1.3 Boeren in onze streken & Tekenopdracht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Welkom bij GS!

1. Telefoon in de tas!
2. Pak je laptop en schrift erbij.
3. Kom in de Lessonup!
4. Ben je zover? Toppertje 

Wat gaan we doen vandaag?

1. Herhaling paragraaf 1.2
2. Leerdoelen
3. Video: de eerste boeren
4. Afmaken 1.3 Boeren in onze streken
5. Boeren in Nederland
6. Het meisje van Yde & de man van Tollund
7. Aan de slag! 

Herhaling

Oorzaak

Gevolg

Door de klimaat verandering

Zijn er agrarische samenlevingen ontstaan.

Herhaling: Noem een gevolg van de landbouwrevolutie.

Herhaling: Boeren in Europa

• Pas laat: het was niet nodig, er was voldoende voedsel te vinden voor het aantal mensen.

• Tóch landbouw in Europa: mensen verhuizen uit gebieden waar gebrek aan landbouwgrond is en komen hier terecht.

• Eerste boeren in Nederland:     Zuid-Limburg rond 5300 v. Chr.

Leerdoelen

Aan het einde van deze les:

1. Weet je het verschil tussen de bandkeramiek en de trechterbekercultuur.
   
2. Je weet hoe de huizen van de eerste boeren uitzagen.
   
3. En je kent het verhaal van het Meisje van Yde en de Man van Tollund.

1.3 Boeren in onze streken

Boeren in Nederland

• Bandkeramiekers: 
• Zuid-Limburg: 5300 - 4400 v. Chr.

• Trechterbekercultuur:
• Noord-Nederland: 3500 - 2700 v. Chr.
• Hunebedden

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

Trechterbekercultuur

Bandkeramiekers

Huizen van de boeren

• In de buurt van water voor vruchtbare grond. 
• Muren van boomstammen en het dak van riet.
• Bedekt met leem (aarde).

Woningen van de eerste boeren

Zo zagen de woningen van de eerste boeren er waarschijnlijk uit. De muren waren gemaakt van boomstammen en het dak van takken en riet. Dit werd bedekt met een laag leem (aarde), tegen de wind en de regen.

Veel resten van de boerderijen uit de Steentijd hebben archeologen niet kunnen terugvinden. Toch zijn er aanwijzingen dát er huizen waren.

Hoe kun je dat in de afbeelding zien?

1. Je ziet nog duidelijk de muren die van aarde zijn gemaakt. De eerste woningen hadden zulke muren.
2. De rode stippen komen door de verf die in de Steentijd gebruikt is.
3. De donkere rondjes zijn de plekken waar eens de palen van de woning hebben gestaan.
4. De vloer is helemaal glad, net zoals wij dat tegenwoordig in ons huis hebben.

Dood en begraven

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden

• Doden kregen bezittingen mee (?).
• Vermoedelijk geloven in leven na de dood.

Hoe kan ik aan de afbeelding zien dat de hunebedden ná landbouwrevolutie zijn gemaakt?

1. De grote stenen kwamen hier pas tijdens de landbouwrevolutie.
2. Er woonden hier te weinig mensen om samen de hunebedden te maken.
3. Er wordt gebruik gemaakt van dieren.
4. Voor de landbouwrevolutie werden er geen mensen begraven

Het Meisje van Yde

• Tussen 54 v.Chr. en 128 n.Chr.
• Veenlijk - 1897
• Drenthe, Yde
  
•  16 jaar
• Gedood of geofferd? gewurgd?

Wat is veen?

Veen is een natte, sponsachtige grondsoort dat is ontstaan door afgestorven planten in moerassen.

