6.2: Vriend en vijand in Berlijn

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

H6: Over de muur

6.2: Vriend en vijand in Berlijn

Leerdoelen

1. Je kunt de ideologieën van Amerika en de Sovjet-Unie aan de hand van voorbeelden uitleggen.

2. Je kunt zowel afspraken als problemen tijdens de conferentie van Potsdam beschrijven.

3. Je kunt verschillende voorbeelden noemen hoe de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten elkaar dwarszitten in Europa tussen 1945 en 1950.

De vorige les ging over de oriëntatie over dit hoofdstuk van de Koude Oorlog. Wat weet je nog? 

Twee uitspraken:

1. De Koude Oorlog start in 1945, dit is dus in de 19e eeuw / 20e eeuw.

2. De Koude Oorlog is een strijd over twee verschillende culturele / politieke 

ideologieën

1. 1. 19e eeuw, 2. culturele
2. 1. 19e eeuw, 2. politieke
3. 1. 20e eeuw, 1. culturele
4. 1. 20e eeuw, 2. politieke

Systeem Amerika

De Koude Oorlog was dus een periode van spanningen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Vooral het verschil van ideologie botste. 

De Verenigde Staten ging uit van democratie met een gekozen parlement en vrijheid voor mensen. Het economische systeem was het kapitalisme. Ondernemers willen zoveel mogelijk winst en er is een vrijemarkteconomie: vraag en aanbod bepalen de prijs. 

De overheid probeert zich zo weinig mogelijk met de economie te bemoeien.

Systeem Sovjet-Unie

De Sovjet-Unie had het communisme als politieke en economische ideologie. Hierin staat gelijkheid centraal. Productiemiddelen zijn eigendom van de overheid en het geld moet eerlijk worden verdeeld over de arbeiders. 

In het communisme is er een planeconomie. Vrije markt is er dus niet. 

De communistische partij was in de Sovjet-Unie de enige toegestane partij. De Sovjet-Unie was een éénpartijstaat. De regering bepaalt alles in de politiek, economie en cultuur.  

De Sovjet-Unie was, net als Nazi-Duitsland een totalitair regime.

Twee uitspraken:

1. De vlag hiernaast is van een communistisch / kapitalistisch land.

2. Communistische landen vindt je tijdens Koude Oorlog (1945-1989) in het westen / oosten van Europa.

1. 1. communistisch, 2. westen
2. 1.communistisch, 2. oosten
3. 1. kapitalistisch, 2. westen
4. 1. kapitalistisch, 2. oosten

Wantrouwen

Zowel de VS als de SU was bang dat de ideologie van de ander het grootst zou worden. Het wantrouwen groeide direct na de Tweede Wereldoorlog. 

Uiteindelijk ontstonden er 2 machtsblokken in de wereld. 

Vrienden onder spanning

In het voorjaar van 1945 was duidelijk dat de geallieerde landen de oorlog zouden winnen. Ze zouden samen plannen maken voor de toekomst van Duitsland en Europa. Dit gebeurde tijdens de conferentie van Jalta. 

De 3 belangrijkste landen (Grote Drie) kwamen in juli 1945 samen nog eens bij elkaar in de Duitse plaats Potsdam. Tijdens deze Conferentie van Potsdam werden de geallieerden het niet eens met elkaar. 

Conferentie van Potsdam

Waarom werden 'De Grote Drie' het niet eens?

1. De Engelse premier Churchill werd niet herkozen en er kwam een nieuwe premier;
2. De Amerikaanse president Roosevelt stier onverwachts. Zijn opvolger Harry Truman kon niet goed met Stalin. 
3. Tijdens de conferentie kreeg Truman het bericht dat de atoombom werkte. Hij maakte Stalin duidelijk dat hij niet teveel kon eisen, omdat Amerika nu machtiger was. 
4. Truman eiste dat in heel Europa de vrijemarkteconomie en democratie moest worden ingevoerd. 
5. Stalin wilde een 'bufferzone' tussen de SU en West-Europa. Zo konden deze landen hem niet direct aanvallen. In deze invloedssfeer werd het communisme ingevoerd. 

Sleep de juiste namen en vlaggen naar de twee afbeeldingen. Bondgenoten of vijanden?

Conferentie Jalta

Conferentie Potsdam

Roosevelt

Truman

Stalin

Stalin

Churchill

Attlee

Verdeling Duitsland

Uiteindelijk werd Duitsland én Berlijn opgedeeld in vier bezettingszones. Elke zone zou tijdelijk worden bestuurd door een van de geallieerde landen. 

De Sovjet-Unie voerde al snel het communisme in, ondanks de afspraak dat Duitsland op economisch gebied een geheel zou blijven. 

De drie westerse landen gingen op hun beurt intensiever samenwerken en vormden ook één gebied. Zo ontstond er een kloof tussen Oost en West.

Hashtag! Welke 'hashtags' passen volgens jou bij deze les? Noem er minimaal 5. 

Bedenk na afloop van deze les 3 toetsvragen die je docent zomaar kan gebruiken:

Werktijd

Havo

VWO

Klaar? 

Maak 6.2: Vriend en vijand in Berlijn

Opdr. 1a - 11b

Maak 6.2: Vriend en vijand in Berlijn

Opdr. 1a - 8c

Nakijken via Tijd voor GS.