4H Overleven in Europa H3.1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Overleven in Europa 4H

Wat ga je meest missen de komende drie weken?

Les

• Start 3.1                                                               50 min
• Afspraken & planning                                   10 min
• Zelf verder werken aan 3.1                        
  

Doel van de les

Je weet wat de geografische kenmerken zijn van Middell.

Je weet waarom het zoutgehalte in M. Zee zo hoog is

Je weet welke natuurlijke plantengroei in M. Zee gebied is

Je weet welke landbouw in M. Zee gebied is

H3. Verder kijken dan de costa's

3.1 Het Middellandse Zeegebied

3.2 Het Middellandse Zeeklimaat

3.3 Antropogene invloeden

Ben je weleens in het Middellandse Zeegebied geweest? Ja/ nee/ welk land?

Wat weet je over het Middellandse Zeegebied?

Kenmerken Middellandse Zeegebied

• Middellandse Zeeklimaat: Droge, hete zomers; milde, vochtige winters
• Onregelmatige kustlijn
• Nauwelijks eb en vloed

• Warmer en zouter in vergelijking met zeeën met zelfde ligging

Atlaskaarten klimaat MZ-gebied

GB55 kaartbladen 116 en 117

Het mediterraanse klimaat wordt gekenmerkt door

1. warme natte zomers
2. warme droge winters
3. warme droge zomers
4. koude droge winters

3.1

1. Ligging

2. Zeestromen

3. Landschap

4. Landbouw

Zeestromen

Oorzaken

• Middellandse Zee lange tijd binnenzee, na stijgen zeepeil liep de straat van Gibraltar onder water.
• Straat van Gibraltar is erg ondiep en smal. Laat weinig water door. 
• Water na 80 jaar geheel ververst.
• Water is warmer -> verdampt meer -> zout blijft achter. 

Temperatuur

Zoutgehalte

Zeestromen

Horizontaal

Oppervlaktestroom: W -> O

Dieptestroom: O -> W

Verticaal:

Kouder, zouter water heeft hogere dichtheid, dus zakt weg.

Voornamelijk daar waar rivieren in de zee uitmonden. 

-> Hoe is dit te verklaren?

De Middellandse zee is zouter dan de Atlantische oceaan

1. juist
2. onjuist

De water van de Middellandse zee is erg zout omdat

1. het water in dit gebied een andere samenstelling heeft
2. het water een hoge temperatuur heeft waardoor er veel verdamping is
3. het water een lage temperatuur heeft waardoor er weinig verdamping is

Hoe dieper

1. hoe kouder het water
2. hoe warmer het water

Vegetatie

Vegetatie

• Aangepast aan extreme omstandigheden (droogte, brand, hoge temperaturen, reliëf, rotsachtige bodems)
  
• Kleine naald- en leerachtige bladeren; tegengaan verdamping
  
• Lange wortels; water uit diepere lagen

-> Voorbeeld: tijm

Vegetatie

3 vegetatie types:

1. Loofbomen:

• lange wortels
  
• Kleine leerachtige bladeren
  
• Behouden blad tijdens droge periode. 
  

Vegetatie

2. Bladverliezende struiken

• bloeien in voorjaar

Vegetatie

3. Maquis

• dicht struikgewas
• Harde altijd groene bladeren
• tussendoor bloeiende planten

-> garrigue: uitgedund 

Hoe heet deze doornachtige begroeiing?

1. Olijfbomen
2. maquis
3. Buxus
4. Brem

De natuurlijk vegetatie bestaat uit:

1. 1. bladverliezende struiken 2. niet bladverliezende vegetatie met lange wortels en kleine bladeren 3. manshoog doornachtig struikgewas (maquis)
2. 1. varens 2. niet bladverliezende vegetatie met lange wortels en kleine bladeren 3. manshoog doornachtig struikgewas (maquis)
3. 1.regenwouden 2. niet bladverliezende vegetatie met lange wortels en kleine bladeren 3. manshoog doornachtig struikgewas (maquis)
4. 1. bladverliezende struiken 2. niet bladverliezende vegetatie met lange wortels en kleine bladeren 3. naaldbomen

Landbouw

Uit welke onderdelen bestaat landbouw?

Mediterrane akkerbouw

• Droge akkerbouw: gehele jaar, laagland

            Cyclus: 1 jaar gebruiken, 1 jaar braak (, 1 jaar extensieve                                     veeteelt bij driejarige cyclus). Nadelen?

• Boom- en struikencultuur: steilere, minder vruchtbare hellingen. 
• Irrigatielandbouw: vlakkere, vruchtbaardere dalen aan de kust, 3 tot 5 oogsten per jaar, arbeids- en kapitaalintensief. 

Een nadeel van irrigatielandbouw is

1. dat je erg afhankelijk bent van het klimaat
2. dat er een groter risico is op het mislukken van oogsten
3. dat het zeer kapitaal- en arbeidsintensief is

Een voordeel van irrigatielandbouw is

1. dat er veel kapitaal voor nodig is
2. dat er weinig kennis voor nodig is
3. dat het weinig ruimte in beslag neemt
4. dat er mee gewassen geteeld kunnen worden en dat er meer oogsten mogelijk zijn

Veeteelt

• Weinig economische betekenis
  
• Extensief
  
• Nomadisch (verdwijnt) of transhumance
  

Welke landbouwvorm is hier zichtbaar?

1. Irrigatielandbouw
2. dry farming
3. boom- en struikencultuur
4. Druiventeelt

Welke vorm van veeteelt vind je vooral in het MZ-gebied

1. Intensief
2. Extensief

3.1

1. Ligging

2. Zeestromen

3. Landschap

4. Landbouw

5. Testen!

Er is sprake van twee stromen in de Middellandse Zee: verticaal en horizontaal. Hoe loopt de horizontale stroom?

1. Oppervlak: oost naar west Diepte: west naar oost
2. Oppervlak: zuid naar noord Diepte: van noord naar zuid
3. Oppervlak: noord naar zuid Diepte: van zuid naar noord
4. Oppervlak: west naar oost Diepte: van oost naar west

De loofbomen in het MZ-gebied hebben kleine, leerachtige bladeren. Waarom?

Waarom vind je vooral extensieve landbouw? Ga in op het klimaat.

In het oosten is er minder verversing van het water (minder instroom vanuit andere wateren) waardoor het water zouter is

1. juist
2. onjuist

Heb je je PO ....

1. klaar en geupload op de ELO
2. klaar maar nog niet geupload
3. bijna klaar
4. nog helemaal niet klaar

Planning & afspraken

Nu: werken aan 3.1 (vraag 2 t/m 7) in Edition

Volgende les: Verder met 3.2

PO inleveren!

Wat ga je onthouden van deze les?