Het meisje van Yde

Twee mannen waren in 1897 bij het Drentse plaatsje Yde aan het graven in het veen. Ze vonden iets wat leek op een stuk leer. Toen ze nog eens goed keken, ontdekten ze onder het leer een lijk. Het meisje van Yde, zoals dit veenlijk later is genoemd, is niet zo goed bewaard als de man van Tollund. Toch haalden onderzoekers veel informatie uit de vondst.Het meisje was ongeveer zestien jaar oud toen ze tweeduizend jaar geleden stierf. Ze was 1,40 meter lang. Door een afwijking aan haar rug liep ze waarschijnlijk een beetje mank. Heel strak om haar hals zat een gevlochten wollen band. We vermoeden dat ze daarmee gewurgd is. Aan de linkerkant van haar hoofd had het meisje lang, rossig haar. De rechterkant van haar hoofd was kaalgeschoren.Wetenschappers hebben uitgezocht hoe het meisje van Yde er ongeveer heeft uitgezien. Ze hebben haar gezicht zo goed mogelijk nagemaakt. Haar lichaam bevindt zich in een museum in Drenthe.

Het Meisje van Yde was een zestienjarig meisje dat ongeveer 2000 jaar geleden stierf in een veenmoeras in Drenthe, Nederland. Ze werd waarschijnlijk geofferd, mogelijk door wurging met een leren band die rond haar nek werd gevonden. Haar lichaam werd goed bewaard door het veen en in 1897 per toeval ontdekt door veenarbeiders. Wetenschappers onderzochten haar lichaam en ontdekten dat ze scoliose (ruggengraat verkromming) had en vermoedelijk op rituele wijze was gedood. Haar lichaam is nu te zien in het Drents Museum, waar ze een fascinerend inkijkje biedt in het verleden.

De Man van Tollund

De man van Tollund

Op 6 mei 1950, toen de familie Højgaard in het veen turf aan het steken was, werd de man gevonden. Eerst dacht men dat het een verdwenen jongeman was, dus de politie werd erbij gehaald. De politie schakelde een archeoloog in die na onderzoek vaststelde dat het lichaam al 2300-2400 jaar oud was.

De man van Tollund was een prehistorische persoon die ongeveer 2.400 jaar geleden leefde. Zijn lichaam werd goed bewaard in een veenmoeras in Denemarken, waardoor we veel over zijn leven weten. Zijn dood was waarschijnlijk het gevolg van een ritueel offer, en zijn lichaam werd per ongeluk gemummificeerd door de unieke omstandigheden van het veen. Zijn ontdekking heeft ons waardevolle inzichten gegeven in het leven en de cultuur van de mensen in die tijd.

Van offering tot vondst

Leerdoelen

Aan het einde van deze les:

1. Weet je het verschil tussen de bandkeramiek en de trechterbekercultuur.
2. Je weet hoe de huizen van de eerste boeren uitzagen.
3. En je kent het verhaal van het Meisje van Yde en de Man van Tollund.

Trechterbekercultuur

Bandkeramiekers

Leerdoel

- Zuiden van Nederland

- Noorden van Nederland

- Hunebedden

- Leefden tussen 5300 en 4400 v. Chr.

- Leefden tussen 3500 en 2700 v. Chr.

Ik kan antwoord geven op de leerdoelen.
LD1: Weet je het verschil tussen de bandkeramiek en de trechterbekercultuur.
LD2: Je weet hoe de huizen van de eerste boeren uitzagen.
LD3: En je kent het verhaal van het Meisje van Yde en de Man van Tollund.

Ja!!

Nee, totaal niet...

Nog niet, wel bijna!

Aan de slag!

Boek 1 vmbo-t/havo

Paragraaf 1.3 Boeren in onze streken

Opdrachten: 3, 4, 5, 6, 7, 9, & 10

Tekenopdracht

• Maak een tekening van de Jagers-Verzamelaars en de Eerste Boeren.
• Laat in je tekening 5 verschillen zien tussen de jagers en de boeren. (schrijf onder de tekening welke verschillen te zien zijn )
• Gebruik potloden en maak de tekening zo mooi mogelijk.

• Inleveren via ELO voor een VD of NV. (27-10)
• Plak de tekening in je schrift

Bijvoorbeeld:

Hoe woonden ze?