5 Hoe werkt de overheid?

• Economie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

5.1 Overheid, burgers en bedrijven

Collectieve goederen

Particuliere goederen

Werken bij defensie

1. Particuliere sector
2. Collectieve sector
3. Mengvorm

Een ander begrip voor de collectieve sector is

1. Particuliere sector
2. Publieke sector
3. Marktsector

Door privatisering wordt de .... steeds kleiner.

1. Particuliere sector
2. Collectieve sector

Wat is het gevaar van privatiseren?

1. Concurrentie, waardoor de kosten dalen en het product goedkoper / beter wordt.
2. het overheidstoezicht vermindert (met alle gevolgen van dien), geprivatiseerde ondernemingen ontslaan vaak op grote schaal werknemers en voor de producten kan een veel hogere prijs worden berekend.

Privatisering

1. een gebied beschermen door plaatsing van een hek
2. afstoten van overheidstaken naar de particuliere sector
3. als een ontwikkeling goed verloopt
4. afstoten van particuliere sector naar overheid.

Wat gebeurt er als de subsidie voor bibliotheken omlaag gaat? Zet in de juiste volgorde.

Minder boeken geleend

Minder werk in bieb

Subsidie lager

Mensen moeten meer betalen voor lenen

Wat is een voorbeeld van een subsidie?

1. De huur die je moet betalen
2. Het krijgen van huurtoeslag
3. Het betalen van je belasting
4. Een lening voor je auto

5.1 Stuurt de overheid de economie

Leerdoelen

• Ik kan aan de hand van een voorbeeld herkennen of er sprake is van marktwerking.
• Ik kan voorbeelden geven op welke manier de overheid de economie beïnvloed.
• Ik weet wat het CBS, CPB en de SER doen voor de overheid. 

5.1 Stuurt de overheid de economie

Collectieve goederen

Goederen die de overheid betaalt en waarvan iedereen (al dan niet tegen betaling) gebruik van kan maken.

• Algemeen belang
• Kwaliteit van de dienst op peil houden
• Onzinnig om elke Nederlander apart te laten betalen.
• Betaalbaar voor iedereen

5.1 Overheid , burgers en bedrijven

Marktwerking

Particuliere bedrijven concurreren met elkaar:

• prijzen laag houden
• kwaliteit verhogen

5.1 Overheid, burgers en bedrijven

Privatiseren

De overheid besteedt taken uit of draagt ze over aan particulier bedrijven:

• Het wordt niet langer beschouwd als een overheidstaak.
• Het is goedkoper om een particulier bedrijf in te schakelen.

5.1 Overheid, burgers en bedrijven

Ingrijpen overheid

Gewenst gedrag aanmoedigen

• Subsidies (bv. zonnepannelen)
• Belastingvoordelen (bv. elektrisch rijden)

Ongewenst gedrag ontmoedigen:

• Accijnzen (bv. alcohol, sigaretten en brandstof)
• Heffingen

Vraag 10:

Accijns

Subsidie

Dit ontvang je van de overheid

Dit betaal je via de winkelier aan de overheid

Stimuleert mensen om iets te kopen

Het doel is dat zo min mogelijk mensen deze producten kopen.

Sigaretten

Alcohol

Diesel en benzine

Het isoleren van je huis

Museumbezoek

Hoe betaalt de overheid dit allemaal?

Uit welke 3 lagen bestaat de overheid?

Collectieve sector

• de overheid of de publieke sector
• Zo goed en goedkoop mogelijk alles regelen
• Geen doel winst te maken
• Betalen bijna alles met belasting
• Rijk, provincie en gemeenten
• De overheid zorgt voor collectieve goederen en diensten zoals: onderwijs, politie, wegen, dijken. 

Particulier sector

• bedrijven die winst willen maken.
• bedrijven hebben te maken met concurrentie. 
• De concurrentie tussen bedrijven noem je marktwerking. 

• Uitbesteding: de overheid geeft particuliere bedrijven de opdracht de dienst te verzorgen, bv. de overheid. 

Privatisering

• De overheid stoot wel eens een bedrijf af. 
• Dan gaat dus het bedrijf van de collectieve sector naar de private sector. 
• Dit heet privatisering.
  

Voor- en nadelen van privatiseren

Sleep de zinnen in de juiste kolom

Voordelen

Nadelen

Lagere prijzen door marktwerking

Meer keuzevrijheid voor consumenten

Kans op betere kwaliteit

Overheid heeft geen toezicht meer

Minder kosten voor overheid

Blz 138

1 t/m 10