3 vmbo gt 4.4 Ontwikkeling van het leven op aarde

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

Ik ken enkele argumenten voor de evolutietheorie

Ik kan beschrijven van rudimentaire organen zijn

Je kan de grote lijnen van de ontwikkeling van het leven op aarde beschrijven 

Lesboek bladzijde 166

Werkboek bladzijde 162

Biologie

Lesboek bladzijde 166

Werkboek bladzijde 162

Opdracht 29 tot en met 37

Lesboek bladzijde 166

Werkboek bladzijde 162

Opdracht 29 tot en met 37

Geologische tijdschaal

Een geologische tijdschaal is een indeling van de geschiedenis van de aarde in geologische tijdperken.

Een geologische tijdschaal is verdeeld in tijdperken (era). In deze tijdperken heeft het leven zich op aarde ontwikkeld.

Elk tijdperk is onderverdeeld in periodes. Periodes kunnen weer zijn opgedeeld in tijdvaken

In een geologische tijdschaal geven getallen de tijd aan in miljoenen jaren geleden.

In de geologische tijdschaal hiernaast zie je hoeveel miljoen jaar geleden een periode begon en eindigde.

Stambomen

Uit een stamboom kun je aflezen hoe nauw soorten aan elkaar verwant zijn.

In de stamboom hienaast zie je dat organisme nummer 1 de gemeenschappelijke voorouder is van alle in deze boom getekende organismen.

Ook kun je zien welke organismen meer aan elkaar verwant zijn dan anderen. Zo zie je bijvoorbeeld dat organismen in de tak met nummer 10 meer aan elkaar verwant zijn dan met een organisme uit tak 4.

En bijvoorbeeld ook dat de mens meer verwant is aan de vleermuis dan aan de meeuw, omdat de vleermuis en de mens een jongere gemeenschappelijke voorouder hebben dan de mens en de meeuw.

Uitleg stamboom aflezen

Stambomen

Tijdens de ontwikkeling van het leven op aarde zijn allerlei soorten organismen ontstaan. Soorten die een gemeenschappelijke voorouder hebben vertonen verwantschap. In de afbeelding hiernaast is de vermoedelijke afstammeling van organismen schematisch weergegeven. Uit deze afbeelding kun je aflezen waaruit groepen organismen zich hebben ontwikkeld. Maar ook wat zich eerder en later heeft ontwikkeld. Varens hebben zich eerder ontwikkeld dan bedektzadigen. Ook kun je afleiden welke groepen veel en welke weinig verwantschap vertonen.

Hoe lees je nu zo'n stamboom?

Als voorbeeld nemen we de afbeelding hiernaast van de stamboom van apen.

Links zie je de tijd. Hoe lager je komt, hoe verder terug je gaat in de tijd. Zo zie je bijvoorbeeld dat de soort die ongeveer 38 miljoen jaar geleden bestond (de blauwe stip), eerder bestond dan de soort die met de gele stip wordt aangeven (25 miljoen jaar geleden).

Hoe lees je nu zo'n stamboom?

Elke keer als een lijn in 2 delen splitst, is er een nieuwe soort ontstaan. De plek waar de 2 lijnen splitsen zit dus de voorouder van de 2 nieuwe soorten. Zo zie je dat de gemeenschappelijke voorouder van de chimpansee en de gorilla op de rode stip zit. Je ziet dan dat gorilla's en chimpansees ongeveer 10 miljoen jaar geleden uit deze gemeenschappelijke voorouder zijn geëvolueerd.

Je ziet ook dat chimpansees hierom meer verwant zijn aan gorilla's dan aan oerang oetangs. Dat zie je omdat de oerang oetangs al eerder van de tak van de chimpansees zijn afgesplitst; namelijk bij de groene stip.

We stammen dus niet af van de apen (wat vaak gezegd wordt)

We hebben een gemeenschappelijke voorouder!

Zie bladzijde 170 en 171!

Ik ken enkele argumenten voor de evolutietheorie

Ik kan beschrijven van rudimentaire organen zijn

Je kan de grote lijnen van de ontwikkeling van het leven op aarde beschrijven 

Lesboek bladzijde 166

Werkboek bladzijde 162

Biologie

Lesboek bladzijde 166

Werkboek bladzijde 162

Opdracht 29 tot en met 37

Lesboek bladzijde 166

Werkboek bladzijde 162

Opdracht 29 tot en met 37