Les 4A: Klimaat en beweging - de klimaatcrisis

• Woordenschat
• Nederlands
• +1
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

    Klimaat en beweging - de klimaatcrisis

NB:

Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

    Waar denk jij aan bij 'klimaatcrisis'?

Hoe werkt het?

Tekst

Onderzoek

Woordenschat

Leestafel

Boekenclub

Dit leer je nu

Dit weet je al

Doen

Terugkijken

Leerdoel bekijken

Wat gaan we doen?

• De leestafel
• De introductie op het onderwerp
• De tekst
• Het onderzoek
• Presenteren onderzoek
• Woordenschat
• De boekenclub
• Terugblik/afsluiting

• Je kunt een nieuwsartikel vinden dat gaat over het klimaat of de klimaatcrisis​ en dit in de groep bespreken.
• Je kunt vertellen welke tegenstellingen je tegenkomt in de trailer van An Inconvenient Truth II​.
• Je leert tien nieuwe woorden en kunt ze toepassen.
  
• Je kunt in eigen woorden uitleggen wat de klimaatcrisis inhoudt.
  
• Je kunt vertellen hoe de tekst jou aan het denken zet​.
• Je kunt onderzoek doen naar argumenten voor en tegen een stelling​.
• Je kunt vertellen welke argumenten je hebt gevonden om de stelling te verdedigen of te weerleggen.​
• Je kunt aangeven welke woorden van het woordblad je in een debat kunt gebruiken en je kunt zinnen maken met enkele van deze woorden​.
• Je kunt vertellen welk boek je graag zou lezen en waarom​.
• Je kunt uitleggen met wie zou jij willen praten over de klimaatcrisis.
• Je kunt vertellen wat je deze les hebt geleerd, waarover je nog vragen hebt en/of watje thuis gaat vertellen.​

.

.

Wat ga je deze les leren?

Klik hier voor het leerdoel.

Leerdoel: Je kunt een geschikt nieuwsartikel vinden en dit bespreken in de groep.

De leestafel

Zoek en lees een interessant artikel of een artikel dat gaat over het klimaat of de klimaatcrisis om met elkaar te bespreken.

Wat is een geschikt artikel?

Je kunt er je mening

over geven.

Voor iedereen interessant.

Niet te kort, 

maar ook niet te lang.

Je kunt er veel 

vragen over stellen.

Er komen door het

artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

Upload hier een foto

van jouw artikel.

Hoe vertel ik waar mijn artikel over gaat?

Welke zaken zijn nog meer van belang om te vertellen?

Om wie (of wat) gaat het?

Wat is er aan de hand?

Hoe is het in zijn werk gegaan?

Wat zou je hier nog meer over willen weten?

Waarom was dat?

Wanneer was dat?

Waar was dat?

Een gesprek voeren bij de leestafel.

Discussievragen

• Ben jij het daarmee eens?
• Ik vind dat toch vreemd want….
• Nou dat weet ik nog niet zo zeker want…
• Wie heeft er nog een ander argument?
• Is dat wel waar? Weet je dat zeker?
• Wat zegt die…. in het artikel erover? Wat vind je daarvan?

Verdiepingsvragen

• Hoe kan het nou dat…?
• Wat ik niet snap is…?
• Wat zou er gebeuren als…?
• Zou iedereen…?
• Hou zou dat in de toekomst gaan/ in het verleden gegaan zijn?
• Hoe zit dat eigenlijk in andere landen?

Leerdoel?

Leerdoel: Je kunt in eigen woorden vertellen wat de klimaatcrisis inhoudt.

De introductie op de tekst

Kijk de trailer van de film An inconvenient truth deel II.

Welke tegenstellingen kom

je tegen in de trailer?

Hoe zou jij uitleggen wat ‘klimaatcrisis’ is?

De tekst: eerst even scannen! 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

bron

Bron: NOS Nieuws (19/6/2020)

Bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

Leerdoelen?

