Brandaan thema 5 les 1 stap 3 en 4 Kooplieden op reis

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 5

Kerndoel 51

De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren.

Kerndoel 52

De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer. De vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken.

Kerndoel 53

De leerlingen leren over de belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis en kunnen die voorbeeldmatig verbinden met de wereldgeschiedenis.

Welkom in deze derde online geschiedenisles!

Lieve kinderen van groep 5,

Voor we aan deze nieuwe les beginnen, eerst even dit:

• fijn dat je weer meedoet!
• als er iets niet duidelijk is, laat mij dat dan weten via de chat op Teams
• Als je de vorige les bekijkt, zie je dat ik bij sommigen nog gereageerd heb op jullie antwoorden. Kijk daar nog even naar.
•  Veel succes weer!

Tijd van de ontdekkers & hervormers 1500 - 1600

Les 1 Kooplieden op reis, stap 3 & 4. 

Over water naar Zweden en Italië

Testje!

Wat weet je nog van de vorige les?

Waarom was Kampen in de tijd van de ontdekkers een belangrijkere stad dan Amsterdam?

1. Dat was helemaal niet zo, Amsterdam was toen al de meest belangrijke stad
2. Kampen ligt aan de zee en aan een rivier waardoor je snel naar Duitsland kon varen.
3. In Kampen woonden de slimste handelaren.
4. Ze waren allebei niet belangrijk, Den Haag was de belangrijkste stad!

Waarom werd geld zo belangrijk in deze tijd? Twee antwoorden zijn goed.

1. Dat was meer waard dan een koe.
2. Dat was makkelijker meenemen dan zo'n lompe koe.
3. Dat was makkelijker om mee te handelen.
4. Dat vonden de mensen mooi.

Aan welke zee lag Kampen vroeger?

1. De Noordzee
2. Niet aan de zee juf, aan het IJsselmeer!
3. De Zuidzee
4. De Zuiderzee

Wat kochten de handelaren uit Kampen in het buitenland?

1. wijn en zout
2. boter en bier
3. snoep en chocola
4. graan en hout

Laatste quizvraag. Van wanneer tot wanneer was de periode van ontdekkers en hervormers?

1. 1400-1500
2. 1600-1700
3. 1500-1600
4. 1700-1800

Lees deze tekst van het boek

Nieuwe woorden

Ommelandsvaarders: als je kijkt naar de 
route die de kooplieden voeren, zie je dat ze 

OM andere landen heen voeren. Daarom 

worden ze Ommelandvaarders genoemd.

kompas: voor de computer, telefoons met Google maps 

wilden mensen ook niet verdwalen. Daarvoor gebruikten 

ze een kompas. Hiernaast zie je eentje. De windrichtingen

staan daar op aangegeven. Maaaaar, in de tijd van Ommelandvaarders hadden ze die nog niet...

Ommelandvaarders: de zeelieden die voor de Hanzesteden voeren. Als je kijkt naar het kaartje hiernaast zie je aan de rode lijn dat ze steeds OM land heen voeren. 

Dit deden ze omdat ze toen nog geen kompas of goede land- en zeekaarten hadden. Laat staan dat ze GoogleMaps hadden ofzo.

Zo'n kompas zie je hiernaast op de foto. 

Nieuwe woorden

Rond 1100: Chinezen ontwikkelden eerste kompas voor op zee. 

Twee eeuwen later: windroos in kompas.   Verbetering!

Hoe werkt een kompas?

Vroeger waren er geen smartphones waarmee je de weg kon vinden. Toen gebruikten ze een kompas. Een kompas heeft een naald die magnetisch is, net als onze aarde. Daardoor wijst hij altijd naar het noorden. 

nieuwe woorden

koggeschepen: dit waren toen de belangrijkste

schepen om goederen/vracht mee te vervoeren. 

Ze waren 15 tot 30 meter lang en hadden op hun zeil 

het teken van de Hanze staan. Dit kun je ook zien 

op de foto van een nagemaakt koggeschip.

vracht: de spullen waar de handelaren in handelden. Zout, hout, graan, wijn, dierenhuiden, noem maar op.

Hanze logo

Welke afbeelding van een koggeschip is juist?

A

B

C

1. A
2. B
3. C
4. Geen enkele

nieuwe woorden

Hanzesteden: steden uit Nederland, Duitsland, Belgie en zelfs steden tot helemaal in Polen! 

Zij werkten samen om slimmer en goedkoper te handelen.

Door samen te werken waren ze ook sterker tegen rovers. Ze verdedigden elkaar. 

Een kaart van alle hanzesteden en vaarroutes. 

Kaart waarop alle Hanze-steden te zien zijn. De steden van de Hanze lagen vooral in Duitsland. Hier in Nederland waren onder andere de steden Kampen en Deventer lid van de Hanze. 

Handelaren van Hanzesteden hadden allerlei voordeel als ze handelden in elkaars steden. Ze betaalden bijvoorbeeld minder tol en belasting. En ze wzren sterker tegen rovers!

klik hier

Kampen

Een paar vragen...

