Les 2 en 3 Voedingsstoffen en spijsverteringsorganen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

ANFY LES 2+3 : Spijsvertering

Nodig:

Koffie/thee + koekjes

www.LessonUp.app op groot scherm!

Wat gaan we doen vandaag?

Voedingsstoffen: soorten, opbouw en functie

Organen spijsverteringsstelsel

Spijsvertering mond- en keelholte, slokdarm en maag

Wat zijn de 3 MACROnutriënten die er op dit etiket staan?

koolhydraten

eiwitten

vetten

Vooral brandstof

Brandstof, basis voor hormonen, oplosmiddel voor vitaminen, isolatiemateriaal

Bouwstof, hulpstoffen, in noodgeval brandstof

koolhydraten

eiwitten

vetten

Monosacchariden zoals glucose

Glycerol en vetzuren

Aminozuren

vezels

mineralen

vitaminen

water

Oplosmiddel, warmtebuffer, transportmiddel

Bouwstoffen en hulpstoffen

Hulpstoffen

Ballast, geven ontlasting volume en consistentie, voeding voor darmbacteriën

Bouw en vertering van koolhydraten, eiwitten en vetten leren? 

Figuur 6.2 en 6.3 uit het boek van Baar et al. maken het heel inzichtelijk!

Hoeveel van nodig per dag?
Adviezen: voedingscentrum.nl

Afhankelijk van leeftijd, geslacht, activiteitenniveau etc

Eiwit: gemiddeld 0,83 gram per kg lichaamsgewicht

Vet: max 40% van je calorie-inname uit vet. 

Vrouw: ongeveer 80g, man ongeveer 100g / dag

Koolhydraten: 40 a 70% je calorie-inname

Schijf van 5  - Voedingscentrum.nl

 Hoe goed kennen jullie het spijsverteringsstelsel?

Sleep de woorden naar de juiste plek.

Slokdarm

Lever

Dikke darm

Galblaas

Maag

Alvleesklier

Dunne darm

Endeldarm

Blinde darm

Wat is spijsvertering?

•  Spijs = voedsel
•  Spijsvertering = voedsel vertering in het lichaam
• Voedingsstoffen afbreken zodat ze kunnen worden opgenomen in het bloed
• Spijsverteringskanaal; Mond, keelholte, slokdarm, maag, dunne darm en dikke darm 

Functies spijsvertering

• Voedsel opnemen (via de mond)
  
• Voedsel fijnmaken (kauwen)
  
• Voedsel vervoeren (door spierbewegingen)
  
• Voedsel afbreken en verteren (door verteringssappen en spierbewegingen)
  
• Voedingsstoffen opnemen in het bloed (via wand dunne darm)
  
• Onverteerbare voedselbestanddelen (vezels) afvoeren (via endeldarm en anus)
  

Mond

• Kauwen
• Speeksel (water, enzym amylase)

• Proeven

Keelholte en strottenhoofd

In de keelholte zitten de huig en het strottenklepje.

De huig: sluit de neusholte af als je voedsel inslikt. 

De strottenklep: sluit de luchtpijp af als je slikt

In het strottenhoofd zitten de stembanden.

Slokdarm

• Spieren die samentrekken en ontspannen -> peristaltiek
• Verbinding tussen mond en maag 
• Ongeveer 30 cm lang
• Functie: Vervoer van voedsel van mond naar maag
• Duurt ongeveer 10 seconden
• Sluitspier / klepje tussen slokdarm en maag voorkomt reflux

Maag

• Elastische gespierde zak
• Kan uitzetten en krimpen
• Wand heeft een beschermende slijmlaag
• Bewaren voedsel totdat het naar de darmen kan
• Pylorus (maagportier) geeft beetjes voedsel door richting twaalfvingerige darm

Functies:

• Verder kneden en fijnmaken van voedsel
• Afbreken van eiwitten
• Doden van bacteriën

Maagsap

Maagsap bestaat uit:

• Pepsine: enzym dat eiwitten verteert
• Zoutzuur: bacterie dodend en maakt maaginhoud zuur
• pH maagsap  = 2  
• Lage pH = hoge zuurgraad = sterk zuur
• Intrinsic factor: nodig voor opname vit.  B12 
• Water en slijm: oplosmiddel en verdunning

Wat doet de maag met het voedsel?

1. Tijdelijke opslag
2. Kneden en mengen met maagzuur
3. Vervoeren naar twaalfvingerigedarm

Twaalfvingerige darm

• Bovenste gedeelte van de dunne darm
  
• Even lang als de breedte van 12 vingers (+/- 30 cm)
• Voedsel wordt in kleine beetjes doorgelaten vanuit de maag

Twaalfvingerige darm

• Toevoegen  pancreassap (alvleeskliersap)
  
• Pancreassap neutraliseert maagzuur
• Bevat enzymen die eiwitten, koolhydraten en vetten afbreken

+ gal uit de galblaas, wordt gemaakt in de lever

• Gal verdeelt vet in kleine druppeltjes (emulgeren) zodat het makkelijker kan worden afgebroken

Waarom heet de twaalfvingerige darm zo?

