonisatie 
• Wereldeconomie 

Koloniale waren: Suiker, koffie, tabak

Imperialisme: Uitbreiding van je macht door nieuwe gebieden te veroveren en andere volkeren te overheersen

Modern imperialisme

In de negentiende eeuw werd het uitbreiden van het grondgebied steeds belangrijker voor Europa en gebeurde dit steeds meer en steeds sneller.

• Grondstoffen (rubber/olie)
• Afzetmarkt vergroten om producten te verkopen
• Groter rijk om belangrijker te zijn in de wereld
• Ideële motieven: missie/zending en 'white man's burden'

Modern-imperialisme: Verovering van Afrika en Azië door Europese landen tussen 1870 en 1914 voor grondstoffen en afzetmarkt producten.

Dus: de motieven voor modern imperialisme

• Economisch:
• 1) Grondstoffen
• 2) Afzetmarkt
• Politiek:
• 3) Machtsvertoon
• Cultureel
• 4) Europese superioriteit

Andere oorzaken van het modern imperialisme:

Wetenschappelijke en organisatorische voorsprong.

Industriële productiemiddelen

Betere wapens (Maxim machinegeweer).

Telegraaf (communicatie over grote afstand)

Spoorwegen/ stoomschepen (Suezkanaal).

Opening Suezkanaal (1869)

• In Brits bezit.
• Verkort de vaarroute naar Nederlands-Indië (je hoeft niet meer om Afrika heen).

Suezkanaal scheelde enorm veel reistijd

Tijd = winst

'The White mans burden' van Rudyard Kipling (1897). 

Draag uw last, o blanke man,

Zend steeds vooruit uw besten.

Stuur uw zoons in ballingschap, om uw gevang'nen vet te mesten. 

Om daar in zwaar harnas te waken. 

Over volk verward en wild,

Duivels, kinds en onderdrukt, Doe het zacht en doe het mild.

Draag u last, o blanke man, Gehoorzaam met geduld. Maskeer de dreiging van terreur, Wees u bewust van schuld. 

Onwetendheid

Barbarij

Bijgeloof

Kannibalisme

(Westerse) beschaving

Engeland

Amerika

Aziatische en Afrikaanse volken/landen

Zuid-Amerikaanse / Latijns-Amerikaanse volken/landen

Toenemende spanningen

De negentiende eeuw zag verschillende ontwikkelingen die bijdroegen aan de spanningen aan het begin van de twintigste eeuw.

• Imperialisme
• Nationalisme
• Militarisme
• Eenwording van Duitsland
• De ontwikkeling van nieuwe wapens

De Conferentie van Berlijn (1884-1885)

Conferentie van Berlijn

De verdeling van Afrika

Een goed voorbeeld van de hebzucht naar gebied en 

macht van de Europeanen.

• Conferentie van Berlijn in 1884-1885. 
• Afrika opgedeeld met de liniaal.

Gevolg:

• Conflicten tussen Afrikaanse stammen.
• Afrika van grondstoffen ontdaan. 

Imperialisme in Afrika

• In de 19e eeuw ontstaat er een race tussen de Europese landen om zoveel mogelijk gebieden
  
  
• Alle grootmachten willen een stukje van Afrika in hun bezit hebben
  
  
• Afrika wordt in een paar jaar tijd volledig verdeeld tussen de Europese landen

Modern imperialisme in Afrika

Imperialisme in Afrika

• In de 19e eeuw ontstaat er een race tussen de Europese landen om zoveel mogelijk gebieden
  
  
• Alle grootmachten willen een stukje van Afrika in hun bezit hebben
  
  
• Afrika wordt in een paar jaar tijd volledig verdeeld tussen de Europese landen

Leopold II

video:

Congo was eigendom van de koning van België

Mister Livingstone I presume

0

Modern imperialisme in Azië

Invloedssferen:  gebieden waar Europese landen de baas over zijn.

Nederland: Nederlands-Indië

Groot-Brittannië: India, Pakistan, Bangladesh, Birma

Frankrijk: Vietnam, Laos, Cambodja

1799: Einde VOC

• Engeland krijgt steeds sterkere vloot

• Minder vraag naar producten van de VOC

• Vierde Nederlands-Engelse oorlog (1780-1784)

• Slecht bestuur en corruptie

VOC

• In 1799 ging de VOC failliet. De bezittingen van de VOC werden van de Nederlandse staat.

1824 Nederlands Indië

De gebieden  worden een Nederlandse kolonie

na de Franse tijd ( Bataafse Republiek  en Napoleon).

De tijd tussen 1816 en 1824 is de kolonie tijdelijk in Engelse handen geweest. 

Java

Molukken

Wingewesten

Atjeh

Nederlands-Indië

• In de tijd van de VOC had Nederland alleen controle over het eiland Java
  
  
• Met de komst van het imperialisme ging Nederland ook de andere eilanden veroveren. Op Noord-Sumatra, leidde dit tot een guerrillaoorlog
  
  
• De Nederlanders noemden hun nieuwe land Nederlands-Indië
  

Nederlands-Indië

• In de tijd van de VOC had Nederland alleen controle over het eiland Java
  
  
• Met de komst van het imperialisme ging Nederland ook de andere eilanden veroveren
  
  
• De Nederlanders noemden hun nieuwe land Nederlands-Indië

46 keer zo groot als Nederland.

Bestuur Nederlands Indië

• Nederland laat het bestaande, inlandse (Javaanse) bestuur intact

• Nederland plaats boven en naast dit inlandse bestuur, een eigen, binnenlands, bestuur met Nederlandse ambtenaren van de NHM (Nederlandsche Handelsmaatschappij)

Gouverneur-Generaal

Gouverneur

Resident

Binnenlands bestuur

Assistent-resident

Regent

Inlands bestuur

Districtshoofd

Onderdistrictshoofd

Dorpshoofd

Hoogste ambtenaar in Nederlands-Indië

Hoofd van een provincie

Controleur

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

Javaanse vorsten

Vandaag, de koloniale erfenis