Leerdoel:

• je kunt voorspellen waar de tekst over gaat.
• je kunt de hoofdzaken uit de tekst halen.
• je weet meer over de klimaatcrisis.
  

Lees de hele zin. Ook de zin ervoor en erna zeggen vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

Wat kun je doen als je een woord niet begrijpt?

Als je de kop en de tussenkopjes leest, waar denk je dat de tekst 

over zal gaan?

Maak de volgende opdrachten bij de tekst:

Lees de kop en de inleiding. 

• Wat verwacht je te gaan lezen?
  

Lees alinea 2 en 3. 

• Bespreek in tweetallen waarom het vreemd is dat de temperatuur juist in Siberië sterk opwarmt.
  

Lees alinea 4.

• Wat vindt de weerman opvallend en waarom?
  

Lees de tekst uit.

• Welke gevolgen zijn er door de hogere temperaturen in Siberië?
  
• Wat denk jij na het lezen van deze tekst?
• Bespreek in tweetallen wat je opviel en waar je over nadacht door de tekst.

De titel en de inleiding

Bosbranden, motten en ontdooiende permafrost door 'Siberische warmte'

Een 'hittegolf' in Siberië: het klinkt tegenstrijdig, maar in de Russische regio in het noordpoolgebied was het in mei warmer dan ooit is gemeten. Volgens wetenschappers van het Europese Copernicus-programma, die onderzoek doen naar de aarde en het klimaat, werd het in sommige delen van Siberië gemiddeld 10 graden warmer dan normaal.

tegenstrijdig

tegenstrijdig - tegengesteld

de regio

de regio - het gebied, de streek

Wat verwacht je verder in de tekst te gaan lezen?

 Alinea 2

In het dorp Chatanga, waar de temperatuur in mei normaal gesproken rond het vriespunt ligt, werd het aan het einde van die maand zelfs 25 graden. Ook juni belooft de boeken in te gaan als warme maand. Op een enkele plek zijn al temperaturen gemeten van 30 graden. Volgens de Copernicus-onderzoekers warmt Siberië sneller op dan de rest van de aarde en zijn grote temperatuurschommelingen er niet ongewoon. Het is er al jaren warmer dan voorheen. Wel is het ongebruikelijk dat de gemiddeld hogere temperaturen nu langer aanhouden, zeggen de wetenschappers. Ook NOS-weerman Peter Kuipers Munneke vindt dat opvallend. Hij spreekt van "de grootste temperatuurafwijking ter wereld die dit voorjaar is gemeten". Of deze afwijking structureel is weten we nog niet, zegt hij. "Maar het is wel frappant dat we nu al een aantal jaar zien dat de sterkste opwarming wereldwijd zich in Siberië lijkt af te spelen, en in mindere mate in Canada en de Verenigde Staten. Dat gebeurt eigenlijk in alle seizoenen: ook afgelopen winter was het warm in het arctisch gebied." De hitte in Siberië hangt mogelijk samen met de straalstroom, legt Kuipers Munneke uit. Dat is een krachtige wind die op tien kilometer hoogte waait. "Siberië is sowieso een van de sterkst opwarmende gebieden ter wereld. De landoppervlakken zijn er heel groot en die warmen sneller op dan zee. Bovendien warmen noordelijke streken in het algemeen sneller op dan gebieden op lagere breedtegraden. Een bepaalde positie van de straalstroom kan die opwarming versterken."

de boeken in gaan

de boeken in gaan - later bekend staan als

structureel

structureel - blijvend

frappant

frappant – opvallend

 Alinea 3

Branden en motten

De gevolgen van de relatief hoge temperaturen in Siberië zijn groot. Er woeden bijvoorbeeld steeds meer bosbranden in het gebied (fig. 1). Boeren steken de bomen vaak zelf aan om stukken grond geschikt te maken voor landbouw, maar door de warmte en

harde wind worden de branden sneller oncontroleerbaar. Ook de Siberische zijdemot vormt een gevaar voor de bossen. Het dier gedijt goed bij hogere temperaturen. Een mottenexpert zei eerder tegen persbureau AFP dat hij nog nooit in zijn carrière nooit zulke snelgroeiende en grote motten had gezien. De larven van de beesten eten de naalden van naaldbomen op.