1. Omdat hij twaalf bochten maakt
2. Omdat hij zo lang is als twaalf vingerbreedtes
3. Omdat hij twaalf aftakkingen heeft
4. Omdat hij tien aftakkingen heeft, maar vroeger dachten ze dat het er twaalf waren

Alvleesklier

• Hoort niet bij het spijsverteringskanaal
• Wel bij het spijsverteringsstelsel
• Scheidt alvleeskliersap af naar de 12-vingerige darm om eiwitten, vetten en zetmeel te verteren & neutraliseert zuur van de maag
• Geeft de hormonen insuline en glucagon af aan het bloed. Die regelen bloedsuikerspiegel.

Lever

• Hoort niet bij het spijsverteringskanaal !
  
• Heeft wel een belangrijke rol bij de spijsvertering, dus hoort wel bij het spijsverteringsstelsel
• Functioneert als een chemische fabriek
  
• Neemt voedingsstoffen uit het bloed op, geven stoffen af
  
• Opslagplaats voor energie, vitaminen, vetten, eiwitten en metalen.
  
• Geeft suiker af aan het bloed als het lichaam het nodig heeft
• Zet eiwitten om in bruikbare eiwitten voor afweer van het lichaam en bloedstolling
  
• Maakt giftige stoffen onschadelijk. Zet schadelijke stoffen om in minder schadelijke stoffen. (medicijnen, alcohol, drugs)
  
• Vormt gal. Galvloeistof helpt bij het emulgeren van vetten. Gal wordt in de galblaas opgeslagen en vervolgens afgegeven aan de dunne darm.

Dunne darm

Dunne darm:

• Kan tot wel 5 tot 6 meter lang zijn
  
• Bestaat uit darmvlokken aan de binnenzijde (geplooid slijmvlies)
  
• In elke darmvlok zit een bloedvat (haarvat) deze nemen de voedingsstoffen op
  
• De voedingsstoffen gaan via het bloed van de dunne darm -> poortader -> lever
  
• Produceert darmsap: bevat enzymen voor afbraak koolhydraten en vetten

3 Delen

Twaalfvingerige Darm

Nuchtere Darm

Kronkeldarm

Dikke darm

Dikke darm: colon

• Ongeveer 1,5 meter lang
  
• Bestaat uit blinde darm, dikke darm, endeldarm
  
• Veel bacteriën (Darmflora) -> belangrijk bij afbreekproces schadelijke bacteriën
  
• Laatste voedingsstoffen worden opgenomen
  
• Er wordt veel vocht onttrokken, dus de voedselbrij wordt dikker
  
• Er wordt slijm toegevoegd
  
• Overgebleven voedselbrij wordt naar de endeldarm vervoerd (met aan het einde de anus

Dit deel verbindt de mond met de slokdarm

Hierin wordt voedsel dat via de slokdarm uit de mond komt verder gekneed en fijn gemaakt

Dit deel is vele meters lang

Dit deel vervoert voedsel verder het spijsverteringskanaal in

Water terugwinnen uit de darminhoud

Kauwen, proeven, speeksel

Keelholte

Maag

Dunne darm

Slokdarm

Dikke darm

Mondholte

Wat is de belangrijkste functie van de dunne darm?

1. Afvalstoffen toevoegen
2. Voedingsstoffen opnemen
3. Slechte stoffen opnemen
4. Onttrekken van water

De dunne darm bestaat uit.....

1. Twaalfvingerige darm, dunne darm en endeldarm
2. Twaalfvingerige darm, appendix en endeldarm
3. Twaalfvingerige darm, nuchtere darm en kronkeldarm
4. Twaalfvingerige darm, nuchtere darm en endeldarm

In de dikke darm wordt vooral...

1. Voedingsstoffen uit de darm gehaald.
2. Gal toegevoegd aan de voedselbrij
3. Alles opgeslagen als poep
4. Water uit de voedselbrij gehaald

De latijnse benaming voor dikke darm is...

1. jejunum
2. colon
3. duodenum
4. ileum

Endeldarm en anus

• Verzamelplaats voor ontlasting
  
• Spieren worden in reflex samengetrokken (ontlasting verlaat lichaam via anus)
  
• Anus wordt afgesloten met kringspier
  

Welk nummer is de endeldarm?

1. 13
2. 14
3. 15
4. 16

Wat zijn de belangrijkste functies?

Mond

Slokdarm

Maag

Dunne darm

Dikke darm

Endeldarm

opname van voedingsstoffen

afvoeren van voedingsresten

vervoeren

opname van water en zouten

verteren

kauwen

Welke organen horen wel bij het spijsverteringsstelsel maar niet bij het spijsverteringskanaal?

1. Lever
2. Dikke darm
3. Maag
4. Alvleesklier