H4 Oriëntatie: Boeren, heren, monniken 2023

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Oriëntatie

Hoofdstuk 4

Wat weet jij eigenlijk
van de Middeleeuwen?

Leerdoel

• Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen waar hoofdstuk 4 over zal gaan.
• Ben je in staat om 3 soorten veranderingen te noemen bij het vak geschiedenis

Tijd van monniken en ridders (500 - 1000)

In het wit zie je een helm, zoals ridders die droegen. Op de achtergrond zie je een deel van een klooster. Ridderschap en de christelijke kerk horen bij de Tijd van monniken en ridders.

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Heer Halewijn-

Middeleeuwse overlevering over Halewijn en Machteld

Eerst de naam: 

De Middeleeuwen

(Dark Ages)

• De tijd na het Romeinse Rijk (Oudheid) en vóór de Nieuwe Tijd.

• Het ligt in het midden van die twee perioden: tussenperiode

• Ongeveer tussen 500 en 1500

• Vroege Middeleeuwen: 500-1000
• Late Middeleeuwen: 1000-1500

Tijd van Grieken en Romeinen

(500 v. Chr. - 500 n. Chr.)

Tijd van Monniken en Ridders

(500-1000)

(Vroege Middeleeuwen)

Tijd van Steden en Staten

(1000-1500)

(Late Middeleeuwen)

1492: Columbus 'ontdekt' Amerika

(Einde van de Middeleeuwen)

⚓️

476: Val van het West-Romeinse Rijk

(Begin van de Middeleeuwen)

🔥

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

(1500-1600)

Tijd van Regenten en Vorsten

(1600-1700)

Tijd van Pruiken en Revoluties

(1700-1800)

Wanneer beginnen de Middeleeuwen?

1. 500 v. C
2. 400 n C
3. 500 n C
4. 700 n C

Hoe heet het tijdvak van hoofdstuk 4?

1. Monniken en ridders
2. Vorsten, monniken en boeren
3. steden en staten
4. monniken, vorsten en ridders

Hoe lang duren de Middeleeuwen?

1. 500 jaar
2. 750 jaar
3. 1000 jaar
4. 1500 jaar

Waar komt de naam Middeleeuwen vandaan?

1. uit de Romeinse tijd
2. uit de Middeleeuwen
3. uit de Rennaissance, na de Middeleeuwen
4. uit de Moderne Tijd

Welk onderwerp komt NIET voor in hoofdstuk 4?

1. de opkomst van de Islam
2. het verdwijnen van steden en handel
3. het verspreiden van Christendom
4. de kruistochten

Van welke keizer uit de Middeleeuwen is deze handtekening?

1. Keizer Augustus
2. Keizer Karel de Grote
3. Keizer Clovis
4. Keizer Karel V

Gebruik de bron: Welk (huidig) land zat niet in het rijk van Karel de Grote?

1. Spanje
2. Frankrijk
3. Nederland
4. Duitsland

Wat was er bijzonder aan de kroning van Karel de Grote tot keizer?

Vogelvlucht H4

• Middeleeuwen: 500 tot 1500 n C
• Twee tijdvakken: Monniken en Ridders (vroege middeleeuwen) en Steden en Staten (late middeleeuwen)
• Belangrijke vorst: keizer Karel de Grote 
• Karolingische Rijk: groot deel oud West-Romeinse Rijk
• Naam 'Middeleeuwen' komt uit Renaissance (1500): 'donkere' eeuwen tussen de Oudheid en hun eigen tijd

Problemen in(intern) het Romeinse rijk

De val van het Romeinse Rijk

Problemen in (intern) het Romeinse rijk 

• 395 na Chr.: Splitsing Romeinse rijk > scheiding binnen het Romeinse Rijk: West-Romeinse(ROME) rijk (WRR)en het Oost-Romeinse rijk (ORR) (CONSTANTINOPEL)  met als oorzaken: 
• 3e eeuw n.chr. epidemieën, productie en handel daalde...herkenbaar....
• Minder belasting inkomsten voor soldij 
• Minder soldaten voor aan de grenzen
• Lange diensttijd
• Strijd over keizerschap (50 in 50 jaar tijd)
  
• O.R.R tot 1453 na Chr.
• W.R.R. nog meer externe problemen....

In het West-Romeinse Rijk, met de hoofdstad Rome (later: Milaan en Ravenna), spraken de meeste mensen Latijn.

In het Oost-Romeinse Rijk, met de hoofdstad Constantinopel, spraken de meeste mensen Grieks.

Problemen buiten (extern) het Romeinse rijk

Problemen buiten het Romeinse rijk

• Invallen van de Germanen
  - Goten
  - Franken
• Invallen van de Vandalen
• Op zoek naar nieuwe gronden, milder klimaat en rijkdom.
• Plundering van Rome 476 n Chr.=einde W.R.R.

Romulus Augustulus

• De 'kleine Augustus' is de laatste keizer van het West-Romeinse Rijk. Hij is 10 jaar als hij keizer wordt, maar na een jaar wordt hij afgezet door de Germaan Odoaker in 476.

Christenen in het Romeinse Rijk

Het Christendom verspreidt zich snel in het Romeinse Rijk. 

De goede wegen en de aantrekkingskracht van het geloof 

zorgen ervoor dat veel mensen christen worden.

De Grote Volksverhuizing tussen de 3e en 5e eeuw.

De Hunnen waren een stam uit Azië. Ze waren gevreesd omdat ze erg wreed zouden zijn. Europese stammen slaan op de vlucht en kunnen, nu de grenzen niet meer zijn bewaakt, het Romeinse Rijk binnentrekken.

De Vandalen kwamen helemaal tot aan Rome. Ze plunderden de stad een paar keer en roofden zelfs het goud van de tempeldaken. Het begrip vandalisme komt inderdaad van de plunderende Vandalen.

De Angelen en Saksen steken de Noordzee over en komen terecht in Engeland.

Veel namen van stammen kom je tegenwoordig nog steeds tegen in namen van landen en streken: Franci (Frankrijk), Alemanni (Duitsland, in het Frans: Allemange), Bavarii (Beieren), enz.

3e - 5e eeuw
Volksverhuizingen

Historisch denken: veranderingen

Bij het vak geschiedenis kijk je dus vaak naar wat er veranderd en wat hetzelfde blijft!

We behandelen 3 soorten veranderingen:

1. politieke veranderingen (bijv. wetten en bestuur)
2. economische veranderingen (bijv. geld en werk)
3. religieuze veranderingen (bijv. geloof en god)

De invoering van het Karolingische pond is een....

1. politieke verandering
2. economische verandering
3. religieuze verandering

De splitsing van het Frankische Rijk in drie delen is een...

1. politieke verandering
2. economische verandering
3. religieuze verandering

Het ontstaan van de Islam is een...

1. politieke verandering
2. economische verandering
3. religieuze verandering

Maak opdrachten 1 t/m 3 in je werkboek