BZL: spellingmix

BZL: spellingmix

P.197

1. Hoofdletters en leestekens

Wanneer schrijven we een hoofdletter?

Wanneer schrijven we een hoofdletter?

• Eerste volledige woord van een zin
• Namen
• Soortnamen
• Titels
• Aardrijkskundige namen
• Volkeren

Wanneer schrijven we een hoofdletter?

• Talen
  
• Hemellichamen
• Feestdagen
• Heilige namen en begrippen
• Historische gebeurtenissen en monumenten

Wanneer gebruiken we geen hoofdletters?

• Cijfer, woordteken of symbool aan begin zin ('s Ochtends...)
• Titels, ambten en functies (ministers, procureur...)
• Eigennaam is een soortnaam geworden (diesel, bic...)
• Dagen, maanden en seizoenen (dinsdag, februari, winter...)
• Windrichtingen (zuidelijk)

Wanneer gebruiken we geen hoofdletters?

• Godsdiensten en afleidingen ervan (boedhisme, christenen...)
• Bevolkingsgroep (niet met plaats verbonden) (zigeuners...)
• Historische periodes en kunststromingen (kubisme...)
• Samenstellingen met feestdagen (kerstmaal...)

Welke leestekens bestaan er?

Leestekens

• Punt. - mededeling
• Vraagteken? - vraag
• Uitroepteken ! - uitroepende zin

Komma

• Pauze/structuur - Neem je tijd, ik wacht wel.
• Tussen twee persoonsvormen - Nadat ik deze regel toelicht, ga ik verder.
• Na aanspreking - Mevrouw, komt u binnen.
• Na tussenwerpsel - Ja, graag!

Komma

• Tussen delen van een opsomming - Ik hou van katten, eten en tv-kijken.
• Voor/na bijstelling - Thomas, een echte gentleman, hield de deur open
• Tussen nevenschikkende zinnen - Ze is altijd aanwezig, nog nooit was ze ziek.
• Na betrekkelijke bijzin - De vraag die door niemand juist beantwoord werd, stond niet op punten.

Dubbele punt (:)

• Voor een verklaring - Je zal bij ons geen tropische planten zien: het klimaat is niet geschikt.
• Voor een eindaanhaling - De man verklaarde: 'De planten groeien.'
• Voor een verklarende opsomming - Voorbeelden van planten zijn: een bananenplant, een yucca- of agaveplant.

Beletselteken (...)

• Onvolledige opsomming
• Twijfel - Wel, euh...
• Onvolledige zin, spanning of verrassingseffect - Je weet maar nooit...
• Afbreken scheldwoorden en taboewoorden - Jij ongelooflijke kl...

Aanhalingstekens ("")

• Beginaanhaling - "Maar wat gebeurde er dan?" vroeg Tanisha.
• Eindaanhaling - Sarah mompelde iets in de zin van: "Dat heb ik je toch al verteld."
• Onderbroken aanhaling - "Je weet toch", probeerde Tanisha nog een keer, "dat ik toen niet in staat was om aandachtig naar je te luisteren".

Gedachtestreepje

• Nadruk - Het gebruik van leestekens - hoe moeilijk het ook is - is belangrijk voor de goede leesbaarheid.
• Onverwachte wending - Gebruik leestekens dus toch maar - of je het nu wilt of niet!

Ben je tot nu toe nog mee met de les?

Ja

Nee

2. Tussenletters

Tussenletters

In sommige samenstellingen plakken de grondwoorden zonder meer aan elkaar.

Maar soms is er wel een tussenklank nodig en schrijf je een tussenletter.

Samenstellingen

Is er een meervoud?

Nee

Tussenletter 'e'

Rijstebrij

Ja

Meervoud op -en

Tussenletter 'en'

Hondenenhok

Meervoud op -en én -s

Geen tussenletter

Vitaminekuur

Tussenletter 's'

Je schrijft een tussenletter wanneer je die hoort.

Bijvoorbeeld: stadswandeling, koksmuts, koksschool...

Uitzonderingen: altijd tussenletter 'e'

Schrijf altijd de tussenletter 'e' als het linkerdeel van de samenstelling:

1. een werkwoord of een bijvoeglijk naamwoord is: knarsetanden, rodekool
2. uniek is: zonnestelsel
3. de betekenis van de hele samenstelling versterkt: apotrots, beresterk
4. deel uitmaakt van een versteende uitdrukking: sikkepit, bakkebaard

Afleidingen

Schrijf de tussenletter 'e' als je de tussenklank 

Wat is de correcte schrijfwijze?