figuur 1

relatief

relatief – in verhouding tot iets anders

gedijen

gedijen – goed groeien, zich goed voelen bij

de carrière

de carrière - werk dat je in je leven hebt gedaan

Bespreek in tweetallen waarom het vreemd is dat de temperatuur juist in Siberië sterk opwarmt.

 Alinea 4

Ontdooiende permafrost

En dan is er nog de permafrost, de permanent bevroren ondergrond die normaal gesproken een groot deel van Siberië beslaat. Door de warmte ontdooit die. En dat heeft twee belangrijke gevolgen, vertelt weerman Kuipers Munneke. Allereerst kunnen de gebouwen die erop staan gaan verzakken en kunnen er scheuren ontstaan in de pijpleidingen in de grond. Daarnaast gaat het organische materiaal dat in de permafrost ligt opgeslagen rotten als de ondergrond ontdooit. "Je moet het vergelijken met je diepvries thuis, zegt Kuipers Munneke. "Als die uitvalt, begint je eten langzaam te verrotten en daarbij komen soms onaangename geuren vrij. Bij de permafrost gebeurt dat in het groot. Bij dat rottingsproces komen CO2 en (in mindere mate) methaan vrij. "Zo zorgt de dooiende permafrost voor een extra uitstoot van broeikasgassen in de atmosfeer en wordt de opwarming verder versterkt."

permanent

permanent – als iets altijd blijft

organisch

organisch – biologisch, natuurlijk

Wat vindt de weerman opvallend en waarom?

Welke gevolgen zijn er door de hogere temperaturen in Siberië?

• In groepjes van vier ga je op zoek naar argumenten
   bij de stellingen op de volgende slide (zie ook het         onderzoeksblad).
   
• Zoek argumenten vóór en tegen de stelling.
   
• Bespreek goed wie wat gaat opzoeken.
   
• Bespreek steeds wat jullie gevonden hebben en/of
   jullie het goede argumenten vinden om te
   gebruiken in een debat.

Het onderzoek

Leerdoel?

Leerdoel: Je vindt argumenten voor en tegen de stellingen.

Welke stelling lijkt

jouw groepje interessant?

Klimaatverandering is alleen een probleem voor toekomstige generaties

Iedereen moet een bijdrage leveren aan de oplossingen voor het klimaatprobleem

De klimaatcrisis is een verzinsel

Er moet een wereld-klimaatregering komen die het klimaatprobleem oplost

Woordenschat

Bedenk welke woorden van het woordblad je zou kunnen gebruiken tijdens een debat over de stellingen.

Maak met drie woorden vast een mooie zin en schrijf hem op.

Leerdoel?

Leerdoel: Je kunt toelichten welke woorden van deze les je voor het debat kunt gebruiken en je kunt enkele zinnen maken met woorden uit deze les.

De boekenclub

Bekijk de volgende boeken ‘Het hebzuchtgas’
en ‘Palmen op de Noordpool’ en lees de achterflap.

Klik op de afbeelding om hem te vergroten.

Leerdoel?

Leerdoel: Je kunt een boek uitkiezen op basis van de achterflap.

Welk boek zou jij willen lezen?

Afsluiting

Eerst dacht ik . . . over klimaatverandering,

Nu denk ik . . . over klimaatverandering .

Terugblik

Noem drie dingen die je deze les geleerd hebt.

Noem twee dingen
waar je nog wat meer over wil weten.

Wat ga jij thuis vertellen over deze les?