10.1 Opgroeien

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Startopdracht

Vakantieverhalen delen

Welkom!

1.. Je zit volgens de plattegrond.

2. Je hebt op je tafel liggen: 

- werkboek A, 

- een pen,

- je laptop dicht.

3. Je gaat aan de slag met de startopdracht.

1. Uitleg 10.1 'Opgroeien'

2. Aan de slag met werkboekopdrachten.

3. Les 2: Praktisch aan de slag, hormoon, doelwitorgaan

4. Afsluiting van de les

Planning voor deze les

1. Kun je de levensfasen noemen en een aantal kenmerken daarvan? 

2. Kun je uitleggen door welke stoffen je lichaam verandert en hoe die stoffen werken?   

3. Kun je beschrijven hoe je groeit? 

Havo stof - extra leerdoel 

4. Kun je uitleggen waardoor een orgaan reageert op een hormoon?

Leerdoelen 10.1 Opgroeien

Levensfasen

1. baby

2. peuter

3. kleuter

4. schoolkind

5. puber

6. jongvolwassene/ adolescent

7. volwassene 

8. oudere

Lichamelijke ontwikkeling	Langer worden, zwaarder worden, leren kruipen, leren lopen, leren fietsen
Geestelijke ontwikkeling	gezichten herkennen, leren praten.

Ontwikkelingen

Hormonen

Hormonen

Zijn regelstoffen die berichten doorgeven aan organen.

Hormonen worden gemaakt in hormoonklieren.

De hypofyse (zo groot als een doperwt) is zo'n hormoonklier.

Werking van hormoonklieren

Vraag: Naar welk orgaan stuurt de hypofyse een bericht waardoor je botten gaan groeien?

Conclusie grafiek?

- jongens beginnen later aan de groeispurt dan meisjes

- de groeispurt van jongens duurt vaak langer dan bij meisjes

Havo stof

Doelwitorgaan	Het orgaan dat reageert op het hormoon (dat afgeven is aan het bloed)
Receptoren	In het celmembraan van elke cel zitten structuren met verschillende vormen

Organen gaan wanneer aan het werk?

Elk hormoon heeft ook een eigen vorm

Het past alleen op de organen waar het hormoon een boodschap voor heeft. Wanneer het hormoon kan hechten is dit een sein voor het orgaan om aan het werk te gaan. Je gaat groeien.

Praktisch aan de slag

Opdracht: 

1. Teken de route die het hormoon uit de hypofyse aflegt naar het orgaan waar het hormoon voor bedoeld is.

2. Teken het bloedvat waardoor het hormoon vervoerd wordt.

3. Havo: Teken een receptor die op de cel van dat orgaan zit.

Lichamelijke ontwikkeling,
waar denk je aan?

Geestelijke ontwikkeling,
waar denk je aan?

Hoort het bij lichamelijke of geestelijke verandering ?
Tanden wisselen

1. Lichamelijke ontwikkeling
2. Geestelijke ontwikkeling

Hoort het bij lichamelijke of geestelijke ontwikkeling?

Jasper leert lopen.

1. Lichamelijke ontwikkeling
2. Geestelijke ontwikkeling

Hoort het bij lichamelijke of geestelijke ontwikkeling?

De baby herkent zijn oma.

1. geestelijk
2. lichamelijk

Welke veranderingen horen bij het ouder worden na het 50ste levensjaar?

1. Er komt minder elastine in de huid.
2. Kraakbeen verdwijnt uit de botten.
3. Spieren worden sterker.
4. Vrouwen menstrueren nog regelmatig

Hormonen zijn:

1. Regelstoffen
2. Voedingsbestanddelen
3. Geslachtskenmerken
4. Hormoonklieren

De hypofyse produceert

1. Testosteron
2. Oestrogenen
3. Hormonen die werking teelballen, eierstokken en groei regelen
4. Zaadcellen en eicellen

Wat is de goede volgorde van de celdeling?

1. Celdeling - kerndeling - celgroei
2. celgroei- kerndeling - celdeling
3. Kerndeling - celgroei - celdeling
4. Kerndeling - celdeling - celgroei

Hoe komt het dat je lichaam een groeispurt doormaakt in de puberteit?

1. De hypofyse maakt groeihormoon waardoor je overal celdeling krijgt.
2. De hypofyse maakt groeihormoon waardoor je celdeling in je botten krijgt.
3. De hypofyse maakt groeihormoon waardoor je celdeling in de groeischijven van je botten krijgt.

Aan de slag tijdens deze les

• In je leerwerkboek paragraaf 10.1                                   Opdracht: 3, 4, 7, 8, 9, 10, 14, 15
• Havo extra opdracht: 6, 18, 19, 20
• Je kijkt na: Voorin in de klas liggen nakijkboekjes

Aan de slag:	Daarvoor nodig:
1. Werkboek Opdracht: 3, 4, 7, 8, 9, 10, 14, 15 Havo extra opdracht: 6, 18, 19, 20 + nakijken	Werkboek + Nakijkboekjes (voorin witte kast)
2. LessonUp doorlopen en daar de vragen maken.	LessonUp klas
3. Leerdoelen uitwerken Leerdoel opschrijven 10.1 + antwoord erbij	Word bestand
4. Begrippenlijst begrip + uitleg erbij	Word bestand