Je moet deze vragen beantwoorden. De antwoorden weet je als je alles goed gelezen hebt. Je mag natuurlijk ook even terugkijken om het antwoord te zoeken.

Waarom werden de handelaren op de koggeschepen nou Ommelandvaarders genoemd? Leg uit in 2 zinnen.

Die koggeschepen waren groot en stevig. Waarom zorgden de zeelieden er dan toch voor dat ze steeds land zagen als ze aan het varen waren?

Vensterplaatopdracht

Klik hier voor een vensterplaat over de Hanze, lees alle informatie daarop goed en maak daarna de volgende opdrachten.

Hoe noem je het vrachtschip van de middeleeuwen?

1. Het rogschip
2. Het karveel
3. Het koggeschip
4. Het kraak

Langs welke rivier lagen de Nederlandse Hanzesteden?

1. De Rijn
2. De Maas
3. De Lek
4. De IJssel

Waarom voeren er soldaten mee op de schepen?

Lees deze 

tekst 

van het boek:

Sleep de spullen die handelaren uit Hanzesteden kochten naar het land WAAR ze dat kochten.

peper

graan

suiker

koffie

hout

kaneel

dierenvellen

Nederland, Italië en Oost-Indië op de wereldkaart

Nederland

Italië

Oost-Indië

De verschillende handelsroutes vanuit Azië

• Er komt ook handel met andere gebieden buiten Europa aan het eind van de middeleeuwen.
• Die handel gaat van Europa tot Azië. 
• Op dit plaatje hier zie je de handelsroutes in de rode en blauwe lijnen.

 

Zijde, thee en 

porselein 

Katoen en verfstoffen 

Koffie, edelstenen 

en wierook 

Zout, slaven, ivoor en goud 

Kijk even naar dit filmpje voor uitleg over 

handel in de tijd 1500 - 1600

https://schooltv.nl/video/kooplieden-in-de-middeleeuwen-opkomst-van-de-handel/

Route over land naar Indië

• Zeeroutes waren er bijna nog niet. Mensen konden nog niet om Afrika heen varen.
• Kompas nog niet uitgevonden.
• Handel over land vaak met de Arabieren. 
  
• Vraag naar specerijen neemt toe.
• Specerijen als smaakmaker voor het eten, als medicijn en parfum. 
  
• Specerijen zijn vaak heel duur!

--> Portugal en Spanje gingen daarom op zoek naar een andere route: over de zee!

Wat zijn kruiden en specerijen?

Er zijn specerijen en kruiden. Ze zijn allebei delen van een plant.

Kruiden

Met kruiden worden meestal de blaadjes en stengels van een kleine, sterk geurende en smakende groene plant bedoeld. 

Zulke planten groeien meestal in niet hele warme landen, maar in landen zoals Nederland.

Wat zijn kruiden en specerijen?

Specerijen

Specerijen zijn ook delen van een sterk geurende en smakende plant.

Maar deze specerijen komen vooral uit erg warme, tropische landen. 

Ze komen NIET uit Nederland!

Van deze planten wordt vaak ALLES gebruikt, dus ook de bloemknoppen, meeldraden, zaadjes, vruchten, schil én wortel.

nieuwe woorden

Oost-Indië: Het gebied dat we nu vooral

 Indonesië noemen (zie ook de kaart dia 31)

Arabieren: Inwoners van het 

arabische deel van de wereld, 

de groen gekleurde landen.

Italië

Komen specerijen uit Nederland?

1. Ja
2. Nee

Waar komen specerijen dan wel vandaan?

1. Van de Noordpool
2. Uit de winkel
3. Uit tropische landen
4. Uit Amerika

Je ziet hier....

1. Gevonden voorwerpen
2. Vogelvoer
3. Specerijen
4. Kruiden

Leg eens uit in jouw woorden:
Wat zijn specerijen?

Noem eens 3 voorbeelden van specerijen.

Thuisopdrachten

We hebben het net gehad over specerijen. 

Opdracht 1

a. Kijk eens in de keukenkastjes welke specerijen jullie in huis hebben en stuur mij daar een foto van via de mail.

b. Welke vind jij het lekkerst?

Thuisopdracht 2
Zoek eens op internet wat het allerduurste kruid ter wereld is.... Wat kost het per kilo? Vergelijk dat een met de prijs voor een kilo goud. Wat is duurder?

Wat heb je geleerd?
Noem minstens 2 dingen.
Heb je nog vragen: stel ze ook hier!

Dank je wel voor je inzet, tot de volgende les! 

Dan gaan we het hebben over de ontdekkingsreizigers die over zee naar Oost-Indië gaan varen.

Juf Manon

Juf Manon

Dank je wel voor je inzet, 

tot de volgende les!

Dan gaan we het hebben over de ontdekkingsreizigers die over zee naar Oost-Indië gaan varen.

Als je meer wilt weten over Marco Polo, kun je op de volgende link klikken:

http://ontdekkingsreizen.webkwestie.nl/ontdekkers/marco-polo

Juf Martine en juf Manon