H2 Lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2

Leesvaardigheid

Hoofdzaken en bijzaken

Blz. 38 t/m 43

Hoofd- en bijzaken

De belangrijkste informatie in een tekst 

noemen we hoofdzaken.

Wat niet zo belangrijk is, zijn de bijzaken.

Hoofd- en bijzaken

Hoofdzaken staan in kernzinnen:

- meestal de eerste of laatste zin van een alinea

- soms de tweede zin van een alinea

- lees de inleiding en het slot

Bijzaken: nadere uitleg of voorbeeld.

- bijzaken herken je soms aan signaalwoorden: bijvoorbeeld, neem nou, zo, zoals, onder andere

Het onderwerp

Het onderwerp van een tekst vind je door te letten op: 

• de titel
• de eerste zin of de eerste alinea 
• een afbeelding bij de tekst 
• tussenkopjes en vetgedrukte of onderstreepte woorden in de tekst 

De hoofdgedachte

• De hoofdgedachte is een heel korte samenvatting in één zin. Het is het belangrijkste wat de schrijver wil vertellen. 
• De hoofdgedachte = het onderwerp + dat wat daarover verteld wordt.  
• Om de hoofdgedachte te formuleren moet je dus eerst het onderwerp bepalen. 
• Het onderwerp = waar de tekst over gaat. Dat kun je vaak met één of enkele woorden zeggen.

Dus het onderwerp van een tekst is waar de tekst over gaat en de hoofdgedachte van een tekst is wat de schrijver van die tekst de lezer duidelijk probeert te maken.

Hoe vind je de hoofdgedachte?

• Vraag je af wat de schrijver vertelt over het onderwerp. 
• Zoek in de eerste alinea of in het slot van een tekst. 
  
• De hoofdgedachte hoeft niet letterlijk in de tekst te staan. 
  
• Let op! Twee teksten met hetzelfde onderwerp kunnen heel goed twee verschillende hoofdgedachtes hebben.
• Bedenk wat de tekstsoort en het tekstdoel is, de hoofdgedachte heeft daar mee te maken.

Kernzinnen

• In een kernzin zet een schrijver vaak het belangrijkste van de alinea: de hoofdzaak

• Andere zinnen bevatten bijzaken, minder belangrijke dingen
• Een kernzin is vaak de eerste of de laatste zin van de alinea
• Soms is er geen duidelijke kernzin. Die moet dan zelf gemaakt worden door een zin te maken met het kernwoord

onderwerp	hoofdgedachte
vinden met oriënterend lezen	vinden met nauwkeurig lezen
een woord of paar woorden	een hele zin let op: geen vraagzin!
waar de tekst over gaat	wat de schrijver over het onderwerp wil vertellen
meestal eerste vraag in een toets	meestal laatste vraag in een toets

Aan de slag

Blz. 38 t/m 43

We maken klassikaal opdracht 2

Huiswerk: Startopdracht en opdracht 4