H2 Aan elkaar of los?

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Nederlands 15-12

Wat gaan we doen deze les?

1. Spullen op tafel en telefoons aan weg
2. Huiswerkcontrole
3. Herhalen vdw als bn
4. Uitleg schrijfwijze samenstellingen
   
5. Opdrachten maken

Huiswerkcontrole

basis: opdrachten 1 t/m 5 op blz. 112-115

kader: opdrachten 1 t/m 5 op blz. 108-109

Voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord

Het voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord schrijf je zo kort mogelijk:

1. We hebben de spelers aangemoedigd (vdw).
2. De aangemoedigde (bn) spelers.
3. De bal is gered. 
4. De geredde bal. (hier een extra d, anders klopt de uitspraak niet)

Opdracht (5 minuten)

Schrijf in je schrift de antwoorden:

DOEL

Aan elkaar of los?

- je weet wat samenstellingen zijn

- je kunt tussenletters in samenstellingen goed spellen

- Je weet wanneer je woorden aan elkaar schrijft

Aan elkaar of los?

Sommige woorden schrijf je aan elkaar:

1. Samenstellingen 
   --> voetbal (voet+bal), regenjas (regen+jas)
2. Werkwoorden die beginnen met voorzetsels (na, op, uit...)
   --> ik heb de hond uitgelaten.
3. Woorden met er, daar-, hier- en waar- + een voorzetsel
   --> erin, daarachter, hierbij, waarover.

+

=

fiets + zaal = fietszaal

+

=

zebra + pad = zebrapad

Hoe noem je een woord als
fietszaal en zebrapad?

Samenstellingen

Samenstellingen --> meerdere woorden aan elkaar vastgeplakt. 

Het laatste woord in de samenstelling, is het belangrijkst. 

              Valentijns                     +                   Boeket  = Valentijnsboeket  Boeket speciaal gemaakt om te geven op Valentijnsdag 

Samenstellingen

Waarom zou je woorden soms aan elkaar moeten schrijven?

Zie onderstaande fouten

Schrijfwijze samenstellingen

Sommige woorden kun je makkelijk samenvoegen. Dan hoef je niet te letten op de schrijfwijze: voet + bal = voetbal

Soms moet je letters toevoegen in het midden, omdat de schrijfwijze anders niet klopt. Drie mogelijkheden:

1. -en
2. -e 
3. -s

1. Tussenletter -en

De tussenletters -en schrijf je als:

1. Het eerste woord heeft alleen een meervoud op -en.

Bijvoorbeeld:

krantenbezorger --> krant + bezorger

kippensoep --> kip + soep

rozengeur --> roos + geur 

2. Tussenletter -e

De tussenletter -e schrijf je:

1. Als het eerste woord over iets gaat waar er maar één van is.
   Koninginnedag, zonneschijn
2. Als het eerste woord een versterkende betekenis heeft.
   apetrots, beresterk 
3. Als het eerste woord meervoud op -en én op -s heeft.
   groentesoep, secondewijzer

3. Tussenletter -s-

De tussenletter -s schrijf je:

De tussenletter -s- kun je meestal horen.

Begint het tweede woord ook met een s- of s-klank, vervang dan het tweede woord om de tussenletter -s- te horen.

Bijvoorbeeld:

meningsverschil - varkensstal / varkensvlees

Opdracht (5 minuten)

Schrijf de antwoorden in je schrift:

Klassikale opdracht 

Zelfstandig werken

Maak de volgende opdrachten:

basis: 3,4,6 op blz. 181-182

kader: 1,2,3,4 op blz. 132-133

Dit is huiswerk voor de les van maandag. 

Wat doe je als je niet kunt horen of je tussenletter -s- moet gebruiken?

Waarom schrijf je groentesoep met een alleen een tussenletter -e?

Maak een samenstelling van de woorden:
elektriciteit + centrale

Maak een samenstelling van de woorden:
kwaliteit + controle

Maak een samenstelling van de woorden:
lengte + verschil

Maak een samenstelling van de woorden:
muis + val

Maak een samenstelling van de woorden:
trap + huis

Maak een samenstelling van de woorden:
belasting + dienst

Maak een samenstelling van de woorden:
boodschap + kar

Antwoorden nakijken

1, 3, 4, 5 en 8 op blz. 76-78

Maak een samenstelling van de woorden:
stoel + dans

Maak een samenstelling van de woorden:
buur + ruzie

Maak een samenstelling van de woorden:
leerling + raad

Maak een samenstelling van de woorden:
mes + set