H. 1, par.3. Nederland breidt zijn macht uit

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Paragraaf 3

Nederland breidt zijn macht uit

Leerdoel

• Aan het eind van deze paragraaf kun je uitleggen en herkennen:
  

1. Waarom het cultuurstelsel werd vervangen door een vrije economie?
2. Of de vrije economie een verbetering was voor de inlandse bevolking?
3. Hoe Nederland zijn macht uitbreidde.
   

LEZEN INTRO

KLASSIKAAL MAKEN VAN VRAGEN 1 + 2 VAN PARAGRAAF 3 IN JE WERKBOEK

0

3.1 Kritiek op het cultuurstelsel

• Uitbuiting Javaanse boeren
• Waarom moet de regering bepalen welke producten er moeten worden verbouwd?
  

Kritiek

Dominee van Hoëvell (liberaal kamerlid) en schrijver:

Schaf het cultuurstelsel af

 Multatulli die het boek Max Havelaar schrijft.

Max Havelaar

• Max Havelaar, of de koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij.
  

• Boek van Multatuli (Latijn voor: 'ik heb veel leed gedragen'), pseudoniem van Eduard Douwes Dekker

• Nederland is een roofstaat die mensen uitbuit

Video

Het Klokhuis maakt geschiedenis: Max Havelaar

0

Liberalen in Nederland aan de macht (1848)

• Cultuurstelsel wordt uitvoerd door de NHM, een staatsbedrijf. 

• Liberalen willen economische vrijheid en niet dat de overheid zich bemoeit met de economie.

• Ze willen dat óók particuliere ondernemers een bedrijf op Java kunnen starten

ZELFSTANDIG WERKEN

Maken opdrachten 3 t/m 5

Klaar? verder lezen in je lesboek

Einde van het Cultuurstelsel

• In 1870 kwam er een einde aan het Cultuurstelsel
• Liberalen hadden het in Nederland voor het zeggen --> de overheid moet zich zo min mogelijk met de economie bemoeien --> iedereen moet de kans krijgen om bedrijven te starten, ook in Nederlands-Indië
• Honderden plantages: thee, koffie, suiker (Java), tabak (Sumatra), aardolie, steenkool, tin (Mijnbouw) maar ook rubber en palmolie/
• Krijgen de Javaanse boeren het beter door afschaffing van het cultuurstelsel?
  

3.2 De vrije economie in de praktijk

• Steeds meer Europese ondernemers gaan naar Indië en stichten daar plantages
  

• Niet alleen op Java en Sumatra, maar ook in de Buitengewesten en het binnenland
  

Werken op de plantages

• Plantages hebben arbeiders nodig
  Javaanse boeren worden slecht behandeld, krijgen weinig loon en moeten hard werken

• Vaak te weinig arbeiders (gebieden dunbevolkt)

• Arbeiders worden voornamelijk uit China gehaald

• Deze contractarbeiders worden koelies genoemd

De wet...

...de werkelijkheid

Behandeling van de koelies

• Werken keihard voor een laag loon

• Koelies worden zeer slecht behandeld (lijfstraffen)
  

• Opstanden worden keihard neergeslagen
  

ZELFSTANDIG WERKEN

Maken opdrachten 6+7

Klaar? verder lezen in je lesboek

3.3 De Nederlandse macht wordt groter

• Grote vraag naar grondstoffen uit Nederlands-Indië (olie, tin, rubber)

• Bouw van het Suez-kanaal zorgt voor goede én veel kortere route naar Nederlands-Indië

• Modern-imperialisme: uitbreiding van het aantal kolonies door Europese landen

Nederlands Imperialisme (1)

• Nederlandse versie van het modern imperialisme: gebiedsuitbreiding in Nederlands-Indië

• Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) beschermt plantage-eigenaren

• PACIFICATIE = Het onder Nederlands bestuur brengen van alle gebieden in Nederlands-Indië met veel geweld.

Nederlands Imperialisme (2)

• Conflict met Atjeh (op het eiland Sumatra) wordt erger (1873-1904)
  

• In 1910: heel Nederlands-Indië in bezit van Nederland
  

Oorlog in Atjeh!

Atjeh-Oorlog

Piraten uit Atjeh vielen schepen aan.

1873: KNIL valt Atjeh aan.

30 jaar, 100 000 doden.

Van Heutsz krijgt Atjeh in handen--> veel geweld.

Johannes van Heutsz

• Generaal-Majoor die de oorlog in Atjeh won voor Nederland

• Tussen 1904 en 1909 Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië

• Zorgde ervoor dat steeds meer vorsten zich gingen onderwerpen aan het Nederlandse gezag

ZELFSTANDIG WERKEN

Maken opdrachten 8t/m 16