Thema 5 Zintuigen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

H5 Zintuigen

5.1 De zintuigen

Waarneming

• Prikkel: alles wat je waarneemt
• Zintuig: het orgaan wat de prikkel waarneemt
• Orgaan: het orgaan waarin het orgaan zich bevindt wat de prikkel waarneemt is niet het zintuig 
• Waarneming: als een prikkel als impuls via zenuwen bij je hersens is aangekomen

combinatie

afbeelding

alle zintuigen

Licht

prikkel: licht

zintuig: gezichtszintuig

orgaan: oog

waarneming: kijken

Geluid

prikkel: geluid

zintuig: gehoorzintuig

orgaan: oor

waarneming: horen

Geur

prikkel: geur

zintuig: reukzintuig

orgaan: neus

waarneming: ruiken

Smaak

prikkel: smaak

zintuig: smaakzintuig

orgaan: neus en tong

waarneming: proeven

Evenwicht

prikkel: zwaartekracht

zintuig: evenwichtszintuig

orgaan: oor

waarneming: balanceren

Tast

prikkel: tast

zintuig: tastzintuig

orgaan: huid

waarneming: aanraken

Druk

prikkel: druk

zintuig: drukzintuig

orgaan: huid

waarneming: druk waarnemen

Warmte

prikkel: warmte

zintuig: warmtezintuig

orgaan: huid

waarneming: waarnemen dat het warmer is

Kou

prikkel: kou

zintuig: koudezintuig

orgaan: huid

waarneming: waarnemen dat het kouder is

Pijn

prikkel: pijn

losse uiteinden van zenuwen: pijnpunten

orgaan: elk orgaan

waarneming: pijn hebben

Hoe ruik je?

• Je ruikt met je reukzintuig
  
  
• Het reukzintuig is deel van
   het neusslijmvlies
  
  
• Geurstoffen komen via de 
   lucht bij het reukzintuig

Hoe proef je?

Het oor

Het Oor

geluidssterkte

geluid ontstaat door trilling van de lucht. Hoe sterker de trilling, hoe harder het geluid.

Gehoorbeschadiging kan ontstaan bij geluiden langdurig boven de 80 dB. 

Trilhaartjes raken beschadigd, je wordt langzaam doof.

Geluid is trillende lucht.

De weg van deze trillingen:

Oorschelp -> 

Gehoorgang -> 

Trommelvlies -> Gehoorbeentjes -> 

Slakkenhuis

Aan de slag!

Ga naar biologie voor jou.

Ga naar 5.3: de oren

Aan de slag: Maak 5.3 

Klaar? 5.4 lezen en maken

Wat heb je geleerd?

Met welk zintuig neem je geluid waar?

Wat is geluid?

Welke route gaat geluid in je oor?

Leerdoelen 5.4

Ik kan vier onderdelen en functies aan de buitenkant van het oog benoemen;

Ik kan van vijf onderdelen en functies benoemen die het oog beschermen;

Ik kan zes onderdelen en functies aan de binnenkant van het oog benoemen;

Ik kan uitleggen op welke manieren mensen zien; route van het licht, projectie van beeld en scherpstellen;

Ogen

Kijk eens met je rechteroog naar links.

Wat doet je linkeroog terwijl je dit doet?

Bouw van het oog: buitenkant

Bescherming oog door:

Oogkas

Buitenkant oog

Harde oogvlies: het witte deel van je oog

Iris: het gekleurde deel van je oog

Pupil: zwarte gat in de iris

Hoornvlies: beschermlaag over de iris en de pupil

Buitenkant oog

Harde oogvlies: beschermt binnenste van je oog.

Iris: regelt hoeveelheid licht dat binnenkomt. Veel licht kleine pupil.

Pupil: opening in de iris.

Hoornvlies: beschermt iris en pupil

Bescherming

bescherming van je oog

• wenkbrauw
• ooglid
• wimpers
• pupil
• iris
• harde oogvlies
• traanbuis 
  
• traanklier

Bescherming van het oog

-wenkbrauwen zorgen ervoor dat er geen zweet en vocht in je ogen loopt.

-wimpers beschermen ogen tegen vuil en scherp licht

- traanklieren maken traanvocht

- oogleden knipperen en verspreiden zo oogvocht

-traanbuizen voeren het vocht af

binnenkant oog.

Lens: direct achter de iris

Glasachtig lichaam: doorzichtig en zacht houdt alles op zijn plek

netvlies: zintuigcellen

vaatvlies: voeding (zuurstof en glucose)

Binnenkant oog

- oogspieren, bewegen het oog op en neer.

-vaatvlies, bevat veelbloedvaten en zorgt voor voeding van het oog.

-netvlies, hier liggen de zintuigcellen die licht waarnemen

- lens, hiermee kun je dingen scherp zien

- oogzenuw, geeft impulsen door aan de hersenen

- gele vlek, hier liggen de zintuigcellen waar je het scherpst kunt zien.

-blinde vlek, bevat geen zenuwcellen, hier verlaat de oogzenuw het oog.

Scherp zien

De lens buigt
het licht

- Verkleind

- Op de kop

- In spiegel-
beeld
- tot een scherp beeld

route van het licht:

hoorvlies-->pupil-->lens--> glasachtig lichaam-->netvlies:

beeld is verkleind en op z'n kop.

Via oogzenuw naar hersenen.

Hersenen zetten het  beeld weer rechtop

Hoe kan je scherp zien?

• Lens maakt het beeld scherp op je netvlies
  
• Beeld is veel kleiner en op z'n kop
  
• Hersenen vertalen het beeld
• Je ziet nu ware grootte en rechtop

Hoe zie je diepte?

• diepte zie je doordat je met twee ogen kijkt

• rechteroog zie je iets anders dan linkeroog

• hersenen voegen deze beelden samen

• diepte zien is noodzakelijk bij het inschatten van afstand

diepte zien = 3D kijken

Bril nodig?

Verziend? 

Dichtbij onscherp, bolle lens +

Bijziend?

Veraf onscherp, holle lens -

Aan de slag!

Ga naar biologie voor jou.

Ga naar 5.3: de oren

Aan de slag: Maak 5.3 

Klaar? 5.4 lezen en maken